آیا ایران واقعا بدنبال نابودی اسرائیل است

هیچ موضوعی به اندازه مناقشه فلسطین و اسرائیل احساسات مردم خاورمیانه را جریحه دار نمی کند اما جامعه بین الملل برای این مسئله یک راه حل روشن دارد: تشکیل کشور فلسطین در سرزمین هایی که اسرائیل در طول جنگ 1967 اشغال کرده است

در ماههای اخیر رهبران عرب بارها بر تعهد خود مبنی بر راه حل دو کشوری تأکید کرده اند. کشورهای غربی، روسیه و چین نیز همین را می گویند ولی در این میان، ایران ساز مخالف می زند

جمهوری اسلامی از زمان تأسیس در سال 1979، هرگز از شعار نابودی اسرائیل دست برنداشته است. بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران آقای خمینی اسرائیل را «تومور سرطانی» می نامید. اما سیاست ایران فقط به حرف محدود نشده و ایران در عمل نیز شبه نظامیان ضد اسرائیلی مانند حزب الله، حماس و جهاد اسلامی را تأمین مالی و تسلیحاتی می کند

با این حال مانند بسیاری موارد دیگر، در این مورد نیز در ایران اختلافات داخلی وجود دارد. علاوه بر مخالفت مردم با مواضع ضد اسرائیلی رهبران ایران؛ نیروهایی در داخل صفوف حاکمیت و محافل سیاسی نیز وجود دارند که از موضع پیشین جمهوری اسلامی در قبال اسرائیل، عقب نشینی کرده اند

جبهه اصلاحات که در انتخابات ریاست جمهوری سال جاری از مسعود پزشکیان اعلام حمایت کرد، با صدور بیانیه ای حمله اخیر اسرائیل به ایران را محکوم نمود، آن را شکستی برای «رژیم اشغالگر صهیونیستی» دانست و خواستار «ابتکار دولت ایران برای جلوگیری از جنگی گسترده تر و برقراری آتش بس در غزه و لبنان» شد. این نوع اظهارات در بین سیاسیون ایران امری رایج است ولی نکته قابل توجه این است که جبهه اصلاحات در ادامه بیانیه خود خواستار «تشکیل کشور مستقل فلسطینی» شده است. گرچه بیانیه به طور صریح اسرائیل و مرزهای 1967 را به رسمیت نمی شناسد؛ ولی به طور ضمنی به این موضوع اشاره دارد. بیانیه با دعوت به آرامش در منطقه و «توسعه، پیشرفت و آینده ای بهتر برای ایران»، روشن می کند که بدنبال دور کردن ایران از مسیر جنگ با اسرائیل است

اما به غیر از بیانیه اصلاح طلبان، بیانیه دیگری نیز منتشر شد که واکنش شدید تندروها را در ایران برانگیخت

21 اکتبر مجمع مدرسین حوزه عملیه قم –هیأتی متشکل از روحانیونی که گرایش اصلاح طلبانه دارند- بیانیه ای در محکومیت حملات اسرائیل به لبنان صادر کرد. این بیانیه خواستار بازگشت رژیم صهیونیستی به مرزهای قانونی خود –مرزهای قبل از تجاوزات اسرائیل در سال 1967- و تشکیل کشور مستقل فلسطین شد.

این دفاع آشکار از راه حل دو کشوری، مجمع مدرسین را مورد هجمه قرار داد. تندروها پس از اقامه نماز جمعه، مقابل دفاتر مجمع در قم تظاهرات کردند. روزنامه کیهان مجمع را «ماشین تبلیغاتی دشمن» خواند، «به رسمیت شناختن رژیم مجعول اسرائیل را نفرت انگیز و شرم آور» توصیف کرد و این اقدام مجمع را «مقابله با اسلام و حمایت از صهیونیست ها» دانست

غلامحسین محسنی اژه ای رئیس قوه قضائیه ایران گفت که مجمع مدرسین «کارهایی می کند که با امنیت ملی مغایرت دارد»؛ او مجمع را تهدید به پیگرد قانونی کرد. یکی دیگر از مقامات قضائی نیز از احتمال انحلال مجمع سخن گفت؛ سعید جلیلی نامزد تندرو و شکست خورده ریاست جمهوری، از مجمع مدرسین انتقاد کرد و وب سایت مجمع نیز مسدود شد

اصلاح طلبان به جای تسلیم در برابر این فشارها، استراتژی دفاعی جالبی را در پیش گرفتند. آنها به دو مسئله اشاره کردند: نخست ابراز حمایت گهگاه رهبران حماس از راه حل دو کشوری، و دوم رأی ایران به قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل در اکتبر 2023 که به وضوح بر راه حل دو کشوری تأکید می کرد

در مجمع عمومی سازمان ملل، دولت وقت ایران به رهبری ابراهیم رئیسی در کنار 120 کشور دیگر، به قطعنامه اردن رأی مثبت داد. این قطعنامه تأکید می کرد که «راه حل عادلانه و پایدار برای حل مناقشه اسرائیل و فلسطین، تنها از طریق راههای مسالمت آمیز و تشکیل دو کشور حاصل می شود»

آذر منصوری رئیس جبهه اصلاحات با اشاره به این رأی گفت: «از انجا که ایران به قطعنامه سازمان ملل که مرزهای 1967 را به رسمیت می شناسد رأی مثبت داده است، این همه هجمه به مجمع مدرسین چه توجیهی دارد؟»

احمد زیدآبادی روزنامه نگار نیز در سرمقاله ای ضمن رد حملات کیهان، به اظهارات اسماعیل هنیه رهبر حماس در حمایت از مذاکرات با هدف دستیابی به راه حل دوکشوری اشاره کرد. وی این سؤال را مطرح کرد که آیا هنیه نیز با این کار «به مقابله با اسلام و حمایت از صهیونیست ها» می پرداخت؟

انتقاد تندروها از مجمع مدرسین ثابت می کند که راه حل دو کشوری همچنان یک موضوع داغ در ایران است؛ ولی در عین حال نشان می دهد که در محافل سیاسی و روشنفکری ایران کسانی هستند که آشکارا از این راه حل حمایت می کنند و در برنامه های ضد اسرائیلی نظام مشارکتی ندارند

رأی سال گذشته ایران در سازمان ملل در کنار حمایت ایران از بیانیه سازمان همکاری اسلامی که خواستار راه حل دو کشوری بود، نشان دهنده تمایل تهران برای سازش است

زبان دیپلماتیکی که ایران یک ماه پس از رأی گیری در سازمان ملل دنبال کرد، تمایل ایران به سازش را نشان می دهد. کمال خرازی وزیر امور خارجه سابق ایران که در حال حاضر مشاور آقای خامنه ای است، گفت: «حکومت با وجود رأی موافق به قطعنامه، مخالف راه حل دو کشوری است؛ ولی اگر مردم فلسطین این تصمیم را بگیرند، ایران سر راه فلسطینیان قرار نخواهد گرفت»

راه حل دو کشوری اساس رویکرد جامعه بین الملل برای حل مناقشه اسرائیل و فلسطین است و بحث های داغ در تهران نشان می دهد که در داخل ایران نیز این رویکرد موافقان زیادی دارد

منبع: نشنال نیوز

مترجم: فاطمه رادمهر