twitter share facebook share ۱۴۰۰ تیر ۰۲ 1588

کشتار دانش آموزان در یک مدرسه دخترانه، بمب گذاری انتحاری در باشگاه ورزشی و تیراندازی به مادرانی که نوزادان خود را در آغوش گرفته بودند، سرانجام طاقت «ذوالفقار امید» را طاق کرد. ماه آوریل وی شروع به بسیج مردان مسلح کرد تا در قالب گروهی از هزاره های شبه نظامی، در برابر حملات طالبان و داعش دفاع کند. آنگونه که او می گوید اکنون 800 مرد مسلح را زیر فرمان و آموزش خود دارد.

به گفته آقای امید «هزاره ها در شهرها و جاده ها کشته می شوند اما مقامات اقدامی برای محافظت از آنها نمی کنند. دیگر کافی است؛ حالا خودمان محافظت از خود را بر عهده می گیریم».

با خروج نیروهای آمریکا و ناتو از افغانستان و مشکلات و وقفه هایی که در مذاکرات بین طالبان و مقامات کشور پیش آمد، گروههای شبه نظامیِ قومی در سراسر کشور در حال شکل گیری است. هیجانی که برای تشکیل گروههای مسلح ایجاد شده، یادآور جنگ های مجاهدین اوایل سال 1990 است. در آن زمان جنگ بین گروههای شبه نظامی باعث کشته شدن هزاران غیرنظامی و ویرانی بخش هایی از کابل شد.

ایجاد گروههای شبه نظامی، حتی اگر به طور اسمی همسو با نیروهای دولتی باشند، باعث شکست اقتدار اشرف غنی شده و کشور را به قسمت های مختلفی که هر کدام تحت سلطه یک جنگ سالار می باشد، تقسیم می کند. اما از آن طرف، در شرایطی که پایگاههای نظامی و ایست های بازرسی یکی پس از دیگری به دست طالبان می افتد، شاید این گروههای شبه نظامی تنها راه باقی مانده در برابر پیشروی طالبان باشد.

با اعلام خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان در ماه آوریل، فیلم هایی در شبکه های اجتماعی منتشر شد که در آن مردان مسلح برای جنگ با طلبان پیمان می بستند. برخی از رهبران شبه نظامی، نگران روند مذاکرات صلح در دوحه هستند و فکر می کنند پس از خروج کامل نیروهای غربی از کشور، طالبان حملات همه جانبه خود را برای تصرف مراکز استان ها و محاصره کابل تشدید خواهد کرد.

آنگونه که جامعه تحلیلگران افغانستان –گروهی تحقیقاتی در کابل- در گزارش خود در 4 ژوئن نوشت «برای نخستین بار در بیست سال اخیر، رهبران محلی علنا از لزوم بسیج مردان مسلح سخن می گویند».

هزاره ها گروهی هستند که بیشترین نگرانی را بابت افتادن قدرت به دست طالبان دارند؛ زیرا در سالهای 1996 تا 2001 که شبه نظامیان سنی طالبان بر بیشتر مناطق افغانستان حکومت می کردند، هزاران نفر از هزاره ها که عمدتا هم شیعه هستند، به اتهام مرتد بودن به دست طالبان قتل عام شدند.

برجسته ترین فرمانده شبه نظامیان هزاره «عبدالغنی علیپور» است. مردان مسلحی که زیر نظر او فعالیت می کنند، در ولایت وردک -که منطقه ای کوهستانی هم مرز با کابل است- با نیروهای دولت درگیر هستند. آقای علیپور در ماجرای سرنگونی یک هلیکوپتر نظامی در ماه مارس دست داشت، البته وی در مصاحبه ای این امر را رد کرده است.

به گفته آقای علیپور «اگر ما به پا نخیزیم و از خود دفاع نکنیم، تاریخ تکرار می شود و همچون اتفاقی که در زمان عبدالرحمان خان افتاد، بار دیگر قتل عام خواهیم شد». اشاره وی به حاکم پشتون افغانستان است که به «امیر آهنین» شهرت داشت و در اواخر قرن نوزده، دست به قتل عام و بردگی هزاره ها زد.

