غیبت بن زاید در نشست جده گویای تنش بین امارات و سعودی است

محمد ششم پادشاه مراکش یک رویه مرسوم دارد: وی از سال 2005 در نشست اتحادیه عرب شرکت نکرده است و برادر یا نخست وزیر و گاهی هم وزیر خارجه را به جای خود می فرستد. وی یک بار دلیل شرکت نکردن خود را اینطور توضیح داد: «این نشست ها چیزی جز صحنه ای برای زدن حرف های توخالی نیست و هیچ رویکرد عملی از آنها بیرون نمی آید»

این بار نیز در اجلاس جده که جمعه گذشته در عربستان برگزار شد، او از رسم خود عدول نکرد اما تنها محمد ششم نبود که در نشست سران اتحادیه عرب شرکت نکرد؛ بلکه محمد بن زاید آل نهیان حاکم امارات نیز علیرغم اینکه شخصا از طرف ملک سلمان شاه عربستان دعوت شده بود، غایب بزرگ این نشست بود .گرچه وی عدم شرکت خود را با این عنوان که کارهایی داشته که باید انجام می داده، توجیه کرد، ولی به نظر می رسد که عدم حضور او به خرده حساب های شخصی با شخص محمد بن سلمان ولیعهد سعودی بر می گردد

تنش بین دو رهبر چیز جدیدی نیست ولی اخیرا به دلیل درخواستی که حاکم امارات برای افزایش سهمیه تولید نفت کشورش داشت، این تنش ها برجسته شده و مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. تقاضای بن زاید متوجه تمام کشورهای اوپک پلاس بود که شامل اکثر کشورهای صادرکننده نفت است ولی عربستان در تصمیماتی که این گروه می گیرد، حرف آخر را می زند. سعودی ها با درخواست افزایش سهمیه تولید نفت امارات مخالفت کردند و پس از آن اوپک به این موضع پیوست. بن زاید هدف از این اقدام عربستان را آسیب رساندن به امارات تفسیر کرد و در واکنش تهدید کرد که بر اساس منافع کشورش عمل کرده و اوپک پلاس را ترک خواهد کرد

موضوع دیگری که روابط دو کشور را مخدوش کرده است، جنگ یمن و تلاش برای پایان دادن به ان است. ابوظبی شریک اصلی عربستان در جنگی بود که هشت سال است ادامه دارد. تابستان 2019 امارات شروع به خروج نیروهای خود از یمن کرد و اوایل سال 2020 رسما اعلام نمود که نیروهایش را از یمن باز خواهد گرداند

این اقدام به عنوان پایان ائتلاف عربی به رهبری عربستان برای مبارزه با حوثی ها تلقی شد. گرچه ابوظبی اعلام کرد که به کمک به عربستان در جنگ ادامه خواهد داد، ولی سعودی ها خروج نیروهای امارات را خیانت ابوظبی به منافع مشترک دو کشور تعبیر کردند. نکته دیگری که اسباب رنجش عربستان را فراهم ساخت، این بود که ابوظبی حتی پس از خروج نیروهای خود، از مداخله در تحولات یمن دست برنداشت، به حمایت از شبه نظامیان جنوب ادامه داد، یک پایگاه نظامی بزرگ در جزیره سقطری ساخت و می کوشد یمن به دو کشور شمالی و جنوبی تقسیم شود و جنگ اینگونه پایان یابد. عربستان با ایده تقسیم یمن مخالف است و می ترسد که امارات در منطقه ای که سعودی ها ان را متعلق به خود می دانند، تسلط یابد

داغ شدن رقابت اقتصادی بر سر جذب سرمایه گذاران و شرکت های خارجی بین دو ولیعهد، عامل دیگر اختلاف بین دو کشور است. هر دو دولت مزایای گسترده ای را به شرکت های بین المللی ارائه می دهند، برنامه ها و جشنواره های باشکوهی را برای ترویج گردشگری برگزار می کنند و برای افزایش نفوذ خود مبالغ هنگفتی را در کشورهای جهان سوم سرمایه گذاری می کنند که از ان جمله سپرده گذاری 10 میلیارد دلار توسط بن زاید و 5 میلیارد دلار توسط بن سلمان در بانک های ترکیه است

امارات ماه اوت روابط دیپلماتیک خود را با ایران تمدید کرد و هفت ماه بعد عربستان تصمیم گرفت همین کار را انجام دهد. ابوظبی همچنین حدود یک سال قبل از ریاض، روابط دیپلماتیک خود را با سوریه برقرار کرد. هر دو کشور تحریم های آمریکا علیه روسیه را اجرا نمی کنند و با چین همکاری های نزدیکی دارند

به نظر نمی رسید که این رقابت بر اتحاد اعراب تأثیر گذاشته باشد ولی زمانی که بن سلمان به دعوت بن زاید برای شرکت در نشست کشورهای حاشیه خلیج فارس در ابوظبی در ماه ژانویه پاسخ مثبت نداد و پس از آن نیز از شرکت در دو کنفرانس در امارات صرف نظر کرد، پنهان کردن شکاف بین دو کشور غیرممکن شد

در مقابل ماه دسامبر بن زاید در مهمانی باشکوهی که بن سلمان برای رئیس جمهور چین در ریاض ترتیب داده بود، شرکت نکرد و نماینده ای را از جانب خود فرستاد و با این کار به بن سلمان که می خواست قدرتش را نشان دهد، بی احترامی کرد

غیبت بن زاید در نشست سران اتحادیه عرب، تنها موردی نبود که نشان از خشم و ناراحتی برخی از رهبران کشورهای حاشیه خلیج فارس داشت. تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر گرچه در نشست شرکت کرد ولی قبل از صحبت بشار اسد رئیس جمهور سوریه، به سرعت اجلاس را ترک نمود. قطر با بازگشت سوریه به اتحادیه عرب مخالف است اما در عین حال نمی خواهد اسباب رنجش بن سلمان را –که صحنه گردان دعوت اسد به نشست بود- فراهم کند

اما همه این اختلافات در پرتو گفتگوهای جنبی سران عرب و برنامه های سرگرم کننده ای که برای آنها تمیهد شده بود محو شد و شبکه های اجتماعی صرفا به پوشش گریه های سیسی در جریان بازدید از مسجدی در مکه و سلفی های بن سلمان با شاه اردن پرداختند

*منبع: هاآرتص

مترجم: فاطمه رادمهر