ارزیابی اسرائیل در مورد وضعیت مذاکرات هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های جهانی تغییرِ بسیاری کرده است. پیش از این اکثر تحلیلگران اسرائیلی بر این باور بودند که چشم‌انداز سازش بین ایران و 1+5 مثبت نیست، دو طرف نمی‌توانند اختلافات خود را حل نمایند و به بن‌بست می‌رسند؛ بنابراین ادامه مذاکرات کاری است بیهوده.
ولی اخیرا ارزیابی و واکنش اسرائیل به مذاکره هسته‌ای تغییر کرده است. یائیر لاپید وزیر خارجه اسرائیل اولین کسی بود که 3 ژانویه اعتراف کرد که بر اساس ارزیابی‌های این کشور، قدرت‌های جهانی در مسیر بازگشت به توافق هسته‌ای (یا حداقل توافق موقتی که در نهایت به احیای برجام منتهی می‌شود) گام بر می‌دارند. لاپید افزود: «اکنون اسرائیل تمام تلاش خود را بر جلوگیری از لغو تحریم‌های اقتصادی ایران بدون گرفتن امتیازات مناسب از آن کشور، متمرکز کرده است».
لاپید خاطر نشان کرد: «نخست‌وزیر، وزیر دفاع و من اعلام کردیم که مخالف توافق نیستیم. اگر بتوان به توافق خوبی رسید، خیلی هم خوب است؛ اما در مورد اینکه توافق خوب چیست بحث داغی وجود دارد و ما در این بحث حضور داریم. مذاکرات وین تا آنجا که به ما مربوط می‌شود، به نتیجه مطلوبی نخواهد رسید اما برای اینکه نتیجه بهتری حاصل اسرائیل شود، همچنان در حال گفتگو و رایزنی با قدرت‌های حاضر در مذاکره هستیم».
اما پشت درهای بسته، اسرائیل حس بسیار منفی‌ای نسبت به مذاکرات دارد. در ظاهر مقامات اسرائیل می‌کوشند حفظ ظاهر کرده و موضعی اعتدالی بگیرند تا از درگیری (حتی غیرمستقیم) با دولت آمریکا جلوگیری کنند. یک مقام ارشد اسرائیل هفته گذشته به المانیتور گفت: «اسرائیل متوجه شده که در برابر کاخ سفید و وزارت خارجه آن کشور تندروی کرده است. نفتالی بنت نخست‌وزیر اسرائیل هم که هنوز منتظر تماس جو بایدن رئیس جمهور آمریکاست، متوجه این موضوع شده است».
مصاحبه هفته گذشته بنت در آستانه سال نو، درک وی را از لزوم تغییر موضع کشورش در قبال مذاکرات هسته‌ای و آمریکا نشان داد. وی در این مصاحبه اعلام کرد که با توافق احتمالی با ایران مخالفت نخواهد کرد «اینگونه نیست که ما کلا مخالف توافق باشیم، بلکه رویکردی عملی را اتخاذ می‌کنیم؛ ممکن است توافق خوبی حاصل شود». البته وی با توجه به شرایط فعلی، نسبت به حصول چنین نتیجه‌ای ابراز تردید کرد
در پشت صحنه، اسرائیل به لابی کردن با کشورهای 1+5 به‌ویژه آمریکا ادامه می‌دهد و امیدوار است که توافق جدید دستاوردهای ملموسی برای این کشور داشته باشد و ایران را مجبور به سازش کند. یکی از ایرادات اصلی اسرائیل به توافق اولیه، بند معروف به غروب است که بر اساس آن برخی از محدودیت‌های برنامه هسته‌ای ایران در سال‌های 2025 و 2030 برداشته می‌شود. به عقیده اسرائیل، کاهش محدودیت‌ها به ایران مجوز می‌دهد که در آستانه هسته‌ای شدن قرار گیرد.
اسرائیل از زمان توافق اولیه، نسبت به وجود این نقص در برجام هشدار می‌داد و حالا به زعم خود برخی از آمریکایی‌های درگیر در مذاکرات جاری را نسبت به خطرات این بند متقاعد کرده است. بریتانیا نیز ترجیح می‌دهد تاریخ انقضاء محدودیت‌های ایران را 5 تا 10 سال تمدید کند.
تا چند هفته پیش برخی از مقامات ارشد دفاعی اسرائیل امیدوار بودند که آمریکا به وعده خود برای بهبود توافق عمل کرده و از بازگشت به توافق اولیه خودداری کند. اما چشم‌انداز بهبود توافق نامشخص است. ایرانی‌ها خواستار ضمانت‌هایی هستند که آمریکا همچون دوران ترامپ از توافق خارج نشود و اسرائیل نیز امیدوار است که در ازای چنین تضمین‌هایی، آمریکا خواهان تمدید تاریخ انقضای توافق شود. یک مقام امنیتی اسرائیل در گفتگو با ما گفت «بازگشت به توافقی که انتظار می‌رود چهار تا پنج سال دیگر منقضی گردد چه فایده‌ای دارد؟ این نکته‌ای است که همه آن را می‌فهمند».
در همین حال اسرائیل همزمان، به اعمال فشار بر قدرت‌های جهانی و متهم کردن ایران به باج‌گیری هسته‌ای ادامه می‌دهد. ایال هولاتا مشاور امنیت ملی در کمیته امور خارجه و دفاع کنست، با اشاره به اینکه برنامه هسته‌ای ایران همچنان چالش اصلی پیش روی شورای امنیت ملی اسرائیل است، ابراز امیدواری کرد که جامعه بین‌الملل امتیازات راهبردی بیشتری نسبت به توافق اولیه از ایران بگیرد.
راهبرد جدید اسرائیل حفظ خویشتنداری، پرهیز از انتقاد از آمریکا و سایر قدرت‌ها و همزمان اعمال فشار بر انها برای تمدید تاریخ انقضای توافق و تعیین خطوط قرمز است. همچنین تأکید بر اینکه ایران مشکلی بین‌المللی است و چون اسرائیل طرف توافق نبوده، هیچ تعهدی در قبال آن نخواهد داشت. در کنار این راهبرد نیروهای دفاعی و نیروی هوایی اسرائیل به آماده‌سازی خود برای استفاده احتمالی از گزینه نظامی ادامه می‌دهند و میلیاردها شِکِل (واحد پول اسرائیل) برای آماده‌سازی خود طی یک سال تا 18 ماه آینده اختصاص داده‌اند.
*منبع: المانیتور
مترجم: فاطمه رادمهر
messages.comments