او سال 2011 به تیپ های مقاومت حزب الله که عمدتا از مبارزین غیر شیعه تشکیل شده است، پیوست و بعد از آنکه داوطلبانه تغییر مذهب داده، به تشیع گروید؛ سال 2014 به سپاه اصلی حزب الله ملحق شد.
آنگونه که ابوهادی می گوید، این تغییر باعث افزایش دستمزد او نیز شده است، چراکه دستمزد ماهانه رزمندگان سپاه اصلی حزب الله بیش از دوبرابر مبلغی است که به مبارزان تیپ های مقاومت داده می شود. وی البته بر این امر تاکید دارد که نه به خاطر مسائل مالی که به دلایل عقیدتی تغییر مذهب داده و به سپاه پیوسته است.
داستان ابوهادی تنها یک نمونه از دهها رزمنده ای است که علی رغم تفاوت های مذهبی برای حزب الله می جنگند. با توجه به اینکه حزب الله به عنوان یک حزب سیاسی، شعار خود را بر دوری از هرگونه فرقه گرایی و تمرکز بر افزایش قدرت ملی قرار داده است، حمایت جوامع غیر شیعه برای این گروه اهمیت ویژه ای دارد.
حزب الله با بهره گیری از احساس نارضایتی که بین مردم لبنان در هر فرقه و مذهبی وجود دارد، امروزه بیش از هر زمان دیگری بین مسیحیان و سنی ها و دروزی ها صاحب نفوذ شده است. حزب الله که اواسط دهه 1980 به عنوان یک سازمان شیعه بنیانگذاری شد، سال 2009 دست به تغییر و اصلاح مانیفست خود زد. در مانیفست جدید پیشینه اسلامی سازمان کمرنگ شده و به علاقه این گروه به ثبات لبنان و مبارزه علیه اسراییل تاکید شده است. حزب الله مدتهاست که تلاش خود را برای همکاری با دیگر فرقه ها آغاز کرده است؛ این گروه با جنبش آزاد میهنی که حزبی با اکثریت مسیحی است، در سال 2006 تفاهم نامه ای امضا کرد؛ اما همکاری زیادی بین دو گروه نبود، تا انتخابات پارلمانی سال 2018 که حزب الله توانست به میزان چشمگیری نفوذ خود را بین فرقه های غیر شیعه در پارلمان افزایش دهد.
اما قدرت سیاسی حزب الله تنها در راهیابی نامزدان این گروه به مجلس خلاصه نمی شود، بلکه جنبش آزاد میهنی که هنوز هم متحد حزب الله است هم اکنون قدرتمندترین حزب مسیحی لبنان محسوب می شود؛ ضمن اینکه نامزدان شش گروه سنی طرفدار حزب الله نیز موفق به راهیابی به پارلمان شدند و حزب سنی مخالف حزب الله، یعنی جریان مستقبل به رهبری سعد حریری، یک سوم کرسی های خود را از دست داد.
«حسن مرعاد» وزیر تجارت لبنان از سنی های طرفدار حزب الله است که سال 2019 با اصرار و حمایت حزب الله به کابینه دولت راه یافت. وی تایید می کند که در جاهایی مثل دره بقاع، اهل سنت به دلیل خشم و ناراحتی از جنبش مستقبل، رو به حمایت از گروههای سنی هوادار حزب الله آورده اند. او اضافه می کند که حزب الله از او و سایر سنی های مخالف حریری حمایت می کند تا با جلب حمایت جامعه اهل سنت راهبرد ملی خود را پیش برد
«شیخ ماهر محمود» امام جماعت مسجد قدس در منطقه سنی نشین صیدون - منطقه ای که تاثیرگذارترین حامیان و متحدان سنی حزب الله در آن زندگی می کنند- تعداد سنی های حامی حزب الله را به میزان حداقل یک سوم جمعیت سنی های لبنان می داند. طبق نظرسنجی های صورت گرفته توسط موسسه تحقیقاتی پیو نیز، نظر مساعد سنی های لبنان نسبت به حزب الله از 6% در سال 2013 به 9% در سال 2014 افزایش یافته است. از آن موقع تاکنون اطلاعات و داده های زیادی جمع آوری نشده، اما پیروزی متحدان سنی حزب الله در انتخابات پارلمان سال 2018 و گرفتن سه کرسی مهم از جنبش مستقبل در کابینه لبنان نشان می دهد که نظرات مساعد نسبت به حزب الله در میان سنی ها از سال 2014 تاکنون افزایش داشته است.
«حنین قدار» محقق انستیتو واشنگتن معتقد است گرچه هنوز سنی های زیادی هستند که نسبت به حزب الله احساس دوگانگی می کنند؛ اما حقیقت آن است که استراتژی این گروه در نفوذ و پیشروی در جامعه موثر واقع شده است. به گفته قدار، برخی از سنی ها از سازشکاری های حزب مستقبل سرخورده شده و به حزب الله گرویده اند اما علی رغم این، حزب الله برای پیشروی بین سنی ها هنوز راه زیادی برای رفتن دارد؛ البته در مورد مسیحیان لبنان این امر محقق شده و آنان حزب الله را با آغوش باز پذیرفته اند.
با رسیدن میشل عون رهبر جنبش آزاد میهنی به مقام ریاست جمهوری در سال 2016 و موفقیت حزب در کسب کرسی های پارلمان در انتخابات 2018 ، حزب الله نفوذ خود را در جامعه مسیحیان لبنان افزایش داده و این امر منافع سیاسی زیادی برای ان گروه به دنبال داشته است. مشارکت و همکاری بین دو گروه به دلایلی همچون داعش، بازگشت پناهجویان سوری و موضوعات دیگری که دغدغه مشترک بین دو حزب است تقویت شده است.
مسیحیان زیادی در مرز مشترک لبنان و سوریه زندگی می کنند. بعد از آنکه داعش شهر عرسال را سال 2014 به تصرف خود درآورد، شهر نزدیک به آن «رأس بعلبک» -یکی از چندین شهر مسیحی نشین تحت محاصره در شمال دره بقاع- خود را در خط مقدم مبارزه با داعش دید. مردم محلی برای محافظت از خودشان با کمک حزب الله گشت های امنیتی تشکیل دادند.
درست است که حزب الله در شکست داعش در دره بقاع در سال 2017 نقش آفرینی کرد؛ اما این ارتش لبنان بود که نقش برجسته تری در این جنگ داشت. با این وجود حزب الله از این درگیری نهایت بهره را برد و عنوان مدافع اقلیت های لبنان را به اعتبار خود افزود؛ عنوانی که متحدان مسیحی حزب الله نیز آن را تکرار می کنند. به گفته «الی خوری» معاون شاخه جوانان جنبش ازاد میهنی، حزب الله در جنگ با داعش فقط از شیعیان دفاع نکرد بلکه مدافع مسیحیان، سنی ها شیعیان و دروزی ها و همه لبنانی ها بود.
زندگی مرزنشینان علاوه بر داعش از بابت پناهجویان سوری نیز به شکل گسترده ای تحت تاثیر قرار گرفته است. طبق گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، دره بقاع میزبان بیش از 340 هزار پناهنده ثبت شده سوری است و در میزبانی پناهجویان، بزرگترین سهم را بین سایر مناطق لبنان دارد. مسیحیان و شیعیان هر دو به یک میزان خواهان بازگشت این پناهجویان به موطن خود هستند و احزاب هردو گروه مذهبی حاضر در پارلمان، علی رغم نظر مساعدی که به رژیم سوریه دارند، با توجه به نگرانی هایی که از بابت تغییر بافت جمعیتی و اوضاع اقتصادی بین مردم وجود دارد، در تلاش هستند که پناهجویان را به خانه بازگرداند.
البته دلایل دیگری نیز وجود دارد که مسیحیان و حزب الله را به یکدیگر پیوند داده است. «فادی سالم» مسیحی است و در دفتر اسناد رسمی کار می کند؛ ساکنان روستای محل زندگی او یک سوم مسیحی و دو سوم شیعه هستند و روستا درست روی خط آبی -خطی که لبنان را از اسراییل جدا می کند- قرار دارد. سالم در گفتگو با فارین پالسی به بازگو نمودن تجربیات اهالی روستا در طول اشغال جنوب لبنان توسط اسراییل که از سال 1982 تا 2000 به طول انجامید و نیز در جنگ متعاقب بعدی در سال 2006 می پردازد «نیروهای اسراییل سال 2006 کلیسا را خراب کردند؛ همچنین گورستان مسیحیان و مسلمانان هر دو تخریب شد؛ دشمن ما یکی است». او در کنار حزب الله ایستاده و معتقد است که سایر مسیحیان منطقه نیز چنین دیدگاهی دارند.
البته برخی دیگر از مسیحیان موضع محتاطانه تری نسبت به حزب الله گرفته اند؛ برای مثال «ابراهیم نعمه» کشیش کلیسای کاتولیک سنت الین معتقد است که احزاب مسیحی، مردم این منطقه را به حال خود رها نموده و فراموش کرده اند «آنان این منطقه را به حزب الله واگذار کرده اند تا سیاست های خود را پیاده کند. ما به طور کل با حزب الله مشارکت و هماهنگی داریم اما این نباید به معنای اطاعت و تسلیم بودن محض باشد». نعمه این را هم اضافه می کند که مسیحیان رأس بعلبک به دنبال به چالش کشیدن حضور حزب الله در منطقه نیستند
گروه دیگری که از نقش آفرینی حزب الله احساس آزردگی می کنند دروزی ها هستند. از سال 2018 اصلی ترین متحد دروزی حزب الله، حزب دموکراتیک لبنان به رهبری «طلال ارسلان» بوده است که در مقابل حزب سوسیالیست ترقی خواه ضد حزب الله قرار دارد. به فاصله کمی از انتخابات 2018 زد و خورد بین هواداران دو حزب منجر به مرگ یکی از حامیان حزب سوسیالیست شد و اوایل سال 2019 ارسلان با یکی دیگر از سیاستمداران مخالف حزب سوسیالیست «وئام وهاب» متحد شد. وئام وهاب کسی است که ادعا می شود هوادارنش اواخر سال 2018 به سمت رهبر حزب سوسیالیست «ولید جنبلاط» شلیک کرده اند. روز 30 ژون نیز در یک درگیری مسلحانه که پای حزب سوسیالیست در آن در میان بود، محافظ یکی از وزرای کابینه وابسته به حزب دموکراتیک کشته شد. این نشانه ای بود بر اینکه ارسلان و هم پیمانان سیاسی اش در عرصه سیاسی، بین دروزی ها نفوذ بیشتری یافته و وضعیت موجود را دستخوش تغییرات عمیقی کرده اند.
درحالیکه هر دو گروه دروزی در جامعه از حمایت مردمی برخوردارند، اما جنبلاط با مطرح ساختن موضوعات فرقه ای باعث شده است که مردم از حزب او به ستوه ایند و حزب الله و متحدانش در این رقابت جلو بیفتند. البته کار حزب الله در مورد دروزی ها چندان راحت نیست زیرا که تاریخ نشان داده است اختلاف بین دروزی ها عمیق و گسترده نشده و آنان به خاطر طرفداری از این یا آن شخصیت و حزب، به ورطه نزاع و کشمکش داخلی نمی افتند.
از دیگر موانعی که بر سر توسعه همکاری حزب الله با فرقه های مختلف لبنان وجود دارد مشکلات مالی است. خانم قدار معتقد است که سرمایه های مالی نقش مهمی در افزایش نفوذ و تاثیرگذاری حزب الله بین فرقه های دیگر و به ویژه جامعه اهل سنت لبنان ایفا می کند؛ اما با توجه به تحریم های آمریکا و سایر کشورها علیه حزب الله، بودجه مالی این گروه شدیدا رو به کاهش گذاشته است.
صرف نظر از آنچه در آینده شاهد خواهیم بود، در حال حاضر حزب الله در اولویت توسعه روابط گروههای غیر شیعه قرار دارد و این امر کمک کرده است تا احزاب و گروههای مختلف، لفاظی ها در خصوص مسائل فرقه ای را به حداقل رسانده و در مورد آینده لبنان به شکل کلی صحبت کنند.
به گفته یکی از خویشان نزدیک طلال ارسلان که مخالف مواضع سیاسی او نیز هست «چه دوست داشته باشیم یا نه همه می دانیم که حزب الله کشور را کنترل می کند. انها فقط در جریان های مختلف لبنان نفوذ نمی کنند، بلکه خلأ های موجود را نیز پر می کنند و همین است که از دید من خطرآفرین است»
مترجم: فاطمه رادمهر
messages.comments