پادشاه عربستان همچنین «خالد بن قرار» را به عنوان مدیر امنیت عمومی، «عبدا... بن بندر بن عبدالعزیز» را به سمت وزیر گارد ملی، «ترکی شبانه» را به عنوان وزیر اطلاع رسانی و «حمد آل شیخ» را به سمت وزیر آموزش و پرورش تعیین کرد. «ترکی آل شیخ» نیز از وزارت ورزش برداشته شد و به عنوان وزیر رفاه گمارده شد و «عبد العزیز بن ترکی فیصل» جای او را در وزارت ورزش گرفت.
اما هدف از این تغییرات در کابینه چیست و آیا آن چنانکه در ظاهر به نظر می رسد شاهد یک دگرگونی اساسی در سیاست های عربستان خواهیم بود؟
بسیاری از تحلیلگران معتقدند هدف از اعمال این تغییرات آن است که فشارها بر عربستان -و به ویژه محمد بن سلمان- بر سر مسئله قتل خاشقچی کاسته شود. در حقیقت حکومت در پی آن است که اعتبار از دست رفته خود را باز یابد و به جهانیان نشان دهد که تغییراتی واقعی در صحنه سیاست عربستان در حال وقوع است؛ اما با توجه به اینکه محمد بن سلمان تمام مناصب و پست های خود را حفظ کرده و حتی عادل جبیر پس از برکناری به سمت مشاور در امور سیاست خارجی منصوب شده است، می توان به این نتیجه رسید که تمام این تحولات ظاهری بوده و حکومت سعودی قصد واقعی بر اصلاح رویه خود ندارد. چراکه به نوشته وال استریت ژورنال، تمام افرادی که طی حکم پنجشنبه پادشاه ارتقا پیدا کردند، از دوستان و نزدیکان ولیعهد بودند و آنچه در عمل اتفاق افتاده تنها چرخش مناصب است.
این روزنامه با تأکید بر اینکه این تغییرات گویای ادامه حمایت ملک سلمان از ولیعهد است اضافه می کند که این انتصابات و حضور افراد با تجربه تر در اطراف محمد بن سلمان نشان می دهد که قرار است نظارت بیشتری بر اعمال و تصمیمات او صورت گیرد.
در کنار فرونشاندن قضیه قتل خاشقچی و تغییر نگاه جهان به عربستان، پاره ای از صاحب نظران نظریه دومی را مطرح می کنند و آن تغییر نقش آفرینی عربستان از امنیتی به اقتصادی است. تغییر وزیر خارجه و روی کار آمدن عساف که یک چهره کاملا اقتصادی است و تنها در امور اقتصادی از جمله وزارت اقتصاد سابقه فعالیت داشته است، در کنار تحولات اخیر سوریه از جمله سفر عمر البشیر رییس جمهور سودان به سوریه که گفته می شود حامل پیامی از جانب سعودی به بشار اسد بوده است، شنیده شدن زمزمه هایی مبنی بر بهبود روابط اتحادیه عرب با سوریه و دعوت از این کشور برای شرکت در اجلاس آینده اتحادیه، بازگشایی سفارت امارات و اعلام آمادگی بحرین بر بازگشایی سفارت خود –که قطعا هیچکدام بدون اطلاع و رضایت عربستان به وقوع نمی پیوست- نیز اعلام ترامپ مبنی بر خروج نیروهای امریکایی از سوریه در پی شکست داعش و آغاز مرحله بازسازی و لزوم مشارکت فعال عربستان در این امر، نشانه هایی است بر اثبات این دیدگاه.
تحولات سوریه به گونه ای در حال پیشروی است که حسین رویوران کارشناس مسائل خاورمیانه در گفت و گو با ایلنا نقش این تحولات را در تغییرات کابینه عربستان حتی از تأثیر قتل خاشقچی بیشتر می داند و با بیان اینکه کشورهای عربی حضور بشار اسد را در صحنه سیاسی سوریه پذیرفته اند، توضیح می دهد: «از آن جایی که عادل الجبیر نظر مثبتی به بشاراسد نداشت و در برخی موضع گیری‌ها خواهان برکناری او شده بود، این جا به جایی وزنه حضور عربستان در سوریه را سنگین تر خواهد کرد. اما این که برکناری عادل الجبیر را به عادی سازی روابط با تهران مربوط بدانیم، حداقل در زمان فعلی هیچ تحرکی که این تئوری را تقویت کند در دسترس نداریم و از این منظر ایران و عربستان همچنان بر سیاست‌های قبلی گام برخواهند داشت!»
اما در پاسخ به این پرسش که آیا تغییرات در کابینه عربستان نجات بخش محمد بن سلمان خواهد بود یا خیر؟ می توان گفت اعلام حمایت روسیه از بن سلمان و هشدار این کشور به آمریکا درخصوص تغییرات در هرم قدرت عربستان، میتواند نشانه ای باشد مبنی بر اینکه احتمالا تلاش آمریکایی ها این بوده که تغییراتی در ساختار قدرت عربستان صورت بگیرد و انتخاب مجدد یکی از برادران پادشاه به ولیعهدی یکی از گزینه هاست.
در این زمینه رویوران معتقد است «قطعاً قتل خاشقچی قربانی بزرگتر از عادل الجبیر خواهد داشت؛ که این قربانی شاید محمدبن سلمان باشد! شاهد این مدعا حضور احمد بن عبدالعزیز است که با وساطت آمریکا و حمایت انگلستان، از لندن به ریاض بر می‌گردد. احمد بن عبدالعزیز عموی بن سلمان و برادر پادشاه فعلی عربستان، عضو و رئیس شورای بیعت و تعیین کننده پادشاه آینده عربستان است حتی اگر بدانیم بن سلمان کاندیدای دولت آمریکا برای پادشاهی عربستان است بازهم باید بدانیم که غرب هیچ گاه همه تخم مرغ‌های خود را درون یک سبد آن هم سبدی که به دست بن سلمان باشد، نخواهد ریخت. احمد بن عبدالعزیز وقتی در جلسات و دیدارها عکس محمد بن سلمان را از روی دیوار برمی دارد و کسی هم نمی‌تواند به او چیزی بگوید این فرضیه متزلزل بودن جایگاه بن سلمان برای پادشاهی آینده عربستان را بیش از پیش اثبات و تایید می‌کند و می‌توان به عربستان بدون بن سلمان هم اندیشید!»
نظر شما