به گفته ایوان کراستف محقق اتاق فکر استراتژیهای لیبرال، غربیها در قبال جنگ اکراین به دو جناح تقسیم شدهاند؛ «جناح صلح» که خواهان توقف جنگ و آغاز مذاکرات در اسرع وقت است و «جناح عدالت» که فکر میکند روسیه باید بهای گزافی بابت اقدامات خود بپردازد
نقطه آغازین اختلاف بین این دو جناح، بر سر مناطقی است که روسیه تاکنون تصرف کرده است. جناح صلح میگوید باید به روسیه اجازه دهیم تا مناطقی را که تصرف کرده است حفظ کند؛ اما جناح عدالت خواهان عقبنشینی روسیه و بازگشت به نقطهای است که در 24 فوریه بود. حتی برخی از اعضای این جناح عقب نشینی روسیه از کریمه را نیز خواستار هستند. طرفین در بحثهایی که باهم دارند، به هزینهها، خطرات یا مزایای طولانی شدن جنگ و جایگاه روسیه در اروپا اشاره میکنند
اکنون جناح صلح در حال بسیج خود است؛ آلمان خواستار آتشبس شده و ایتالیا در حال تنظیم طرحی برای حلوفصل سیاسی بحران است. فرانسه نیز از توافق صلحی صحبت میکند که در آن روسیه تحقیر نخواهد شد. در مقابلِ جناح صلح، بریتانیا، لهستان و کشورهای بالتیک قرار دارند
اما موضع آمریکا چیست؟ مهمترین حامی اکراین هنوز برنامه و رویکرد خود را مشخص نکرده است و تنها کاری که میکند، این است که اکراین را تقویت میکند تا این کشور در مذاکرات قدرت چانهزنی بیشتری داشته باشد. آمریکا تاکنون نزدیک به 14 میلیارد دلار در جنگ هزینه کرده است و بهتازگی کنگره 40 میلیارد دلار دیگر به این موضوع اختصاص داد. آمریکا همچنین از بیش از 40 کشور برای اکراین کمک نظامی جمعآوری کرده است؛ البته این کمکها نامحدود نیست. برای مثال به کیف توپخانه تحویل داده شده اما از تحویل سامانههای دوربرد موشکی که خواست اکراین بود، خودداری شده است
اظهارات لوید آستین وزیر دفاع آمریکا بر ابهام در مورد موضع واشنگتن افزوده است. پس از انکه وی ماه گذشته از کیف دیدار کرد، با موضع جناح عدالت همراهی نشان داد و گفت که غرب باید به پیروزی اکراین و تضعیف روسیه کمک کند. اما سه هفته بعد به جناح صلح نزدیک گشت و پس از تماس تلفنی با همتای روس خود سرگئی شویگو، خواستار آتشبس فوری شد
ضربه دیگری که به جناح عدالت وارد آمد، سرمقاله روزنامه نیویورکتایمز بود (ذیل این مطلب ترجمه سرمقاله نیویورکتایمز آمده است) که در آن شکست روسیه خطرناک و غیرواقعی توصیف میشد. هنری کیسینجر وزیر خارجه سابق آمریکا نیز برای جلوگیری از بروز تحرکات و تنشهای غیرقابل کنترل، خواهان آغاز مذاکرات ظرف دو ماه شد. وی که در مجمع جهانی اقتصاد در داووس سخنرانی میکرد، بازگشت روسیه به نقطه 24 فوریه را غیرعملی دانست و با تأکید بر نقش آن کشور در موازنه قدرت در اروپا افزود: نباید کاری کرد که مسکو به سمت ائتلاف دائمی با چین سوق داده شود.
در حال حاضر غربیها با این جمله که تصمیمگیری در مورد آینده بر عهده اکراینیهاست، اختلافات خود را مهار میکنند اما رویکرد کشورهای غربی و پیشنهادات و حمایتهایی که به کیف ارائه میدهند، انتخاب اکراینیها را شکل میدهد. زلنسکی در نشست داووس با اشاره به این مطلب گفت «جهان باید متحد شود؛ ما تا زمانی که شما متحد هستید، قوی هستیم». وی همچنین افزود که «اکراین تا زمانی که تمام اراضی خود را پس بگیرد میجنگد». البته او سعی کرد جایی برای سازش باقی بگذارد و گفت که مذاکرات با روسیه پس از عقبنشینی آن کشور به نقطه آغازین جنگ در 24 فوریه امکانپذیر است
اولگا اولیکر از اندیشکده گروه بینالمللی بحران میگوید: «اکراینیها علاوه بر مذاکره با روسیه، با شریکان غربی خود نیز مذاکرات سختی دارند. وضعیت جنگ مبهم است»
آیا اکراین برنده شده زیرا کیف را نجات داده و روسیه را از خارکف عقب رانده است؟ یا دارد شکست میخورد زیرا روسیه ماریوپل را گرفته و ممکن است به زودی سورودونتسک را محاصره کند؟ جناح صلح نگران است که با طولانی شدن جنگ هزینههای انسانی و اقتصادی آن، هم برای اکراین و هم سایر جهان بیشتر شود اما جناح عدالت معتقد است که تحریمهای روسیه تازه دارد آثار خود را بر این کشور نشان میدهد و با گذشت زمان و اعطای سلاحهای بیشتر و بهتر به اکراین، میتوان ان را برنده جنگ کرد
نگرانی دیگری که جناح صلح با آن دستوپنجه نرم میکند، این است که روسیه برای جلوگیری از شکست متوسل به سلاح شیمایی یا هستهای شود و حتی ناتو را مورد حمله قرار دهد. امانوئل مکرون میگوید که اروپا باید راهی برای همزیستی مسالمتآمیز با روسیه پیدا کند
غربیها سعی میکنند در مذاکره با اکراین تضمینهای امنیتی مختلفی به این کشور ارائه دهند؛ اینکه اگر روسیه دوباره اکراین را مورد حمله قرار داد، این کشور را سریعا مسلح کنند و روسیه را تحت تحریم قرار دهند، یا حتی از اکراین مستقیما دفاع کنند
در حال حاضر کیف نسبت به آینده جنگ خوشبین است؛ ارتش اکراین جلوی فتح آسان کشور را توسط روسیه گرفته و به جدیدترین سلاحهای اعطایی غرب مسلح شده است. ولی میخائیل پودولیاک مذاکره کننده ارشد زلنسکی میگوید که نگران خسته شدن برخی از کشورهای اروپایی است «آنها مستقیم این را نمیگویند اما به نظر میرسد که تلاشی برای وادار کردن ما به تسلیم شدن دارند». وی همچنین از سکوت واشنگتن گلایه کرد و گفت که تسلیحات به مقدار مورد نیاز به اکراین وارد نمیشود
پایان جنگ تا حد زیادی بستگی به روسیه دارد؛ مسکو عجلهای برای اتشبس ندارد و به نظر میرسد که مصمم است تمام دونباس را فتح کند و انگاه در مورد تصرف سرزمینهای بیشتر با غرب وارد مذاکره شود. به گفته ولادیمیر فنسکو تحلیلگر سیاسی اکراینی: «اکنون وضعیت به گونهای است که هر دو طرف معتقدند میتوانند برنده شوند. تنها در صورتی که ما به بنبست برسیم و طرفین این بنبست را تشخیص دهند، سازش امکانپذیر است»
جنگ اکراین پیچیده میشود و آمریکا آماده نیست
روز پنجشنبه سنای آمریکا با اکثریتی کوچک، بسته کمک اضطراری 40 میلیارد دلاری برای اکراین را تصویب کرد. جمهوریخواهان از هزینههای این جنگ انتقاد میکنند لذا با طولانی شدن جنگ تضمینی وجود ندارد که دو حزب به حمایت خود از اکراین ادامه دهند
آوریل هاینس مدیر اطلاعات ملی اخیرا به کمیته نیروهای مسلح سنا هشدار داد که درگیری بین اکراین و روسیه میتواند «روندی غیرقابل پیشبینی طی کند و شدیدتر شود؛ ضمن اینکه روسیه دائما تهدید به استفاده از سلاحهای هستهای میکند»
پرسشهای زیادی پیرامون هزینهها و خطرات جدی جنگ و تداوم نقشآفرینی ایالات متحده در این مناقشه وجود دارد؛ اما بایدن به افکار عمومی آمریکا پاسخی نمیدهد
آیا ایالات متحده در تلاش است به راهحلی بیابینی دست یابد که در آن اکراین استقلال خود را حفظ کرده و روابط مسکو و واشنگتن نیز از سر گرفته شود؟ آیا میخواهد روسیه را برای همیشه تضعیف کند یا دولت روسیه را بیثبات کند و پوتین را برکنار نماید؟ آیا قصد دارد پوتین را به اتهام جنایت جنگی تحت تعقیب قرار دهد یا میخواهد از گستردهتر شدن جنگ جلوگیری کند؟
بدون ارائه جوابی شفاف به این سؤالات، حمایت آمریکاییها از اکراین روز به روز کمتر شده و صلح و امنیت قاره اروپا نیز به خطر میافتد
درست است که آمریکاییها تحت تأثیر رنج مردم اکراین قرار گرفتند، اما حمایت از کشوری که فرسنگها با خاکشان فاصله دارد برای همیشه ادامه نخواهد یافت. تورم برای رأی دهندگان آمریکایی مسئلهای بسیار مهمتر از اکراین است؛ ضمن اینکه با ادامه جنگ، اختلال در بازار جهانی غذا و سوخت تشدید خواهد شد
ممکن است موفقیتهای اکراین در برابر تجاوز روسیه ما را به این نتیجه رسانده باشد که این کشور قادر است روسیه را تا مواضع قبل از جنگ به عقب براند اما تصور چنین پیروزیای تصوری غیرواقعی است. روسیه همچنان قوی است و پوتین اعتبار خود را در این جنگ گذاشته است؛ لذا از اکراین عقبنشینی نخواهد کرد. آمریکا و ناتو از نظر اقتصادی و نظامی هزینههای زیادی برای این جنگ کردهاند؛ انتظارات غیرواقعبینانه میتواند انان را بیش از پیش درگیر جنگی پرهزینه و طولانی کند
روسیه گرچه ضربات بزرگی خورده است اما هنوز میتواند ویرانیهای زیادی ایجاد کند. این کشور یک ابرقدرت هستهای است و دیکتاتوری بر آن حکومت میکند که اعتبارش آسیب دیده و لذا تمایل چندانی به مذاکره و راهحلی سیاسی از خود نشان نمیدهد. اظهارات خصمانه اخیر بایدن مبنی بر اینکه پوتین «نمیتواند در قدرت بماند» یا اظهارات لوید آستین وزیر دفاع مبنی بر اینکه «روسیه باید تضعیف شود» و تعهد نانسی پلوسی رئیس کنگره مبنی بر اینکه آمریکا «تا زمانی که اکراین به پیروزی برسد از این کشور حمایت خواهد کرد»، صرفا روسیه را تحریک کرده و کمکی به تسهیل مذاکرات نمیکند
در پایان، این اکراینیها هستند که باید تصمیمهای سختی بگیرند، آنها هستند که میجنگند، میمیرند و خانههای خود را بر اثر تجاوز روسیه از دست میدهند. آنها هستند که باید تصمیم بگیرند پایان جنگ چگونه باشد. اگر مذاکراتی واقعی جریان یابد، رهبران اکراین هستند که باید در مورد سرزمین خود تصمیماتی دردناک بگیرند تا به سازش برسند
اما با ادامه جنگ، بایدن باید برای زلنسکی و مردم اکراین روشن کند که آمریکا و ناتو برای مقابله با روسیه و حمایت تسلیحاتی، مالی و سیاسی از اکراین محدودیتهایی دارند و بنابراین تصمیم اکراینیها هرچند دردناک، اما باید بر اساس واقعیات باشد
روسیه تا سالها درد انزوا و تحریمهای اقتصادی را حس خواهد کرد و نام پوتین به عنوان قصاب در تاریخ ثبت خواهد شد اما کاری که دولتها باید انجام دهند درک واقعیت است، نه دنبال کردن یک پیروزی واهی
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما