صلح با اسرائیل یعنی جنگ با ایران

سیاستگذاران در واشنگتن و خاورمیانه مشغول صحبت درباره امکان عادی سازی روابط عربستان با اسرائیل در ازای یک پیمان دفاعی رسمی بین ریاض و واشنگتن هستند؛ اما آنها باید به یک مسئله توجه کنند: آیا چنین اقدامی توافق دیپلماتیک اخیر عربستان با ایران را به خطر می اندازد؟

دلایل محکمی برای مثبت بودن پاسخ این سؤال وجود دارد. ایران و اسرائیل دهه هاست در جنگ در سایه هستند؛ سال گذشته گزارش شد که ارتش اسرائیل از سال 2017 بیش از 400 حمله هوایی در سوریه و سایر بخش های خاورمیانه علیه اهداف متعلق به ایران و متحدانش انجام داده است و از آن زمان تاکنون، تعداد این حملات افزایش یافته است

اگر عربستان با اسرائیل رابطه برقرار کند، ایران به احتمال زیاد انتقام حملات اسرائیل را از سعودی بگیرد. رابطه با اسرائیل مشروعیت پادشاهی به عنوان رهبر جهان اسلام را به چالش می کشد و امنیت این کشور را به شکل مستقیم و غیرمستقیم تهدید می کند؛ همانطور که سال 2019 تأسیسات نفتی عربستان هدف پهپادها و موشک های ایران و حوثی ها قرار گرفت

اسرائیل هیچ تردیدی در استفاده از نیروی نظامی برای مقابله با نقشه ها و نفوذ ایران نشان نداده است؛ ضمن اینکه احتمال حمله پیشگیرانه این کشور به برنامه هسته ای ایران بیش از احتمال حمله پیشگیرانه آمریکا است. بنابراین اگر عربستان با اسرائیل متحد شود، ایران فرض می گیرد که ریاض بستر لازم را برای ارتش اسرائیل فراهم می کند تا حمله ای سریع علیه ایران انجام دهد

زمانی که امارات و بحرین سپتامبر 2020 برای عادی سازی روابط با اسرائیل به توافق رسیدند، هر دو مراقب بودند که از هرگونه صحبت در مورد همکاری نظامی با اسرائیل خودداری کنند و صرفا روی برقراری صلح و ثبات تأکید نمایند. این به این دلیل نبود که ابوظبی و منامه خواهان بهبود روابط نظامی خود با اسرائیل نبودند، بلکه می دانستند افزایش همکاری امنیتی با اسرائیل می تواند ایران را تحریک کند و این مغایر با اهداف ابوظبی برای تنش زدایی و جلوگیری از حملات بیشتر حوثی ها به اهداف غیرنظامی در امارات بود

اگر عربستان یا هریک از کشورهای خلیج فارس بیش از حد به اسرائیل نزدیک شود و برای مثال دسترسی اطلاعاتی و نظامی مهمی را برای اسرائیل فراهم کند، ایران به احتمال زیاد به آن کشور حمله نماید. این دقیقا همان اتفاقی است که سپتامبر 2019 رخ داد؛ حمله تهران به زیرساخت های نفتی عربستان صرفا به این دلیل انجام شد که عربستان از دولت تراپ در کارزار فشار حداکثری علیه تهران حمایت کرده بود   

اما حتی اگر عربستان راه امارات و بحرین را برود و همکاری امنیتی اش با اسرائیل محدود باشد، همچنان این کشور از حملات شخصیت های سیاسی و مذهبی ایران در امان نخواهد ماند

در صورت عادی سازی روابط با اسرائیل، عربستان به دلیل موقعیت و نقشی که در جهان اسلام دارد، نسبت به امارات و بحرین و هرکشور عرب دیگری با خطرات بیشتری مواجه است. پادشاه عربستان که لقب خادم حرمین شریفین را یدک می کشد، نه تنها مسئولیت حفظ و نگهداری از دو مکان مقدس اسلام –مکه و مدینه-را دارد که مسئول سرنوشت بیت المقدس نیز هست و باید بکوشد مذاکرات اسرائیل و فلسطین به شکل عادلانه پیش رود. مسجد الاقصی که در بیت المقدس قرار گرفته، سومین مکان مقدس مسلمانان است و اهمیت مذهبی زیادی برای جامعه سعودی و مسلمانان جهان دارد؛ همین امر بیت المقدس را در کانون مذاکرات صلح بین اسرائیل و فلسطین قرار داده است.

اگر عربستان به موضوع فلسطین بی توجهی کند و در مذاکره با اسرائیل در مورد بیت المقدس هیچ شرطی نگذارد، ایران کارزار سیاسی شدیدی را علیه آل سعود آغاز می کند. این نخستین بار نیست که رهبران ایران مشروعیت و اقتدار رهبران عربستان را به چالش می کشند؛ سال ها آقای خامنه ای از جهان اسلام می خواست تا خاندان سعودی را از مقام خادم حرمین شریفین کنار زنند زیرا این خاندان «شجره ملعونه ای» است که اسرائیل در آن نفوذ کرده است

بنابراین اصرار مقامات سعودی مبنی بر مشروط بودن عادی سازی روابط با اسرائیل به ایجاد فرایند مؤثری برای تشکیل کشور فلسطین، صادقانه و همراه با دوراندیشی است. فیصل بن فرحان وزیر خارجه عربستان ماه ژانویه گفت: «عادی سازی و ثبات واقعی تنها با زنده نگهداشتن امید فلسطینیان و دادن عزت به آنها بدست می آید». سعودی ها نمی توانند همچون امارات و بحرین توافقی کنند که صرفا شهرک نشینی را متوقف کند؛ انها به دستاورد بیشتری نیاز دارند زیرا شهرت، مشروعیت، اقتدار و حتی امنیت خود را در خطر می بینند

تنها حالتی که ممکن است عربستان دست از شروط خود در مورد تشکیل کشور فلسطین بردارد، این است که واشنگتن با بستن یک پیمان دفاعی رسمی با ریاض موافقت کند. نگاه رهبران سعودی ممکن است این باشد که ایران همیشه به عنوان یک تهدید برای عربستان باقی می ماند و این کشور را به چالش می کشد، پس داشتن پیمان دفاعی با آمریکا بیشترین کمک را به حفظ امنیت ریاض می کند

بنابراین عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل، برای آمریکا هزینه زیادی دارد. اگر ایران به عربستان – به دلیل برقراری رابطه با اسرائیل- حمله کند، آیا آمریکا به خاطر سعودی با ایران وارد جنگ می شود؟ اگر ایران به شکل غیرمستقیم و از طریق نیروهای نیابتی اش در منطقه وارد عمل شود، پاسخ واشنگتن چگونه خواهد بود؟

هیچ جواب راحتی برای این سؤالات وجود ندارد اما ریاض از واشنگتن انتظار حمایت دارد. پیچیدگی ها و پیامدهای پیمان دفاعی بین آمریکا و عربستان بسیار زیاد است؛ بنابراین رهبران دو کشور باید در تلاش برای عادی سازی رابطه سعودی و اسرائیل، واکنش ایران را مدنظر بگیرند و برای مقابله با آن برنامه ریزی کنند

منبع: فارین پالیسی

مترجم: فاطمه رادمهر