«حسنین المنشاد» به خاطر فعالیت های حقوق بشری اش سالها بود که پیامهای تهدیدآمیز دریافت می کرد اما این تهدیدات را نادیده می گرفت. بعد از آنکه همکارش «امجد» مقابل ایستگاه پلیس به ضرب گلوله کشته شد، منشاد تصمیم گرفت که از عراق خارج شود. وی درحالیکه تلفنی از استانبول با ما گفتگو می کرد گفت: «شرایط بسیار خطرناک شده است؛ در مقابل چشم نیروهای امنیتی و با آزادی کامل دست به کشتار می زنند».
منشاد و امجد به همراه چندین فعال عراقی دیگر، با حضور در اداره پلیس، در مورد برنامه ای که برای برپایی تظاهراتی اعتراضی در شهر خود «عماره» داشتند با نیروهای امنیتی گفتگو نمودند، اما به محض اینکه امجد پای خود را از اداره پلیس بیرون گذاشت، مردان مسلح، سوار بر یک ماشین او را به گلوله بستند. منشاد پنج روز بعد کشور را ترک کرد.
حادثه ای که برای امجد رخ داد، یکی از دهها قتل هدفمندی است که فعالان جوان جامعه مدنی عراق و روزنامه نگاران را وادار به خروج از کشور کرده است. گروهای حقوق بشری می گویند که خروج افرادی که در عرصه های مختلف -از آشنا نمودن عراقی ها با حق رأی خود گرفته تا رهبری اعتراضات- فعال هستند، جنبش های مدنی را تضعیف کرده است.
به گفته سازمان مستقل حقوق بشری «امل»، طی سال گذشته حداقل 44 مورد آدم ربایی و 74 مورد تلاش برای قتل فعالان، در بغداد و جنوب عراق رخ داده است. این سازمان از اکتبر 2019 که هزاران عراقی در اعتراضاتی ضد دولتی و به منظور مطالبه شغل و برکناری طبقه فاسد حاکم به خیابان ها آمدند، وقوع حداقل 39 قتل را ثبت کرده است. اعتراضات ضد دولتیِ سال گذشته، منجر به کناره گیری عادل عبدالمهدی نخست وزیر در دسامبر شد؛ اما با کشته شدن بیش از 500 نفر از معترضان توسط نیروهای امنیتی و افراد مسلح ناشناس و پس از آن نیز همه گیری کرونا، این اعتراضات فرونشست.
رویترز با هفت تن از فعالانی که در ماههای اخیر از عراق گریخته اند گفتگو کرده است. پنج تن از انها اظهار کردند که پلیس محلی به آنان گفت که نمی توانند آنها را از تهدید گروههای مسلح حفظ نموده و امنیتشان را تضمین کنند و در ادامه به آنها توصیه کرد کشور را ترک کنند.
یک مقام نظامی نیز گفت که نیروهای امنیتی، اغلب فاقد قدرت کافی برای محافظت فعالان از حملات گروههای شبه نظامی هستند زیرا این گروهها، حامیان سیاسی قدرتمندی دارند. شبه نظامیان به احزاب سیاسی مرتبط هستند و برخی از آنها که حمایت دول خارجی را پشت خود دارند، از زمان حمله آمریکا به عراق که منجر به سرنگونی صدام در سال 2003 شد، تسلط و نفوذ خود را بر سازمان های دولتی افزایش داده اند.
امید از دست رفته
مصطفی کاظمی نخست وزیر عراق که ماه می قدرت را در دست گرفت، متعهد شد که عدالت را در خصوص فعالانی که توسط گروههای مسلح کشته شده یا مورد آزار قرار گرفته اند پیاده کند و رویاروی برخی از احزابِ وابسته به خارج بایستد. اما تشکیل نزدیک به 35 کمیته توسط دولت برای مقابله با این چالش و تعقیب مسئولینِ کشتار معترضان، تاکنون نتیجه ای در بر نداشته و منجر به تعقیب قضایی هیچ فرد و گروهی نشده است.
به گفته برادرِ امجد «تمام امیدم را به کاظمی از دست داده ام». وی افزود به خانواده اش گفته شده است که نتیجه تحقیقات پیرامون قتل برادرش ظرف سه ماه اعلام خواهد شد «اما الان چهار ماه گذشته و هیچ حرفی به ما نزده اند». وقتی از یکی از سخنگویان دولت عراق در مورد این اظهارات پرسیدیم، جوابی نداد.
به گفته یک مقام دولتی، احزاب و گروههای شبه نظامی که علاقه ای به مجازات قاتلانِ معترضان ندارند، در سازمان های دولتی نفوذ کرده اند. دولت قول داده که گروههای مسلح جنایتکاری را که در تلاش برای بی ثبات کردن کشور هستند سرکوب کند و به عنوان بخشی از برنامه اش برای کاهش نفوذ شبه نظامیان، سلاح ها را در کنترل خود درآورد. منشاد می گوید یکی از افسران پلیس در بیمارستانی که منجد به آنجا برده شد، از وی چند سؤال پرسید؛ اما از آن زمان تاکنون هیچکس با او تماسی نگرفته است.
یک روز بعد از کشته شدن منجد، مقامهای نظامی در عماره با ارسال نامه ای به وزارت کشور خواستند که 9 فعال دیگر که در لیست ترور قرار داشتند مورد حفاظت نیروهای امنیتی قرار گیرند. یکی از فعالانی که نامش در این لیست قرار داشت، «حمزه قاسم» جوان 28 ساله ای است که از طریق یکی از دوستانش در پلیس عماره، از این نامه باخبر شد و با ترک عراق به استانبول رفت؛ جایی که اکنون علاوه بر او و منشاد، چند تن دیگر از عراقی های تبعیدی که پیشتر یک NGO حقوق بشری را در عماره راه اندازی و اداره می کردند، سکونت دارند.
این NGO دیگر وجود ندارد؛ هفت تن از مؤسسانش در ترکیه هستند و سه تن هم کشته شده اند. به گفته قاسم «عماره شهر ترسناکی شده است». محل اصلی اعتراضات سال گذشته در این شهر، توسط نیروهای امنیتی با درهایی فلزی محصور شده است. «حیدر حلیم» یکی از معترضان به ما می گوید: «خواست ما ایجاد کشوری آزاد و آباد بود، اما آنان راه گورستان را به ما نشان دادند؛ تنها راه باقی مانده ترک کشور است».
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما