افزایش نفوذ قطر در لبنان

اکثر کشورهای عرب خلیج فارس در سالهای اخیر از عربستان پیروی کردند و لبنان بحران زده را به دلیل نفوذ روز افزون حزب الله به حال خود رها نمودند اما در این میان قطر یک استثنا بوده است

دوحه بی سر وصدا در حال گسترش نفوذ خود در لبنان است. این کشور به ارتباط با رهبران بیروت ادامه داده و در بحبوحه بحران اقتصادی دهها میلیون دلار به نیروهای مسلح لبنان کمک کرده است

این کشور کوچک و غنی از گاز اواخر ژانویه شروع به دیدن نتایج سرمایه گذاری خود در لبنان کرد؛ در این ماه لبنان قطر را جایگزین یک شرکت روسی برای استخراج گاز از دریای مدیترانه نمود

در لبنانی که دهه ها زمین بازی قدرت های خارجی بوده، قطر از خود چهره ای بی طرف ترسیم کرده است. برای مدتها عربستان حامی گروههای سنی لبنان بود و تلاش می کرد با تضعیف حزب الله نفوذ ایران را از بین ببرد؛ این رقابت بارها لبنان را تا مرز جنگ داخلی برد اما قطر که روابط خوبی با تهران دارد، تلاش می کند مذاکرات بین ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس را پیش ببرد. به گفته محمد بزازی استاد دانشگاه نیویورک: «با توجه به اینکه عربستان و دیگر کشورهای خلجی فارس کمتر از همیشه خود را درگیر مسائل لبنان کرده اند، قطر در تلاش است تا نقش میانجی را در این کشور ایفا کند»

اواخر سال 2019 اقتصاد لبنان زیر باز فساد گسترده و سوء مدیریت سقوط کرد؛ پول این کشور بیش از 90% ارزش خود را در برابر دلار از دست داد و تعداد زیادی از مردم به فقر افتادند. در چنین شرایطی کمک کنندگانِ بین المللی از جمله قطر، اعطای وام 11 میلیارد دلاری و کمک های بلاعوض را منوط به انجام اصلاحاتی از سوی دولت لبنان کردند. اما با توجه به اینکه انجام این اصلاحات سلطه این سیاستمداران بر کشور را تضعیف می کند، تا کنون آنها از انجام اصلاحات خودداری کرده اند

نقش آفرینی قطر در لبنان امر جدیدی نیست؛ پس از جنگ 34 روزه بین اسرائیل و حزب الله در سال 2006 قطر به بازسازی چند شهر و روستا در جنوب لبنان کمک کرد. پس از آن بیلبوردهای بزرگی با نوشته «قطر متشکرم» در سطح شهر نصب شد

ماه مه 2008 پس از اینکه حزب الله و متحدانش در بدترین جنگ بیروت از زمان جنگ داخلی، با رقیبان خود وارد نبرد شدند، رهبران سیاسی لبنان به قطر رفتند و در آنجا به توافقی موسوم به «توافق دوحه» دست یافتند. این توافق به بن بست 18 ماهه در تشکیل دولت پایان داد و پس از ان رئیس جمهور جدید انتخاب شد. با برقراری آرامش، سرمایه گذاری عظیم خارجی به داخل لبنان سرازیر شد و اقتصاد لبنان به مدت سه سال به طور میانگین 9% رشد کرد

دسامبر 2018 میشل عون رئیس جمهور وقت لبنان کتابخانه ملی را که به تازگی بازسازی شده بود، در بیروت افتتاح کرد. هزینه این بازسازی که 25 میلیون دلار بود توسط قطر تأمین شده بود؛ شیخ موزه بنت ناصر مادر امیر قطر سنگ بنای این پروژه را در سال 2009 در قلب بیروت گذاشت

با افزایش قدرت حزب الله در سالهای اخیر، نفوذ و نقش آفرینی عربستان در لبنان کمتر شده است. سال گذشته سعد حریری که تابعیت دوگانه لبنانی-سعودی دارد و متحد اصلی عربستان شمرده می شود، اعلام کرد که از فعالیت های سیاسی کناره می گیرد

سال 2020 پس از آنکه یک مقام لبنانی مداخله نظامی عربستان در یمن را به سخره گرفت، ریاض واردات محصولات لبنانی را ممنوع کرد. چند کشور دیگر در حوزه خلیج فارس از این روند پیروی کردند اما قطر این کار را نکرد

با فروپاشی اقتصاد لبنان، قطر سرمایه گذاری خود را در این کشور دو برابر کرده است

سرمایه گذاران قطری در سال 2020 هتل معروف Beirut Le Vendome را که مشرف به دریای مدیترانه است، خریدند. همچنین گزارش های منتشر شده نشان می دهد که دوحه قصد دارد به بانک های لبنان پول تزریق کند

ماه ژوئن قطر 60 میلیون دلار به ارتش لبنان کمک کرد؛ پیشتر نیز به ارتش ماهانه مواد غذایی داده بود. تقویت ارتش لبنان از دیرباز سیاست آمریکا بود و ان را راهی برای ایجاد موازنه در برابر حزب الله می دید

هفته گذشته سه ماه بعد از امضای توافقنامه مرزی بین لبنان و اسرائیل که با میانجیگری آمریکا انجام شد، سعد الکعبی وزیر انرژی قطر در بیروت توافقنامه ای با مقامات لبنانی امضا کرد و 30% از سهم کنسرسیوم بین المللی برای اکتشاف نفت و گاز در آبهای لبنان را تصاحب نمود

کعبی در این مراسم گفت: «این توافق به ما فرصتی می دهد تا از اقتصاد لبنان در این دوران حساس حمایت کنیم. قطر همیشه تلاش می کند تا آینده ای بهتر برای لبنان و مردمش بسازد»

بر اساس این قرارداد 20% از سهام شرکت نواتک روسیه به اضافه 5% از سهام شرکت ایتالیایی eni و 5% از سهام شرکت توتال فرانسه به قطر تعلق می گیرد

سزار ابی خلیل وزیر سابق انرژی لبنان گفت: «این یک وضعیت برد-برد برای لبنان و قطر است. قطر در منابع گاز لبنان سهم پیدا می کند و از آنسو حضور این شرکت قطری در پروژه، اعتبار لبنان را نزد شرکت های خارجی بالا می برد»

در عرصه سیاسی قطر از هیچکدام از احزاب لبنان حمایت آشکار نکرده است اما بنابر گزارش ها از ژنرال جوزف عون فرمانده ارتش لبنان برای رسیدن به پست ریاست جمهوری حمایت می کند. عون ماه دسامبر به قطر دعوت شد و با مقامات بلندپایه این کشور دیدار کرد؛ اعتقاد بر این است که حزب الله مخالف ریاست جمهوری او باشد

آنتوان فرح اقتصاددان لبنانی می گوید: «قطر همزمان در حال پیشبرد منافع اقتصادی و سیاسی خود است. این کشور از سرمایه گذاری های خود نه تنها بهره اقتصادی می برد که باعث می شود جای پایی در صحنه سیاست لبنان نیز پیدا کند»

ولی علی حماده روزنامه نگار لبنانی معتقد است که قطر نیز همچون دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس در نهایت خواهان انجام اصلاحات جدی است «ابتدا لبنان باید به خودش کمک کند و بعد از اعراب انتظار کمک داشته باشد. سیاستمداران لبنانی نمی توانند بنشینند و منتظر باشند که از آسمان پول ببارد»

منبع: آسوشیتدپرس

مترجم: فاطمه رادمهر