آقای علیپور با اشاره به شکست دولت افغانستان در دفاع از هزاره ها، می گوید «آنها ما را مجبور کردند که سلاح به دست بگیریم، تا از خود محافظت کنیم».

در طول بیست سال گذشته، هزاره ها در غرب کابل و هزاره جات –منطقه کوهستانی در مرکز افغانستان- پویایی و شکوفایی زیادی داشتند؛ اما نبود هیچ گروه شبه نظامی در میان این قوم، انان را آسیب پذیر کرد و مستعد این قرار داد که مورد حمله قرار گیرند.

پس از کشته شدن 69 دختر دانش آموز در بمب گذاری یک مدرسه در کابل، هزاره ها خواهان افزایش نیروهای نظامی در غرب کابل و حمایت دولت شدند؛ اما کمتر از یک ماه بعد، سه اتومبیل ون که در مناطق هزاره نشین کابل، کار حمل و نقل عمومی را انجام می دهند، مورد بمب گذاری قرار گرفته و 18 غیرنظامی کشته شدند که اغلب انها هزاره بودند. در بین کشته شدگان یک روزنامه نگار جوان و مادرش بودند. از سال 2016 تنها در پایتخت، حداقل 766 هزاره طی 23 حمله کشته شده اند.

به گفته «عارف رحمانی» یکی از نمایندگان هزاره در پارلمان «تاجیک ها سلاح دارند، پشتون ها مسلح هستند، ما هزاره ها هم باید سیستمی برای محافظت از خود داشته باشیم».

«مهدی راسخ» یکی دیگر از نمایندگان هزاره پارلمان اظهار داشت، در ماههای اخیر 35 حمله به هزاره ها صورت گرفته است؛ این حملات را می توان نسل کشی نامید. مقامات گفتند که امنیت آموزشگاهها، مساجد و سایر اماکن هزاره ها را تأمین می کنند، اما به قول خود عمل نکردند «اگر نمی توانند امنیت ما را تأمین کنند، صادق باشند و آن را بپذیرند. هزاره ها می بینند که دولت فدرال به وظایف خود در قبال آنان عمل نمی کند، پس باید سلاح به دست گیرند و بجنگند».

به گفته آقای راسخ «نیروهای مسلح، پلیس و نیروهای اطلاعاتیِ هزاره، به دلیل تبعیضی که وجود دارد مجبور به ترک پست های خود شده اند. وجود این نیروهای مجربِ بیکار، این امکان را در اختیار گروههای شبه نظامی گذاشته است که به جذب این مردان بپردازند». بسیاری از سیاستمداران هزاره همراه با معاون دوم اشرف غنی «سرور دانش» که هزاره است، از دولت فدرال خواسته اند که جلوی نسل کشی هزاره ها را بگیرد و بسیاری از هزاره ها با راه اندازی هشتگ #StopHazarasGenocide در توئیتر، از مقامات خواهان تأمین امنیت خود شدند.

همزمان با بسیج هزاره ها، برخی از گروههای شبه نظامیِ تاجیک و ازبک که به آمریکا در سرنگونی طالبان در سال 2001 کمک کرده بودند نیز، شروع به سازماندهی مجدد خود کرده اند؛ زیرا که می بینند طالبان پایگاههای نظامی و ایست های بازرسی دولت را یکی پس از دیگری به کنترل خود در می آورد.

یکی از رهبران برجسته شبه نظامی «احمد مسعود» 32 ساله فرزند احمد شاه مسعود فرمانده اتحاد شمال است که سال 2001 به آمریکایی ها در شکست طالبان کمک کرد. احمد مسعود ائتلافی از شبه نظامیان را در شمال افغانستان تشکیل داده است و فعالیت های مسلحانه خود را مقاومت دوم می نامد. دهها فرمانده که سابقه جنگ با شوروی و طالبان را دارند، در کنار دو هزار رزمنده از او حمایت می کنند. برخی او را فردی بی تجربه می دانند و معتقدند نمی تواند در برابر طالبان موفقیتی داشته باشد؛ اما برخی از رهبران غربی او را منبع اطلاعاتی موثقی برای کسب اخبار القاعده و داعش در افغانستان می دانند.

یکی دیگر از رهبران شبه نظامی ژنرالِ ازبک «عبدالرشید دوستم» است که مدتها است یک گروه هزار نفری را در جوزجان رهبری می کند. وی متهم به انجام جنایات جنگی است؛ اما در جنگ با طالبان قطعا قدرتی محوری خواهد بود.

یکی دیگر از اصحاب قدرت که فعالیت هایش به دقت زیر نظر است، «عطا محمد نور» جنگ سالار سابق و والی بلخ می باشد؛ مزار شریف قطب صنعت افغانستان در این ولسوالی قرار دارد. وی روز سه شنبه اعلام کرد که در تلاش برای بازپسگیری مناطقی که در روزهای اخیر به دست طالبان افتاده، اقدام به بسیج نیروهای مسلح خود در کنار نیروهای دولتی خواهد کرد.

در هرات جنگ سالار سابقِ تاجیک «محمد اسماعیل خان» یکی دیگر از فرماندهان اتحاد شمال که به شکست طالبان کمک کرد، اخیرا به انتشار فیلمی از مردان مسلح در وبسایت خود پرداخت. اسماعیل خان به هواداران خود گفت که نیم میلیون نفر در هرات آماده اند سلاح بردارند و «از شما و شهرهایتان محافظت کنند». این سخن اشاره ای بود بر اینکه اگر مذاکرات صلح بین دولت و طالبان شکست بخورد، وی اقدام به بسیج نیروهای خود خواهد کرد.

در هرات علاوه بر اسماعیل خان «کامران علی زی» که پشتون است و ریاست شورای ولایتی را عهده دار می باشد، گفته است که بر مردان مسلح پرشماری فرماندهی می کند و می تواند در عرض یک ثانیه، آنها را بسیج نماید «ظاهرا در افغانستان همه مسلح هستند. اگر نیروهای دولتی نتوانند از هرات حفاظت کنند، ما در کنارشان می ایستیم و با طالبان می جنگیم».

به گزارش جامعه تحلیلگران افغانستان «عبدالبصیر سالنگی» از فرماندهان سابق شبه نظامی و رئیس پلیس سابق کابل، در سخنانی در ماه ژانویه اظهار داشت که در حال سازماندهی شبه نظامیان در منطقه سالنگ در شمال مرکزی افغانستان است تا در صورت شکست مذاکرات وارد عمل شوند.

کارت برنده ای که شبه نظامیان هزاره می توانند روی ان حساب کنند، هزاران رزمنده سابقی است که تحت نام لشکر فاطمیون توسط ایران آموزش دیده و برای حفاظت از اماکن مقدس شیعیان روانه سوریه شدند.

بسیاری از این افراد به افغانستان بازگشته اند و ادغام احتمالی آنها با شبه نظامیان هزاره، به ایران این امکان را می دهد که نیروی نیابتی خود را در افغانستان داشته باشد.

در کابل بسیاری از هزاره ها می گویند که می توانند سلاح به دست گیرند. محمد یکی از آنها است که در عمر 24 ساله خود شاهد 24 حمله به این اقلیت از جمله حملات اخیر به مدرسه سیدالشهدا و زایشگاه بوده است. او به ما می گوید شماری از دوستانش اخیرا به شبه نظامیان تحت رهبری آقایان امید و علیپور پیوسته اند «اگر کشتار هزاره ها ادامه یابد من هم سلاح برمی دارم و هرکس ما را می کشد می کشم»

*منبع: نیویورک تایمز

مترجم: فاطمه رادمهر

نظر شما