twitter share facebook share ۱۴۰۱ اسفند ۲۹ 385

تصور کنید ولادیمیر پوتین هستید؛ جنگی را آغاز کرده اید که طبق برنامه پیش نرفته است؛ در تحریم هستید و اکنون دادگاه کیفری بین المللی حکم بازداشت شما را به اتهام جنایات جنگی صادر کرده است. در چنین موقعیتی شما به یک دوست نیاز دارید؛ پس شی جین پینگ وارد می شود

رئیس جمهور چین زمانی پوتین را «بهترین دوست» خود خواند. این دو رهبر نقاط مشترک زیادی دارند: هر دو رهبرانی اقتدارگرا هستند و ایده «جهان چند قطبی» عاری از سلطه آمریکا را در سر می پرورند.

انتظار می رود که دو رئیس جمهور در مسکو توافقنامه ای برای تعمیق مشارکت همه جانبه امضا کنند. سفر آقای پینگ نشان دهنده حمایت آشکار از روسیه در زمانی است که کرملین تحت فشار شدید بین المللی قرار دارد و رابطه با چین برای روسیه به جهت مقاومت در برابر فشار غرب ضروری است.

دیمیتری موراتوف برنده سابق جایزه صلح نوبل و روزنامه نگار معتقد است: «پوتین دارد بلوک خود را می سازد. او به غرب اعتماد ندارد و دیگر هرگز اعتماد نخواهد کرد؛ بنابراین بدنبال متحدانی برای خود است و تلاش می کند چین، هند و برخی از کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین را وارد بلوک ضد غربی خود کند»

در این جهان ضد غربی مسکو به شدت به پکن متکی است و با توجه به جنگ اوکراین، این نیاز اکنون بیشتر هم شده است.

به گفته الکساندر گابویف از اعضای ارشد بنیاد کارنگی: «تمام فکر پوتین نابودی اوکراین شده است و برای این منظور به سلاح، پول و راه نجاتی برای اقتصادش نیاز دارد. چین می تواند تاحدودی این نیازهای روسیه را رفع کند»

برای مقابله با تحریم های غرب و تقویت اقتصاد روسیه، این کشور تجارت با چین را به ویژه در حوزه انرژی تقویت کرده است. انتظار می رود در دیدار پوتین و شی، ساخت خطوط لوله نفت و گاز در دستور کار قرار گیرد.

اما یک بار دیگر تصور کنید که پوتین هستید؛ یک سال پیش شما و آقای پینگ اعلام کردید که در شراکت با یکدیگر «هیچ محدودیتی» وجود ندارد؛ آیا واقعا چنین است؟ آیا می توانید انتظار داشته باشید که چین با ارائه کمک و تسهیل پیروزی مسکو در اوکراین، به شما کمک کند؟

آرزوی چیزی را داشتن به معنی تحقق آن نیست و با گذشت یک سال ثابت شده است که «مشارکت بدون محدودیت» انتظاری واهی بیش نیست و محدودیت های زیادی برای مشارکت دو کشور وجود دارد. تا این لحظه پکن به دلیل ترس از اعمال تحریم های ثانویه غرب علیه شرکت های چینی، تمایلی به ارائه کمک نظامی مستقیم به مسکو نشان نداده است؛ به عبارت دیگر مقامات چین در عمل نشان داده اند که «متأسفیم روسیه؛ چین برای ما در اولویت است»

این نکته اخیرا در یک برنامه تلویزیونی دولتی در روسیه به صراحت بیان شد. میخائیل خدارنوک کارشناس نظامی گفت: «پیش از سفر شی به مسکو، برخی از کارشناسان روسیه بیش از حد هیجان زده و خوشحال بودند. ولی چین تنها به خود و منافعش فکر می کند؛ سیاست خارجی این کشور عاری از هرگونه نوع دوستی است»

با این تفاصیل چرا این سفر اینقدر توجه محافل سیاسی را به خود معطوف کرده است؟ زیرا آقای شی رهبر یکی از دو ابرقدرت بزرگ جهان است که می خواهد از کشوری دیدن کند که جنگی خونین را در اروپا براه انداخته است. این سؤال در ذهن تحلیلگران مطرح است که چین در مواجهه با شکست تحقیرامیز و آشکار روسیه در میدان جنگ، ممکن است چه کار کند؟

دولت چین که اعلام بی طرفی کرده است، آیا به عدم مداخله خود ادامه می دهد و می گذارد که روسیه عقب نشینی کند؟ یا با پمپاژ سلاح به مسکو تلاش می کند که این کشور در جنگ دست برتر را بیابد؟

پس از ورود شی به مسکو، دو رهبر ممکن است در مورد چیزهای زیادی صحبت کنند ولی تمام توجهات معطوف به بحران اوکراین خواهد بود. پیام او به پوتین ممکن است یکی از این سه مورد باشد: 1. زمان ان است که به مصالحه و عقب نشینی فکر کنید؛ 2. به پوتین برای ادامه جنگ چراغ سبز نشان دهد؛ 3. هیچ واکنش و نظری از سوی رهبر چین در مورد جنگ اوکراین نبینیم.

چین به تازگی بین ایران و عربستان برای برقراری مجدد روابط دیپلماتیک میانجیگری کرده و آماده می شود تا در مسائل فرا منطقه ای نقش آفرینی بیشتری کند؛ بنابراین گزینه سوم بعید به نظر می رسد.

در مورد گزینه اول اگر پکن بتواند بعد از میانجیگری بین ایران و عربستان، ردای صلح جویی را دوباره به تن کند و به این مهم برسد، دستاورد و افتخار بزرگی برای آقای شی خواهد بود.

بدترین گزینه شماره دو است. از یک دیدگاه ادامه جنگ روسیه با اوکراین به نفع پکن است زیرا ممکن است چین بخواهد برای تصرف تایوان حرکت کند و هرچه جنگ اوکراین طولانی تر شود، ناتو روز به روز منابع بیشتری را صرف مقابله با روسیه می کند و از قدرتش کم می گردد و از سوی دیگر تمایل مردم غرب برای وارد شدن به جنگی دیگر کاسته می شود.

از سوی دیگر وقتی گزارش های خبری تلویزیون های دولتی چین را می بینیم، متوجه می شویم که ادعای بی طرفی این کشور در جنگ اوکراین درست نیست. بولتن های شبانگاهی این تلویزیون ها خط کرملین را دنبال می کند، غرب را مقصر جنگ جلوه می دهد و هرگز از لفظ تهاجم روسیه به اوکراین استفاده نمی کند. چین دائما می گوید که باید به حاکمیت همه کشورها (اوکراین )احترام گذاشت ولی نگرانی های امنیتی مشروع دیگر کشورها (روسیه) را نیز باید در نظر گرفت.

دست آخر اینکه پس از چند روز دیگر که سفر شی پایان می یابد، پوتین یا نگران تزلزل حمایت چین خواهد بود یا حمایت یکی از دو ابرقدرت جهان را بیش از همیشه پشت خود خواهد دید و به نظر می رسد که کفه ترازو به نفع دومی سنگینی می کند.

منبع: بی بی سی

آیا روسیه به برادر کوچک چین تبدیل شده است؟

سال 1949 آهنگ جدیدی به افتخار نخستین دیدار رهبر چین مائو تسه تونگ از مسکو پخش شد که روح همبستگی سوسیالیستی را نشان می داد؛ عنوان آهنگ این بود «روس ها و چینی ها برای همیشه برادرند». آن زمان اتحاد جماهیر شوروی در قامت برادر بزرگ جمهوی خلق چین که در اثر تهاجم ژاپن و جنگ داخلی ضعیف شده بود، نقش آفرینی می کرد و به چین یاری می رساند

این هفته همزمان با دیدار شی جین پینگ رئیس جمهور چین و ولادیمیر پوتین به نظر رسید که قدرت و روابط بین این دو کشور معکوس شده است؛ امروزه چین نقش برادر بزرگتر را ایفا می کند و روسیه نیاز به دستگیری برادر بزرگتر دارد

چین دومین ابرقدرت جهان، بزرگترین شریک روسیه است و مسکو که به دلیل جنگ با اوکراین ضعیف و منزوی شده، بیش از همیشه به حمایت اقتصادی، تکنولوژیک و دیپلماتیک چین نیاز دارد. اگر بتوانیم به آماری که روسیه ارائه می کند اعتماد کنیم، می بینیم که در ژانویه و فوریه صادرات چین به روسیه نزدیک به 20% رشد کرده و در مجموع به 15 میلیارد دلار رسیده است. واردات از روسیه نیز با بیش از 31% افزایش به رقم 18.65 میلیارد دلار رسیده است. یوان به عنوان پرمعامله ترین ارز در بورس مسکو، از دلار پیشی گرفته است؛ روسیه با 24% رشد در دوماهه اول سال جاری از عربستان به عنوان بزرگترین تأمن کننده نفت چین پیشی گرفته است.

چین با اقتصادی بیش از ده برابر روسیه، نیروی نظامی مدرن، برتری تکنولوژیک و جایگاه برتر دیپلماتیک در جهان، در این رابطه دوجانبه دست برتر را دارد اما خیلی زود است که بخواهیم روسیه را به عنوان دست نشانده چین بدانیم

وابستگی به معنای اطاعت نیست؛ روسیه همچنان یک قدرت هسته ای و صادرکننده مهم انرژی و غذا در سطح جهان است. اقتصاد روسیه علیرغم آسیب هایی که دیده، تاکنون مقاومت قابل توجهی در برابر تحریم های غرب از خود نشان داده است. چین برای رقابت با آمریکا و درگیری احتمالی با آن کشور، به روسیه نیاز دارد. چین و روسیه یکی از طولانی ترین مرزهای زمینی را دارند؛ مرزی که برای دهه ها بر آن صلح حکمفرما بوده و به دو کشور امکان داده است تا با آرامش خاطر بیشتری به رویارویی با دشمنان خود در غرب و شرق بپردازند

با این تفاصیل گرچه روسیه در صحنه جهانی ضعیف و منزوی است ولی در روابط خود با چین همچنان سلطه و قدرت بیشتری دارد و چین که با دشمنی آمریکا روبرو است و از سوی دیگر در عرصه داخلی دچار رکورد اقتصادی شده، برای تحقق برنامه خود جهت تبدیل شدن به قدرت برتر آسیا و جهان، به روسیه نیاز دارد.

در صدر دستور کار دو کشور در این دیدار، اوکراین قرار دارد. چین بسته ای به نام ابتکار صلح تهیه کرده است که البته هیچ پیشنهاد خاصی برای پایان دادن به خونریزی ارائه نمی دهد. شی بدنبال ان است تا به جهان نشان دهد که توانایی حل و فصل یک مناقشه بزرگ را دارد. چین نمی خواهد روسیه در جنگ شکست خورده، در هرج و مرج فرو رود یا با تغییر رژیم مواجه گردد اما از سوی دیگر نمی خواهد شریک یک جنگ وحشیانه شناخته شود. حمایت چین از روسیه تزلزل ناپذیر است اما می کوشد تا پیام متفاوتی به دیگر کشورها برساند و چهره ای معتدل از خود به نمایش گذارد

اما هدف شی از حضور در روسیه صرفا ارائه یک چهره میانجی گر و صلح طلب نیست؛ او می خواهد از انزوای جهانی روسیه نفع اقتصادی ببرد. پکن اکنون جایگاه خود را به عنوان تأمین کننده اصلی فناوری های الترونیکی، مخابرات، ماشین آلات و خودرو تثبیت کرده است. این کشور خرید انرژی و کالاهای روسیه را با قیمتی که به شدت تخفیف خورده، افزایش داده است. توافق نامه هایی برای رفع موانع نهایی خط لوله گاز Power of Siberia 2 بین دو کشور بسته شده، تجارت مواد غذایی و کشاورزی افزایش یافته، کمیسیونی مشترک برای توسعه همکاری در مسیر دریای شمال به قطب شمال تشکیل شده و روسیه در تجارت با کشورهای آفریقایی، آسیایی و امریکای لاتین بیشتر از یوان استفاده می کند

هدف پوتین از این دیدار این است که اطمینان حاصل کند چین دست از حمایت خود بر نمی دارد. درخواست پوتین حمایت سیاسی، دیپلماتیک و فنی-نظامی شی از مسکو در جنگ است. حمایت سیاسی پکن از مسکو چیزی است که پوتین می تواند بابت آن مطمئن باشد؛ در این راستا شی در اولین کنفرانس مطبوعاتی خود در مسکو از پوتین در انتخابات سال آینده ریاست جمهوری حمایت کرد و این درحالی است که پوتین حتی نامزدی خود را اعلام نکرده است

اما در مورد حمایت فنی-نظامی نمی توان چندان مطمئن بود. تا زمانی که چین خطر سقوط قریب الوقوع روسیه را در میدان جنگ حس نکند، به نفع خود نمی بیند که نقش صلح طلب خویش را کنار گذاشته و در حمایت آشکار از پوتین وارد عمل شود

برنامه های پوتین و شی در مورد اوکراین کاملا همسو نیست؛ پوتین جنگ را در چند ماه اینده متوقف نخواهد کرد، ضمن اینکه تصور اینکه زلنسکی رئیس جمهور اوکراین پیشنهاد مذاکره را بپذیرد غیرممکن است

اما چین و روسیه همچنان به هم نزدیک تر می شوند و در این میان جنگ اوکراین این همکاری اقتصادی را شتاب بیشتری داده است. برای روسیه افزایش وابستگی به چین انتخابی اجباری است ولی برای چین این فرصتی است برای گسترش سهم خود در بازار، تأمین منابع انرژی و تبدیل روسیه به حیاط خلوت استراتژیک خود

منبع: فارین پالیسی

مترجم: فاطمه رادمهر

نظر شما