تحکی عربی؟ این سؤالی است که یک پیشخدمت جوان با لبخندی آمیخته با ترس جلوی درب رستورانی در یکی از خیابان های شلوغ استانبول از من پرسید. متوجه شدم که او در پاسخ به سؤال ترکی من در مورد اینکه چه غذایی سرو می کنند، می پرسد که آیا عربی صحبت می کنم. تبادل گفتگوی ما با زبان جهانی اشاره ادامه یافت. از من خواست منتظر بمانم؛ داخل رفت و با شخص دیگری برگشت تا جواب سؤالم را بدهد. رستوران سوری بود
او به ترکی دست و پا شکسته و با تردید جواب سؤالم را می داد. به انها گفتم که روزنامه نگار هستم و روی موضوع رستوران هایی که توسط پناهندگان در استانبول اداره می شود کار می کنم. آنها به من گفتند که رستورانشان چند سال پیش افتتاح شده و بیشتر مشتریانش سوری هستند
رستوران در فیسبوک با نام «رستوران شام آمریکایی» ثبت شده است. در ترکیه این باور عمومی و نادرست وجود دارد که پناهندگان در ترکیه هیچ مالیاتی نمی دهند. سازمان های غیردولتی که با پناهندگان و کارشناسان مهاجرت کار می کنند، نتوانسته اند افکار عمومی ترکیه را در مورد اشتباه بودن این باور متقاعد کنند. به گفته این سازمان ها وضعیت کاملا برعکس است؛ مدارک مورد نیاز برای پناهندگان برای راه اندازی یک کسب و کار کوچک به حدی زیاد است که آنها ترجیح می دهند شریک ترک داشته باشند
به گفته وزارت بازرگانی ترکیه سال 2019، 416 رستوران سوری و 119 شیرینی فروشی در سراسر این کشور وجود داشت. تعدادی از آنها در نزدیکی یکی از شلوغ ترین مراکز استانبول یعنی میدان ینی کاپی و منطقه تاریخی فاتح واقع شده اند
نگاهی گذرا به این محله نشان می دهد که رستوران های غیرترکی در حال تسخیر بخش غذا در اینجا هستند. انواع کبابی ها از سوریه، لبنان، یمن، عراق و فلسطین در کنار مغازه های شیرینی پزی ردیف شده اند. با وجود محدودیت های قانونی در استفاده از زبان های خارجی روی تابلوی مغازه ها، تابلوها، ویترین ها و منوها به زبان عربی است
طبق قانون مؤسسه استاندارد ترکیه، حروف زبان های خارجی که در فروشگاهها یا رستوران ها استفاده می شود باید 25% کوچک تر از حروف ترکی باشد. به گفته انجمن کمک و همبستگی پناهجویان، در مرحله اجرای این قانون مقامات محلی رویکرد متفاوتی اتخاذ می کنند. برخی در برابر زبان های خارجی رواداری بیشتری از خود نشان می دهند اما برخی دیگر این امر را تحمل نمی کنند
دفتر فرمانداری استانبول تفسیر خود را از این قانون دارد. تمام علائم و حروف عربی را که با استانداردهای موجود مطابقت ندارد حذف می کند ولی علائم و منوهایی را که به زبان روسی و انگلیسی است، نادیده می گیرد
رسما 3.6 میلیون پناهنده سوری در ترکیه زندگی می کنند که حدود 600000 نفر آنها در استانبول هستند. ولی استانبول خانه بسیاری از خارجی های دیگر نیز هست. پس از سوری ها، گروهی که بیشترین جمعیت را دارند عراقی ها هستند و پس از آنها افغان ها، ایرانیان و اوکراینی ها قرار دارند که در پی جنگ اوکراین وارد ترکیه شده اند
به گفته اکرم امام اوغلو شهردار استانبول، پناهندگان 15% کل جمعیت شهر را تشکیل می دهند. آمار رسمی گویای حضور 1.6 میلیون پناهنده در استانبول است اما امام اوغلو تعداد واقعی آنها را حدود دو میلیون تخمین می زند که بیشتر آنها در مناطق خاصی متمرکز شده اند
برای مثال در منطقه فاتح حدود 400000 نفر زندگی می کنند. از ژانویه 2021 و در تلاش برای کاهش 50000 نفری اتباع خارجی در این منطقه، شهرداری اجاره به خارجی ها را حتی در صورت داشتن مجوز اقامت ممنوع کرده است اما به گفته مقامات محلی فاتح، این قانون مانع از بازدید خارجی ها از این منطقه نشده و روزانه 3 میلیون نفر در آن تردد می کنند
از دلایل این امر حجم انبوه رستوران های بین المللی در منطقه فاتح است. از جمله رستوران های موجود یک رستوران اندونزیایی است که از ماه آوریل افتتاح شده است. صاحب رستوران سالی سونی 12 سال است که در ترکیه زندگی می کند و به زبان ترکی مسلط است. او می گوید: «مشتریان ما عمدتا اندونزیایی هایی هستند که در استانبول زندگی می کنند یا از این شهر بازدید می کنند. بعد از آنهم دانشجویان اندونزیایی و توریست های دیگر کشورها قرار دارند»
از معدود ترک هایی که به طور منظم به رستوران های پناهندگان در استانبول می آیند سمین گونر است. او می گوید که دوست دارد با دوستانش در این رستوران ها وقت بگذراند و تجربیات او تا به امروز مثبت بوده است «همیشه با آغوش باز از ما استقبال می شود. تعداد کمی از این رستوران ها منوی ترکی دارند اما مهم نیست زیرا عکس های غذاها هست و می توان از روی عکس سفارش داد»
او اضافه می کند که بسیاری از دوستانش غذا خوردن در رستوران هایی که توسط پناهندگان اداره می شود را دور از ذهن می بینند «نه به این دلیل که این غذاها را دوست ندارند. بسیاری از آنها در سفرهای خارجی غذای کشورهای مختلف را امتحان می کنند اما به رستوران هایی که توسط پناهندگان اداره می شود نمی روند زیرا نگاهی منفی نسبت به پناهجویان دارند»
نظرسنجی اخیر شرکت تحقیقاتی متروپل این نظر را تأیید می کند. بر اساس این نظرسنجی 81.7% ترک ها خواهان بازگشت سوری ها به کشورشان هستند. در مقابل بررسی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در سال 2020 نشان می دهد که 78% پناهندگان سوری خواهان خروج از ترکیه نیستند
حتی سرو غذاهای فانتزی برای متقاعد کردن ترک ها برای ورود به رستوران مهاجران کافی نیست. این را می توان در خیابان استقلال دید. در این خیابان رستوران های بسیاری که توسط پناهندگان اداره می شود پذیرای مردمی از سراسر جهان است اما تعداد انگشت شماری از ترک ها به این رستوران ها می روند
هاکان پیشخدمت یک رستوران ایرانی به ما می گوید «ما موسیقی زنده ایرانی داریم و غذاهای ایرانی سرو می کنیم. مهمانان ما از سراسر جهان می آیند اما تعداد ترک ها بسیار کم است»
رستوران های خارجی ممکن است مورد علاقه ترک ها نباشند اما به ندرت مورد حمله قرار می گیرند. با این حال یک رستوران سومالیایی در آنکارا تابستان امسال پس از پوشش خبری یک روزنامه که نوشته بود «مرکز آنکارا به سومالی تبدیل شده»، هدف قرار گرفت. پلیس چند بار به رستوران مراجعه کرد، آن را به خاطر تابلوهایش جریمه کرد و با بررسی مدارک هویتی سبب آزار مشتریان شد. سرانجام نیز حکم اخراج محمد ایسه یکی از مالکان رستوران را صادر کرد
به گفته امره اردوغان استاد روابط بین الملل: «چون ترک ها به این رستوران ها نمی روند اطلاعات زیادی نیز در مورد آنها ندارند، نمی دانند شرایط سخت راه اندازی کسب و کار توسط سوری ها چگونه است، از شرایط کار کارکنان اطلاعی ندارند. ضمن اینکه نمی دانند غذا خوردن در این رستوران ها تا چه حد می تواند درک و فکر آنها را عوض کند»
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما