مردی را که با نام مستعار احمد به اتهام عضویت در داعش در شهر رقه دستگیر شده و به یک زندان نظامی در شهر حسکه که تحت مدیریت کردها است آورده شده بود، برای گفتگو با ما به اتاق بازجویی آوردند. وی در این گفتگو توضیح داد که چرا دو سال بعد از آنکه جهادی‌های داعش شهر باغوز (اخرین قلمروی خلافت خودخوانده اسلامی) را در جنگ با نیروهای دموکراتیک سوریه SDF از دست دادند، وی به این گروه پیوست. ویاو که 24 سال دارد و پدر سه فرزند است می‌گوید: «این کار را به خاطر پول انجام دادم، به دلیل خشکسالی مزرعه‌ام از بین رفت، بدهی‌های زیادی داشتم»
به گفته رئیس این زندان فوق امنیتی، مورد احمد موردی استثنایی نیست. «داعشی‌ها برای جذب نیرو به مردم هزاران دلار می‌پردازند. حدود 50 جهادی در سال جاری دستگیر کردیم که همه برای پول به داعش پیوسته بودند»
سوریه شاهد بدترین خشکسالی در هفتاد سال اخیر بوده و از این امر آسیب زیادی دیده است. کشاورزی منبع اصلی درآمد مردم در شمال شرق سوریه است و بیشتر محصولات کشاورزی کشور از این منطقه بدست می‌آید. خشکسالی، همه‌گیری کووید 19، سقوط پول ملی و تحریم‌های بین‌المللی علیه بشار اسد، بر فقر میلیون‌ها نفر از مردم سوریه افزوده و باعث شده است که برخی مانند احمد برای پیدا کردن یک لقمه نان به داعش بپیوندند
احمد می‌گوید توسط یکی از دوستانش که عضو داعش بود و در شهر الباب -مقر سابق داعش که توسط نیروهای ترکیه و متحدان سنی آنها تسخیر شد- زندگی می‌کرد، به این گروه پیوست. به گفته وی بسیاری از اعضای داعش در مناطق تحت اشغال ترکیه زندگی می‌کنند
«دوستم مردمی را به نام سلمان به من معرفی کرد. وی به من سندی داد تا به یکی دیگر از اعضای داعش تحویل دهم و در ازای این کار 50 هزار لیره سوریه به من پرداخت کرد. به این ترتیب کار خود را به عنوان پیک شروع کردم. کاری به فعالیت‌های نظامی نداشتم. برادرم پس از تصادف نیاز به درمان داشت و برای تأمین هزینه آن نتوانستم در برابر این پیشنهاد مقاومت کنم»
داعش پس از شکست خود در عراق و سوریه توسط نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا و SDF به دنبال سازماندهی مجدد است و در کنار تلاش برای حفظ مقرهای خود در سوریه و عراق، بر حملات خود در افغانستان و اوگاندا افزوده است
به گفته رئیس زندان «من نگرانم که داعش دوباره قدرت یابند. ما سعی می‌کنیم که آنها را شناسایی و دستگیر کنیم. قبایل عرب در این کار به ما کمک بسیاری می‌کنند اما در مناطق تحت کنترل رژیم، ارتش سوریه عملکرد چندان خوبی ندارد»
25 دسامبر نیروهای SDF یکی از خطرناک‌ترین رهبران داعش به نام محمد ابوعواد را که در تلاش برای سازماندهی طرح فرار زندانیان زندان حسکه بود، دستگیر کردند. وی اعتراف کرد که طرحش شامل انفجار دو خودروی بمب‌گذاری شده در مقابل درب‌های زندان و استفاده از 14 بمب‌گذار انتحاری بوده است
یکی دیگر از زندانیانی که با او گفتگو کردیم، با افتخار از این می‌گفت که «ما همه جا حضور داریم و انشاالله دولت اسلامی خود را برپا خواهیم کرد». وی اذعان داشت که خیلی از نیروهای داعش به‌خاطر پول به این گروه می‌پیوندند
وزارت خزانه‌داری آمریکا در گزارش اخیر خود خاطرنشان کرد که داعش «احتمالا دهها میلیون دلار ذخایر نقدی در سراسر منطقه دارد و با استفاده از نیروهایی که در ترکیه و سایر مراکز مالی دارد، به نقل و انتقال این وجوه به داخل و خارج عراق و سوریه ادامه می‌دهد»
مرکز اطلاعاتی روژاوا –یک سازمان تحقیقاتی مستقل در شمال شرق سوریه- می‌گوید که حملات نیروهای داعش به‌ویژه در منطقه دیرالزور که اکثریت عرب دارد، در حال افزایش است و از مجموع 22 حمله‌ای که در ماه نوامبر به ثبت رسیده، 14 مورد آن توسط جهادی‌های داعش انجام گرفته است
مظلوم کوبانی فرمانده کل نیروهای دموکراتیک سوریه اخیرا در مصاحبه‌ای با المانیتور گفت، بزرگترین تهدید در شمال شرق سوریه نه حملات داعش، که توانایی آنها در سوء استفاده از بحران اقتصادی کنونی و جذب نیروهای جدید است
