پس از مذاکراتی که بین ینس استولتنبرگ رئیس ناتو و رهبران سوئد و ترکیه پیش از نشست سران ناتو در لیتوانی انجام شد، آنکارا با پیوستن سوئد به ناتو موافقت کرد
استولتنبرگ اواخر روز دوشنبه در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: پیوستن سوئد به ناتو گامی تاریخی است که قطعا به نفع امنیت همه متحدان ناتو در این برهه حساس می باشد
ساعاتی پس از اعلام خبر تصمیم آنکارا، دولت بایدن اعلام کرد که با مشورت کنگره آمریکا جنگنده های اف16 را به ترکیه خواهد داد؛ مجوزی که به نظر می رسد در ازای اجازه عضویت سوئد در ناتو از سوی ترکیه صادر شده است
پنتاگون نیز روز سه شنبه اعلام کرد که لوید آستین وزیر دفاع آمریکا با یاشار گولر وزیر دفاع ترکیه در مورد نقش واشنگتن در نوسازی نظامی ترکیه گفتگو کرده است. این خبر نشانه دیگری بود مبنی بر اینکه توافق همکاری دفاعی آمریکا و ترکیه، به پیش رفتن مذاکرات عضویت سوئد در ناتو کمک کرده است
آنکارا بدنبال خرید اف16 های آمریکایی و مدرن کردن هواپیماهایی بود که از پیش داشت. واشنگتن پس از خرید سامانه دفاعی اس400 روسیه توسط آنکارا، از سال 2019 این کشور را از برنامه توسعه و تولید جنگنده های اف35 کنار گذاشته بود
این اقدام به بحرانی در روابط دو کشور منجر شد و دسامبر 2020 واشنگتن تحریم هایی را در حوزه دفاعی علیه آنکارا اعمال کرد. این نخستین بار بود که یکی از اعضای ناتو هدف چنین تحریم هایی قرار می گرفت
با وتوی انکارا در مقابل عضویت سوئد در ناتو، روابط این کشور با غرب پیچیده تر شد. سوئد و فنلاند ماه مه 2022 پس از حمله روسیه به اوکراین درخواست عضویت در ناتو را مطرح کردند
به گفته غالب دالی کارشناس ارشد شورای امور جهانی خاورمیانه «از همان روز اولی که ترکیه با عضویت سوئد در ناتو مخالفت کرد، واضح بود که از آمریکا در مورد اف16 های این کشور خواسته هایی دارد. ترکیه همچنین می خواست که از کارت سوئد در راستای بهبود روابط خود با کشورهای اتحادیه اروپا و آمریکا استفاده کند»
در بیانیه مشترکی که پس از مذاکرات اواخر روز دوشنبه منتشر شد، سوئد موافقت کرد که از نزدیک با آنکارا برای رسیدگی به نگرانی های امنیتی این کشور همکاری کند و تأکید کرد که تلاش های ضد تروریسمش، پس از ورود به ناتو ادامه خواهد یافت
سوئد بار دیگر تکرار کرد که از گروههای مبارز کرد و سازمانی که ترکیه آن را «سازمان تروریستی فتح الله» می نامد حمایت نمی کند
به گفته الای «آنکارا می خواهد سوئد را وادار کند قوانین خود را در مورد تروریسم سخت تر کند؛ به این امید که دیگر کشورهای غربی نیز تحت تأثیر قرار گیرند و همین کار را در قبال گروههایی که آنکارا آنها را تروریستی می داند انجام دهند»
در این بیانیه مشترک به توقف روند الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا اشاره شده و سوئد از تلاش ها برای احیای مذاکرات عضویت ترکیه در اتحادیه حمایت کرده است. آنکارا از سال 2005 نامزد عضویت در اتحادیه بوده ولی از سال 2016 تاکنون مذاکرات هیچ پیشرفتی نداشته است
در بیانیه مشترک، سوئد همچنین قول داده است که از تلاش ها برای نوسازی توافق گمرکی بین اتحادیه اروپا و ترکیه و لغو ویزا حمایت فعال کند
آنکارا بارها خواهان لغو قانون ویزای شنگن برای شهروندان ترکیه و سفر بدون ویزای ترک ها به اروپا شده، ولی این درخواست رد شده است
مقامات اتحادیه اروپا می گویند برای اینکه این درخواست ترکیه مورد پذیرش قرار گیرد، آنکارا باید روی تحقق معیارهای مورد نظر اتحادیه کار کند. ترکیه همچنین سالهاست که خواهان ایجاد تغییراتی در توافق گمرکی بین خود و اتحادیه اروپاست که از سال 1996 منعقد شده است
اردوغان درخواست استکهلم برای عضویت در ناتو را به ازسرگیری مذاکرات پیوستن ترکیه در اتحادیه اروپا مرتبط دانست؛ ولی واشنگتن و برلین بلافاصله این درخواست را رد کردند
اردوغان روز دوشنبه پیش از سفر برای شرکت در نشست ناتو گفت: «ابتدا راه را برای ترکیه در اتحادیه اروپا باز کنید آنگاه ما هم راه را برای سوئد باز خواهیم کرد»
مروان کالابان مدیر تحلیل سیاست در مرکز تحقیقات و مطالعات سیاسی دوحه می گوید که رئیس جمهور ترکیه می دانست این شرط براورده نخواهد شد ولی با پذیرش عضویت سوئد، خواست از ایجاد بحرانی گسترده تر با غرب جلوگیری کند زیرا ترکیه بدترین تلاطم اقتصادی دهه های اخیر خود را پشت سر می گذارد
با قول ارسال اف16 و پایان یافتن تحریم تسلیحاتی از سوی کانادا، اردوغان به سوئد چراغ سبز نشان داد
اردوغان پس از هفته ها پافشاری بر جلوگیری از عضویت سوئد در ناتو، روز دوشنبه اعلام کرد که اجازه عضویت را به سوئد می دهد. این موضوع باعث شد بسیاری فکر کنند چه چیز نظر او را تغییر داد
دولت بایدن پس از انتخابات ماه مه ترکیه که قدرت اردوغان را برای پنج سال دیگر تثبیت کرد، تصمیم گرفت با دولت وی وارد تعامل شود
پس از یک تماس تلفنی برای تبریک انتخاب اردوغان به عنوان رئیس جمهور، بایدن به رسانه ها گفت که اگر آنکارا با عضویت سوئد در ناتو موافقت کند می تواند با قرارداد 20 میلیارد دلاری فروش جنگنده های اف16 به ترکیه موافقت کند
پس از چند تماس و ملاقات بین مقامات ارشد ترکیه و آمریکا از جمله وزیران خارجه و رئیسان سازمان های جاسوسی، این تفاهم بدست آمد. به گفته یک منبع آگاه این قرارداد شامل 40 هواپیما و کیت جدید برای تعمیرات 79 اف16 فعلی ترکیه و بیش از 900 موشک هوابه هوا و 800 بمب است
دومین موضوعی که اردوغان را برای اتخاذ این تصمیم متقاعد کرد، موافقت کانادا با لغو تحریم های تسلیحاتی خود علیه ترکیه بود
اتاوا در پاسخ به حمله نظامی ترکیه در شمال سوریه در سال 2019 این کشور را تحریم کرد؛ ژوئن 2020 تاحدی از این تصمیم عقب نشینی کرد و پس از مذاکرات با ترکیه اجازه فروش پهپاد اپتیک را داد. اما اکتبر 2020 با انتشار فیلم هایی که نشان می داد از اپتیک های ساخت کانادا در جنگ قره باغ استفاده می شود، کانادا صادرات نظامی خود را به حالت تعلیق دراورد
پیشتر دو کشور سوئد و ترکیه به توافق نزدیک بودند و سوئد اقداماتی را برای آرام کردن اردوغان انجام داده بود؛ مانند محکوم کردن یکی از حامیان حزب کارگران کردستان، آغاز تحقیقات در مورد تأمین مالی تروریسم و همکاری نزدیک با آژانس های امنیتی ترکیه برای ردیابی فعالیت افراد مرتبط با گروههای مسلح کرد در سوئد. اما با صدور اجازه قرآن سوزی توسط مقامات سوئدی، اوضاع بدتر شد
آخر هفته گذشته اردوغان در تماس با بایدن خواسته دیگری را مطرح کرد: حمایت رهبران و کشورهای ارشد اتحادیه اروپا از پیوستن ترکیه به اتحادیه و احیای مذاکرات الحاق
سوئد اعلام کرد که فعالانه از تلاش ها برای الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا حمایت می کند. اردوغان با چارلز میشل رئیس اتحادیه اروپا نیز ملاقات کرد. هنوز مشخص نیست که آیا اردوغان روز سه شنبه در نشست ناتو وعده هایی را از سوی اولاف شولز نخست وزیر آلمان و امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه درباره عضویت در اتحادیه اروپا دریافت کرده است یا خیر؛ ولی شولز گفت که در دیداری دوجانبه در حاشیه اجلاس، درباره روابط ترکیه و اتحادیه اروپا با اردوغان گفتگو خواهد کرد
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما