دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا سال 2015 از توافق هسته ای با ایران خارج شد، تحریم های سختی را علیه این کشور اعمال کرد و دستور ترور سردار سلیمانی را صادر نمود. بعد از انتخاب مجدد او به ریاست جمهوری، دادستان های فدرال آمریکا مدعی شدند که ایران قبل از انتخابات، قصد ترور ترامپ را داشته است
اما علیرغم تنش های بین دو طرف، بسیاری از مقامات سابق ایران، کارشناسان و روزنامه های این کشور، آشکارا خواستار تعامل دولت پزشکیان با ترامپ شده اند. روزنامه شرق –اصلی ترین روزنامه اصلاح طلب- در سرمقاله خود نوشت که مسعود پزشکیان رئیس جمهور میانه رو ایران باید «از اشتباهات گذشته پرهیز کند و سیاستی عمل گرایانه و چند وجهی را در پیش بگیرد»
پنج مقام دولتی ایران نیز به شرط ناشناس ماندن، به ما گفتند که با سرمقاله روزنامه شرق موافق هستند. به عقیده آنها ترامپ علاقه مند است در مسائلی که سایر سیاستمداران کاری از پیش نبرده و شکست خورده اند، وارد معامله شده و پیروز گردد. همچنین سلطه و قدرت بیش از حد او در حزب جمهوری خواه می تواند به احتمال بقای هرگونه توافق احتمالی قوت بخشد؛ بنابراین ریاست جمهوری او ممکن است فرصتی مناسب برای رسیدن به توافقی پایدار با آمریکا باشد
حمید ابوطالبی مشاور سیاسی سابق دولت ایران، در نامه ای سرگشاده به رئیس جمهور کشور نوشت: «اکنون فرصتی تاریخی برای تغییر در ایران و آمریکا فراهم شده است و نباید این فرصت را از دست داد». وی به پزشکیان توصیه کرد که پیروزی در انتخابات را به ترامپ تبریک بگوید و لحن تازه ای برای اتخاذ سیاستی عملگرایانه و آینده گر اتخاذ کند
اما مسئله اینجاست که تصمیمات مهم در ایران توسط آقای خامنه ای گرفته می شود و وی در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ، هرگونه مذاکره با او را ممنوع کرد. بنابراین حتی اگر پزشکیان بخواهد با ترامپ مذاکره کند، درگام نخست باید موافقت رهبری را جلب نماید
علاوه بر رهبر، بسیاری از محافظه کاران از جمله اعضای سپاه مخالف هرگونه تعامل با ترامپ هستند. وزارت دادگستری آمریکا مدعی است که سپاه پاسداران در تلاش برای تأثیرگذاری بر انتخابات ریاست جمهوری این کشور، کامپیوترهای کارزار انتخاباتی ترامپ را هک نموده و اطلاعات نادرستی را منتشر کرده است. روز جمعه نیز دادستان های فدرال در منهتن، از تلاش ایران برای ترور ترامپ سخن گفتند
عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران روز شنبه در شبکه ایکس، این اتهامات را سناریویی ساختگی خواند و گفت که ایران به انتخاب مردم آمریکا احترام می گذارد. او همچنین ابراز امیدواری کرد که ایالات متحده در قبال ایران مسیر احترام و اعتمادسازی را در پیش بگیرد
رضا صالحی تحلیلگر محافظه کار عنوان کرد که مذاکره با ترامپ برای دولت جدید ایران، از نظر سیاسی چالش برانگیز است زیرا محافظه کاران از پیش مخالفت خود را ابراز نموده و گفته اند که هرگونه تعامل با دولت آمریکا، خیانت به سردار سلیمانی است که به دستور ترامپ ترور شد
همشهری روزنامه محافظه کار شهرداری تهران، عکس های ترامپ را در صفحه اول خود با لباس نارنجی و دست بند به دست، با این تیتر «بازگشت قاتل» منتشر کرد
صالحی افزود: «اما من مخالف این موضع هستم و معتقدم که ترامپ در مقایسه با سلفش، سود بیشتری برای ایران دارد. او مرد معامله است و درصدد پایان دادن به جنگ های جاری و مخالف شروع جنگ های جدید می باشد»
اما حتی کسانی که خواهان تعامل ایران با ترامپ هستند، معتقدند سیاست خارجی دولت پزشکیان تا حد زیادی به نحوه برخورد ترامپ با ایران و خاورمیانه و افرادی که در کابینه اش منصوب می کند، بستگی دارد. ترامپ اخیرا اعلام کرد که بدنبال آسیب رساندن به ایران نیست و خواسته اصلی او این است که تهران سلاح هسته ای تولید نکند. اما در ضمن این اظهارات، حرف هایی در کارزار انتخاباتی خود زد که به نظر می رسید دارد به اسرائیل برای بمباران سایت های هسته ای ایران چراغ سبز نشان می دهد. وی گفت اسرائیل باید تهدید برنامه هسته ای ایران را در اولویت قرار دهد و «اول سایت های هسته ای را بزند، بعد نگران بقیه مسائل باشد»
روز یکشنبه نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل در بیانیه ای ویدئویی گفت که در گفتگو با ترامپ، در مورد تهدیدات ایران صحبت کرده است. برایان هوک که در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ به عنوان نماینده آمریکا در امور ایران خدمت می کرد، روز پنجشنبه به cnn گفت که ترامپ «هیچ علاقه ای به تغییر رژیم در ایران ندارد ولی همچنان ایران را عامل اصلی بی ثباتی در خاورمیانه می داند»
یکی از نخستین تصمیماتی که ایران باید بگیرد، این است که آیا به وعده خود مبنی بر حمله انتقام جویانه گسترده به اسرائیل عمل کند یا خیر. ماه گذشته اسرائیل پایگاه های موشکی و سامانه های دفاع هوایی ایران را مورد حمله قرار داد
ترامپ از حامیان سرسخت اسرائیل است. وقوع جنگی احتمالی بین ایران و اسرائیل می تواند به سرعت تنش بین ایران و دولت ترامپ را تشدید کند و احتمال روابط بهتر بین دو کشور را از بین ببرد
به گفته این پنج مقام ایرانی، بسیاری از اهدافی که ترامپ برای سیاست خارجی خود اعلام کرده –پایان دادن به جنگ غزه و لبنان، پایان دادن به جنگ اوکراین و اولویت دادن به مسائل داخلی- برای ایران جذاب است
پایان دادن به جنگ غزه و لبنان می تواند به جلوگیری از بروز جنگی گسترده تر بین اسرائیل و ایران کمک کند. پایان دادن به جنگ اوکراین می تواند فشاری را که اکنون به خاطر تأمین تسلیحات روسیه روی ایران وجود دارد، کم کند و توجه به مسائل داخلی می تواند به معنی علاقه کمتر آمریکا به امور دیگر کشورها باشد
جواد ظریف معاون رئیس جمهور در امور راهبردی در شبکه ایکس نوشت که امیدوار است ترامپ و معاونش به وعده خود مبنی بر پایان دادن به جنگ های جاری و جلوگیری از جنگ های جدید عمل کنند
محمد علی ابطحی معاون سابق رئیس جمهور نیز در مصاحبه ای گفت که امیدوار است ایران تهدید ترامپ را به فرصت تبدیل کرده و دیپلماسی فعال را آغاز کند. او افزود: «ترامپ دوست دارد با حل یک بحران، برای خود اعتبار کسب کند و یکی از اصلی ترین بحران های کنونی، بحران بین ایران و آمریکا است»
به گفته ابطحی دو استراتژی در محافل سیاسی ایران مورد بحث قرار گرفته است: استراتژی اول این است که ایران رویه معمول را ادامه داده، شبه نظامیان نیابتی خود را در خاورمیانه تقویت نماید، تا از این طریق در برابر اسرائیل و آمریکا بازدارندگی ایجاد کند. در استراتژی دوم ایران به سمت مذاکره با ترامپ حرکت می کند؛ این استراتژی حتی در بین برخی از محافظه کاران نیز مورد توجه قرار گرفته است زیرا آنها جایگزینی برای حل مشکلات اقتصادی ایران نمی بینند
سیاستمداران ایران بیش از دو دهه است که استراتژی خود را در قبال آمریکا بر این اساس می چینند که جمهوری خواهان اهل دیپلماسی نیستند و بدنبال جنگ هستند، درحالی که دموکرات ها سیاست بازتری در قبال ایران دارند
پس از کارزار فشار حداکثری در دور اول ریاست جمهوری ترامپ، ایران از تعامل با او خودداری کرد و امیدوار بود که دولت بعدی دموکرات آمریکا تحریم ها را لغو کند و به توافق هسته ای بازگردد. اما این آرزو به حقیقت نپیوست، ایران و آمریکا به توافق برنگشتند و تحریم ها پابرجا ماند
به گفته این پنج مقام که دو تن از آنها در وزارت خارجه هستند، تجربه ایران با دولت بایدن ناامیدکننده بود و بسیاری را به این نتیجه رساند که توافق با یک دولت جمهوری خواه، نتایج طولانی مدت تری به همراه دارد
آنها افزودند که ایران ماههاست برای ریاست جمهوری ترامپ آماده می شود و در این زمینه کارگروهی در وزارت خارجه ایجاد شده است. پزشکیان اذعان دارد که بهبود اقتصادی ایران، با بهبود روابط با غرب گره خورده است
پس از اعلام نتایج انتخابات ایالات متحده ،پزشکیان گفت: «برای ما فرقی نمی کند که چه کسی در انتخابات آمریکا پیروز شده است زیرا ما به قدرت داخلی خود متکی هستیم...ما در توسعه روابط خود با دیگر کشورها، چشم انداز محدود و بسته ای نداریم»
به عقیده تحلیلگران، ترامپ به احتمال زیاد از ایران خواهد خواست که به عنوان بخشی از هرگونه توافق برای لغو تحریم ها، تسلیح و تأمین مالی گروههای شبه نظامی که با اسرائیل می جنگند را متوقف کند؛ این درحالی است که آقای خامنه ای بارها بر ادامه حمایت ایران از این گروهها تأکید کرده است
رحمان قهرمان پور تحلیلگر سیاسی در تهران معتقد است که ایران گزینه های زیادی پیش رو ندارد. حفظ وضعیت موجود برای چهار سال دیگر قابل تحمل نیست؛ اقتصاد بدلیل تحریم و سوء مدیریت، درحال سقوط است؛ تورم سربه فلک کشیده و نارضایتی داخلی بالا است
به گفته قهرمان پور: «ما خواهان تحریم بیشتر و بی ثباتی بیشتر نیستیم ولی درعین حال بدنبال توافقی هستیم که توجیه پذیر باشد و وجهه ما را در داخل حفظ کند. دستیابی به چنین توافقی چالش بزرگی است»
مترجم: فاطمه رادمهر
برای مطالعه بیشتر در این زمینه به لینک ذیل مراجعه کنید:
نظر شما