به گفته وی «شرایط اقتصادی وخیم بر مبارزه ما علیه داعش تأثیر می‌گذارد. توانایی آنها در بازپس‌گیری مناطق تحت تصرفشان، با شرایط اقتصادی سوریه گره خورده است. تعداد افراد بیکار روز به روز بیشتر می‌شود و فقر عمیق و گسترده‌ای وجود دارد»
طبق گزارش سازمان ملل تقریبا 60% از جمعیت 21 میلیونی سوریه امنیت غذایی ندارند و نزدیک به 12 میلیون نفر در نتیجه خشکسالی، دسترسی خود را به غذا، آب و برق از دست داده‌اند. الیزابت تسورکوف دانشجوی دکترای دانشگاه پرینستون و تحلیلگر امور سوریه به ما می‌گوید: «در همه مناطق سوریه می‌بینیم که والدین کمتر غذا می‌خورند تا فرزندانشان غذای کافی داشته باشند. مردم خوردن میوه، سبزجات، پنیر و تخم‌مرغ را ترک کرده‌اند»
ثبات و رفاه نسبی شمال شرق سوریه نسبت به سایر مناطق، که به مدد حمایت مالی و نظامی آمریکا ایجاد شده بود، حالا به خاطر خشکسالی و اقدامات خصومت‌آمیز ترکیه از جمله محدود کردن بیش از یک میلیون نفر از ساکنان حسکه در دسترسی به آب، در معرض خطر قرار گرفته است
کوبانی نخستین گام برای رهایی از این وضعیت را معافیت شمال شرق سوریه از تحریم‌های آمریکا می‌داند، تا از این طریق راه برای سرمایه‌گذاری به ویژه در بخش نفت باز شود. اما دولت بایدن تاکنون نشانه‌ای مبنی بر چشم‌پوشی از تحریم‌ها نشان نداده و از تمدید معافیت یک شرکت نفتی آمریکایی که در زمان ریاست جمهوری ترامپ با دولت خودمختار کردها قرارداد امضا کرده بود، خودداری کرده است
حتی فکر بازگشت داعش برای عابد محبس رئیس شورای اجرایی شمال شرق سوریه غیرقابل تحمل است. وی می‌گوید «زمانی که برای نخستین بار به اینجا آمدیم، اجساد داعش همه جا افتاده بود و رقه ویران شده بود. از آن زمان تاکنون 60% از زیرساخت‌های حیاتی شهر بازسازی شده و بیش از 10000 رزمنده کرد جان خود را برای این امر فدا کرده‌اند»
محبس بزرگترین خطر پیش روی منطقه خودمختار تحت رهبری کردها را، حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه می‌داند و این حزب را دوست بزرگ داعش می‌نامد. حملات پهپادی ترکیه از ماه اکتبر به اعضای ادعایی حزب کارگران کردستان گسترده‌تر شده است. ترکیه برای توجیه حملات خود می‌گوید که SDF و پ.ک.ک یکی هستند
روز کریسمس یک هواپیمای بدون سرنشین ترکیه به گروهی از جوانان کرد سوری در شهر کوبانی حمله کرد و پنج نفر را کشت. دولت خودمختار کرد در بیانیه‌ای این حمله را محکوم کرد و گفت: «هدف ترکیه شکستن اراده مردم و از بین بردن تلاش‌ها برای تقویت دموکراسی و دستیابی به ثبات است»
ترکیه مدتهاست که متهم شده چشم خود را به روی هزاران جنگجوی خارجی که از طریق مرزهای این کشور به داعش سوریه می‌پیوندند، بسته است؛ زیرا این جنگجویان با کردها می‌جنگند. عدم تمایل این کشور به اینکه نیروهای ائتلاف از پایگاه هوایی اینجرلیک استفاده کرده و جهادی‌ها را هدف قرار دهند، ادعاها مبنی بر تبانی این کشور با نیروهای داعش را تقویت کرد
ثامر جمال الترکی شیخ قبیله سبخه به المانیتور گفت: «ترکیه، ایران و سوریه می‌خواهند بین ما و نیروهای دموکراتیک سوریه مشکل ایجاد کنند». وی افزود که هر سه دولت از نیروهای داعش در شمال شرق سوریه حمایت می‌کنند تا دولت تحت رهبری کردها را بی‌ثبات و ضعیف کنند. داعش مثل قبل قوی نیست اما توانایی سازماندهی در روستاها را دارد، گوسفندان را می‌دزدد و به مردان قبیله حمله می‌کند
نبود فرصت و عدم اطمینان از آینده سوریه، باعث شده که روز به روز تعداد بیشتری از مردم به خروج از این کشور فکر کنند. بسیاری از مهاجران بازگردانده شده، یا توسط قاچاقچیان مورد کلاهبرداری قرار می‌گیرند و در دریا می‌میرند؛ برخی دیگر نیز بازیچه دست رهبرانی می‌شوند که بدنبال باج‌گیری از اروپای غربی هستند. چنانکه اخیرا در بلاروس شاهد بودیم هزاران مهاجر غیرقانونی که عمدتا کردهای سوری و عراقی بودند، در دمای زیر صفر در مرز لهستان و بلاروس گیر افتادند
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما