پنج سال پیش، اروپا شاهد موج مهاجران و پناهجویان از سوریه، افغانستان، عراق و شمال آفریقا بود. دهها هزار مهاجری که در جستجوی مکانی امن و آرام به سمت آلمان روانه شده بودند، باعث بروز هرج و مرج و آشفتگی زیادی در کشورهای اروپایی و به ویژه مرزهای آلمان شدند؛ به گونه ای که قانونِ مرزهای باز بین کشورهای اتحادیه اروپا، زیر انتقادات بسیار قرار گرفت و زمزمه هایی مبنی بر لزوم تغییر در آن شنیده شد.
آنگلا مرکل در قبال سیل ورود پناهجویان، سیاست درهای باز را اتخاذ کرد و معتقد بود که کشور می تواند تمام هزاران مهاجر ورودی را پذیرا شده و از پس شرایط موجود برآید. وی در سخنرانی های خود از ضرورت سیاسی و اخلاقی این کار سخن می گفت. نظرسنجی های انجام شده در آلمان در آن زمان نشان می داد که اکثریت مردم نیز حامی رویکرد صدراعظم هستند. مقامات در برلین مشغول تدارک خانه برای بیش از یک میلیون تازه وارد و جذب آنان در جامعه شدند. مجله تایم در سال 2015 خانم مرکل را بدلیل جسارت و قاطعیتی که از خود نشان داده بود، به عنوان چهره سال انتخاب کرد.
اما سیاست درهای باز صدراعظم، واکنش های منفی نیز بدنبال داشت. سیاستمداران راستگرای اروپا، سیاست مهاجرپذیری خانم مرکل را –به ویژه که مهاجران، عمدتا مسلمان هستند- نوعی خیانت دانستند. با گذشت چند ماه و پس از بروز چندین حادثه خشونت بار در اروپا و آلمان که مهاجران در آن دست داشتند، افکار عمومی دگرگون شد و در مخالفت با تصمیم مرکل قرار گرفت.
جریان ورود پناهجویان زمینه را برای فعالیت گروههای راست افراطی همچون «آلترناتیو برای آلمان» فراهم کرد. این حزب در انتخابات پارلمانی 2017 توانست با کسب نتیجه ای خوب در انتخابات، به بزرگترین گروه اپوزیسیون دولت در پارلمان بدل شود. در آن سوی اقیانوس، ترامپ رئیس جمهور آمریکا نیز وارد معرکه شد. در جریان رقابت های انتخاباتی، وی از حوادثی نظیر حملات نیروهای وابسته به داعش در پاریس –که برخی از آنها به عنوان پناهنده از سوریه وارد اروپا شده بودند- برای توجیه طرح های خود مبنی بر ممنوعیت ورود پناهجویان و جلوگیری از مسافرت مسلمانان به آمریکا استفاده کرد. این طرح ها که مبتنی بر بیگانه هراسی بود، سبب جلب گروههای دست راستی و پیروزی وی در انتخابات شد.
اطلاعات جدیدی که اکنون بدست آمده، نادرستی دیدگاههای منتقدان سیاست مهاجرپذیری خانم مرکل را نشان می دهد. این اطلاعات گویای آن است که جذب پناهجویان در جامعه آلمان با موفقیت درحال پیشروی است. به گزارش گاردین «بیش از ده هزار نفر از کسانی که به عنوان پناهنده از سال 2015 وارد آلمان شده اند، آنقدر به زبان آلمانی تسلط یافته اند که می توانند برای ورود به کالج ثبت نام کنند. همچنین بیش از نیمی از کسانی که زبان آلمانی یاد گرفته اند، کار می کنند و مالیات می پردازند. بیش از 80% از کودکان و نوجوانان پناهنده به مدارس خود به شدت احساس تعلق می کنند و با دوستان آلمانی شان روابط دوستانه و خوبی دارند». همچنین به گزارش اکونومیست موج مهاجرتی اخیر، از نظر جذب شدن مهاجران در جامعه و تلفیق شدنشان با مردم بومی، سخت تر از مهاجرت های قبلی نبوده است «تا سال 2018 حدود 43% از پناهجویانِ در سن کار که بین سالهای 2013 و 2016 وارد آلمان شدند، مشغول به کار شده اند؛ این درحالی است که در موج مهاجرتی قبلی که آلمان در دهه نود و با فروپاشی یوگسلاوی شاهدش بود، میزان جمعیت مهاجران شاغل کمتر از این بود».
صدراعظم آلمان که از سیاستمداران راست میانه محسوب می شود، همزمان که در سخنرانی هایش از مفهوم چندفرهنگی بودن جامعه صحبت می کرد، کوشید از طریق توافقی که بین ترکیه و اتحادیه اروپا بدست آمد، به آرامی در راستای قطع هجوم مهاجران به اروپا گام بردارد. آنگونه که «پاول هوکنس» روزنامه نگار آلمانی می گوید «مرکل متهم است که با بازگشایی مرزها، مهاجران را برای ورود به آلمان به طمع انداخت. درحالیکه مدت ها پیش از این، مرزهای آلمان با اتریش باز بود و مهاجران از آن عبور می کردند؛ به علاوه محافل محافظه کار افراطی این شایعه را بین مردم انتشار می دهند که بیشتر پناهندگان از جمله پناهجویان سالهای 2015 تا 2016 مهاجران مالی هستند و در پی پیدا کردن مشاغل بهتر در کشورهای ثروتمندتر، به آلمان مهاجرت کرده اند؛ حال آنکه آمار، خلاف این را نشان می دهد: طبق آمار 85% از جمعیت 1.3 میلیون نفری متقاضی پناهندگی در اروپا در سال 2015 از کشورهای جنگ زده ای همچون سوریه، عراق، افغانستان و اریتره به این قاره آمده اند.»
مسئله دیگری که راست گرایان اروپا بدنبالش بودند، هراس افکنی از اسلام گرایان افراطی بود. «پیتر نیومن» متخصص در امور تروریسم در مدرسه کینگ لندن، در مصاحبه با گاردین گفت «ما می دانیم که شماری از مردان مرتبط با حملات تروریستی 2015 در پاریس، از آشفتگی اوضاع ناشی از سیل ورود مهاجران به اروپا استفاده کردند و با عنوان پناهنده سوری، در فرانسه مستقر شدند. بعلاوه می دانیم اکثریت افرادی که وارد اروپا شدند مردان جوان هستند و با توجه به ساختار جمعیتی و سن تروریست ها، این مردان جوان در خطر رادیکال شدن قرار دارند».
اما واقعیت نشان می دهد آنچه که باید بیشتر از آن بترسیم، نه اسلام گرایان افراطی که نیروهای دست راستی اروپایی است. هم اکنون ما با بسیج نیروهای راست افراطی و افزایش تحرکات خشونت آمیز آنان در آلمان روبرو هستیم. در ماه فوریه یک تروریست راستگرا 9 نفر را در حومه فرانکفورت به قتل رساند. به گفته «کنستانز استلزنمولر» در مؤسسه بروکینگز «حملات تروریست های اسلام گرا از پیش بینی ها بسیار کمتر بود؛ آنچه اکنون ما با آن دست به گریبانیم، افزایش تندروی های گروههای راست افراطی و ضد یهود است».
با گذشت پنج سال از سیل ورود مهاجران به خاک آلمان، بخت و اقبال سیاسی گروه آلترناتیو برای آلمان رو به افول است؛ حال آنکه خانم مرکل که از سال 2005 صدراعظم آلمان بوده و تصمیم دارد دوازده ماه دیگر از قدرت کناره گیری کند، الگوی خوبی از حکمرانی را به جهان نشان داد. استلزنمولر می گوید «بر خلاف بسیاری از سیاستمدارانی که ما می شناسیم، مرکل نیازمند مقام و موقعیتش نیست و به نظر نمی رسد که از تصمیم سرنوشت سازی که در سال 2015 برای ورود پناهجویان گرفت پشیمان باشد». خانم مرکل در اوایل تابستان در سخنانی با اشاره به بحران پناهجویان که در سالهای اخیر با آن روبرو شده بود گفت «وقتی افرادی در مرزهای اتریش-آلمان یا اتریش-مجارستان ایستاده اند، باید همچون انسان با آنان رفتار شود».
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما