twitter share facebook share ۱۴۰۰ آبان ۰۷ 652

از زمانی که ابراهیم رئیسی بر سر کار آمد، دولتش بهبود روابط با همسایگان ایران و سایر کشورهای منطقه را در اولویت قرار داد. در همین حال اسرائیل هم کوشیده است تا با تقویت روابط دیپلماتیک خود با این کشورها، ایران را تحت فشار بگذارد.

برای اسرائیل که دهه ها در منطقه منزوی بوده است، رابطه با همسایگان تنها به معنی شکست این حصار و بیرون آمدن از انزوا نیست. اسرائیل نه تنها از طریق همکاری های اقتصادی با کشورهای خاورمیانه به شکوفایی اقتصاد خود کمک می کند که می تواند جلوی نفوذ و قدرت ایران را بگیرد و روابط ایران را با آن دسته از کشورهای مسلمان که اسرائیل را به رسمیت شناخته اند تضعیف نماید.

احتمال جنگ با ایران هیچگاه از روی میز تصمیم گیران اسرائیلی برداشته نشده است. رهبران اسرائیل می دانند که اگر جنگ رخ دهد ایران با اتکا به گروههای شبه نظامی نیابتی خود در لبنان، سوریه و نوار غزه که با اسرائیل هم مرز هستند و با توجه به دوری پایگاههای اسرائیل از ایران و آسیب پذیر بودن آنها در برابر موشک های ایران، دست برتر را خواهد داشت.

در واکنش به این امر اسرائیل اخیرا برنامه های خود را برای حمله به ایران شتاب داده و تهدید به انجام حملات مخفیانه به ایران کرده است. آویو کوچاوی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح اسرائیل در مصاحبه با سایت خبری والا گفت که آمادگی ها برای انجام حملات احتمالی به ایران در حال تشدید است. اما اسرائیل برای حمله نیاز به استفاده از حریم هوایی همسایگان ایران دارد؛ دسترسی به آب های خلیج فارس نیز بسیار مهم است.

برخی از همسایگان ایران از جمله پاکستان، افغانستان، قطر، کویت و عراق، روابطی با اسرائیل ندارند اما برخی از کشورهای منطقه در سالهای اخیر روابط نزدیکی با اسرائیل برقرار کرده اند.

در اوت 2020 امارات و بحرین رسما با اسرائیل روابط اقتصادی و سیاسی برقرار کردند و روابط خود را در چارچوب طرح ابتکاری آمریکا به نام صلح ابراهیم با آن کشور عادی نمودند. وزیر اقتصاد امارات سپتامبر 2021 گفت که کشورش بدنبال گسترش روابط تجاری با اسرائیل به میزان 1 تریلیون دلار تا یک دهه آینده است.

اخیرا هم یائیر لاپید وزیر خارجه اسرائیل به بحرین رفت و رسما سفارتخانه کشورش را در منامه گشود که واکنش منفی مقامات ایران را برانگیخت. حسین امیر عبداللهیان وزیر خارجه ایران، بحرین را بدلیل استقبال از لاپید محکوم کرد و این اقدام را خیانتی آشکار به مردم مظلوم فلسطین دانست.

آذربایجان از دیگر کشورهای مسلمانی است که از سال 1992 رسما اسرائیل را به رسمیت شناخته است. این درحالی است که مقامات ایران بارها تأکید کرده اند که حضور اسرائیل را در نزدیکی مرزهای خود تحمل نخواهند کرد. برخی از ناظران معتقدند همکاری نزدیک نظامی بین اسرائیل و آذربایجان باعث برانگیخته شدن جمهوری اسلامی شده است.

اسرائیل در سالهای اخیر مقادیر زیادی از پهپادهای ساخت خود را به آذربایجان فروخته است. همچنین طبق گزارش ها، در جنگ قره باغ در سال 2020 که بین آذربایجان و ارمنستان صورت گرفت، اسرائیل حمایت بسیاری از آذربایجان کرد و ارتش آذربایجان با به روزترین سلاح های اسرائیل و ترکیه تجهیز شدند.

عراق کشور مسلمان دیگری است که در همسایگی ایران قرار دارد. این کشور رسما با اسرائیل روابط دیپلماتیک برقرار نکرده، گذرنامه عراقی برای سفر به اسرائیل معتبر نیست و از بایکوت اسرائیل توسط جهان اسلام حمایت کرده است.

اسرائیلی ها اخیرا تلاش ناموفقی برای عادی سازی روابط خود با عراق داشتند. ماه سپتامبر کنفرانسی در کردستان عراق برای ارتقای روابط عراق و اسرائیل برگزار شد که واکنش تند رهبران عراق را برانگیخت و طبق گزارش ها برخی از شرکت کنندگان در این کنفرانس دستگیر شدند.

حضور فزاینده اسرائیل و روابطش با همسایگان ایران واکنش تند سپاه را در پی داشته است. علیرضا تنگسیری فرمانده نیروی دریایی سپاه با محکوم کردن اقدامات جنایتکارانه اسرائیل گفت: «حضور نامشروع این رژیم مجعول که قدس را اشغال کرده است، امنیت منطقه استراتژیک را مختل کرده و هزینه های زیادی بر منطقه تحمیل نموده است». تنگسیری افزود که شایسته نیست کشورهای مسلمان به رژیم صهیونیستی اجازه حضور در منطقه را دهند.

درحالیکه اسرائیل در تلاش برای محاصره ایران است، مقامات سپاه معتقدند که اقدامات اسرائیل منتج به نتیجه نخواهد شد. عباس نیلفروشان جانشین فرمانده سپاه در این خصوص می گوید: «اسرائیل می کوشد گروههایی را به بهانه انجام فعالیت های اقتصادی و در اصل برای جمع آوری اطلاعات از ایران، در داخل کشورهای همسایه سازماندهی کند. اما نمی داند که هیچکدام از ملت های منطقه حاضر به تحمل چنین شرایطی نیستند؛ این یکی از اشتباهات راهبردی دشمن است».

وی افزود: «ما بدنبال ایجاد روابطی خوب با تمام کشورهای منطقه هستیم و انتظار هماهنگی بیشتر کشورهای منطقه را به ویژه در شرایط فعلی داریم. فکر می کنیم با ایجاد این هماهنگی، طرح رژیم صهیونیستی شکست بخورد».

ابراهیم رئیسی حُسن همجواری، توسعه روابط اقتصادی و تجاری و فعال سازی بازارچه های مرزی را از سیاست های محوری جمهوری اسلامی اعلام کرده است. وی گفت: «اجازه نمی دهیم که صهیونیست ها روابط ما را با همسایگانمان مختل کنند. دولت ایران هیچ مشکلی در ایجاد روابط با 15 کشور همسایه نمی بیند».

استراتژی ایران می تواند این باشد که همکاری های خود را با همسایگانش به ویژه کشورهایی که هنوز رابطه ای با اسرائیل ندارند همچون پاکستان، عراق، قطر، عمان، افغانستان و کویت افزایش دهد و ائتلافی قوی علیه اسرائیل ایجاد کند. این ائتلاف باید روی مسئله فلسطین تمرکز کرده و سعی کند احساسات مسلمانان را علیه اشغالگری اسرائیل برانگیزد.

همچنین اگر امارات و بحرین از سوی جهان اسلام به عنوان خائن شناخته شده و تحت فشار شدید افکار عمومی قرار گیرند، ممکن است کشورهای دیگری که تمایل به پیوستن به پیمان ابراهیم را دارند، از این تصمیم منصرف شوند. در واقع مادامی که آن دسته از کشورهای منطقه که رابطه خود را با اسرائیل عادی سازی کرده اند، هزینه ای بابت این عادی سازی نپردازند، سایر کشورها ممکن است بخواهند روابط خود را با اسرائیل بهبود ببخشند.

کشورهایی همچون امارات و آذربایجان ترسی از این بابت احساس نکردند که ارتباط با اسرائیل ممکن است انان را در جهان اسلام منزوی کند و لذا مانعی پیش روی خود ندیدند که بخواهند از این تصمیم منصرف شوند.

بهترین راه برای ایران جهت خنثی کردن برنامه های اسرائیل، تمرکز بر موضوع فلسطین است. مدتها است که مسئله فلسطین در جهان اسلام به دست فراموشی سپرده شده و دیگر در اولویت نیست. ایران هم که حامی سرسخت فلسطینی ها شمرده می شد انرژی و زمان خود را صرف تنش هایش با آمریکا و مذاکره بر سر برنامه هسته ای کرده است؛ موضوعی که اگر ادامه یابد می تواند به تداوم انزوای منطقه ای ایران بیانجامد.

*منبع: نشنال اینترست

مترجم: فاطمه رادمهر

نظر شما