تقلای جوانان خاورمیانه برای آینده‌ای روشن‌تر

رشد جمعیت خاورمیانه تقریبا دو برابر سریع‌تر از کل جهان است و یک سوم مردم منطقه زیر 15 سال سن دارند

جو بایدن یکی از اهداف سفر خود را تقویت صلح و ثبات در خاورمیانه عنوان کرده است ولی یکی از عوامل کلیدی بی‌ثبات ساز و تهدید کننده صلح که اغلب نادیده گرفته می‌شود، کمبود فرصت‌ برای جوانان خاورمیانه است

به عنوان محققی که 20 سال را صرف مطالعه جوانان، درگیری‌ها و مهاجرت در خاورمیانه کرده‌ام، معتقدم که ناامیدی در نهایت می‌تواند به بحرانی تبدیل شود که حتی از مرزهای منطقه فراتر رود

خاورمیانه و شمال آفریقا از نظر اقتصادی، جغرافیایی، تاریخی، سیاسی و اجتماعی متنوع و اغلب مملو از تنش است. بیشتر درگیری‌های بزرگ مسلحانه در دهه گذشته –به جز حمله روسیه به اکراین- در این منطقه رخ داده است

از زمان اعتراضات بهار عربی در سال 2010 هشت کشور از 21 کشور منطقه –مصر، عراق، لبنان، لیبی، بحرین، سوریه، تونس و یمن- دچار تنش و درگیری شدند

از سوی دیگر جمعیت خاورمیانه با سرعتی بسیار بیشتر از میانگین جهانی در حال رشد است و در حال حاضر به 400 میلیون نفر رسیده است

جوانان 15 تا 24 ساله با بالاترین نرخ بیکاری در جهان دست‌وپنجه نرم می‌کنند که میانگین این نرخ بیکاری 25% است. سیزده کشور منطقه دارای نرخ میانگین بیکاری 20% برای جوانان هستند. این نرخ در لیبی بالای 50%، اردن و فلسطین بالای 40% و الجزایر و تونس بالای 30% می‌باشد. این درحالی است که سال به سال بر تعداد افراد در سن کار افزوده می‌شود

بانک جهانی می‌‌گوید برای اشتغال کسانی که در حال حاضر بیکار هستند و کسانی که به زودی به افراد جویای کار می‌پیوندند، کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا باید تا سال 2050 بیش از 300 میلیون شغل جدید ایجاد کنند

مبارزه با بیکاری بالای جوانان در منطقه، چالش جدیدی نیست. دولت‌ها و سازمان‌های محلی و بین‌المللی سال‌ها تلاش کرده‌اند تا فرصت‌های بیشتری برای جوانان ایجاد کنند اما به موفقیت چندانی نرسیده‌اند

در بسیاری از کشورهای خاورمیانه قوانین مربوط به استخدام و اخراج کارگران، کارفرمایان را از ایجاد مشاغل جدید باز می‌دارد زیرا اگر بعدها خواستند این مشاغل را تعطیل کنند، قوانین به نحوی است که نمی‌توانند براحتی کارگران را اخراج کنند و باید آنها را نگه دارند. علیه زنان جوان جویای کار قوانین تبعیض‌آمیزی وجود دارد و آموزش نیز با مشاغل موجود مطابق نیست

در بسیاری از کشورها، دولت بزرگترین کارفرما است. در مصر، تونس و سوریه مشاغل دولتی یک سوم از کل مشاغل را تشکیل می‌دهد. در مصر 70% از مشاغل مربوط به کشاورزی، دولتی هستند. در بیشتر کشورهای جهان، بخش‌های دولتی 20% از کمتر بخش‌ خصوصی به کارکنان خود دستمزد می‌دهند ولی در خاورمیانه شرایط برعکس است و حقوقی که بخش دولتی می‌دهد، به طور متوسط 30% بیشتر از بخش خصوصی است. همین باعث می‌شود که مردم به جای اشتغال در بخش خصوصی، برای استخدام در بخش دولتی تلاش کنند

سال‌ها طول می‌کشد تا یک جوان موفق به یافتن شغل شود؛ در این مدت به حمایت مالی خانواده‌‌اش وابسته است. این باعث می‌شود که جوانان منطقه چیزی را تجربه کنند که «نوجوانی طولانی» نامیده می‌شود؛ به این معنا که تا دهه 20 یا 30 از زندگی خود قادر به کسب استقلال مالی و اجتماعی همچون ازدواج و مهاجرت نیستند

خاورمیانه با موانع دیگری نیز مواجه است که مقابله با بیکاری جوانان را برای دولت‌ها دشوارتر می‌کند

به گزارش صندوق بین‌المللی پول، چند کشور منطقه از جمله مصر، عراق و تونس با تورم در هزینه کالاهای اساسی همچون انرژی و غذا و افزایش بدهی‌های مالی خود مواجه هستند

چند کشور دیگر همچون الجزایر، لیبی، اردن، کویت، عربستان، قطر، عمان، امارات و یمن، کمتر از نیاز جمعیت خود آب دارند

نگرانی‌های زیست محیطی دیگری مانند آلودگی، کمبود زمین مناسب کشاورزی و زیرساخت‌های ضعیف، از دیگر عواملی است که مانع از رشد اقتصاد پایدار می‌شود

بحران اکراین، امنیت غذایی را تهدید می‌کند. قوت غالب بیش از یک سوم از مصریان را گندم تشکیل می‌دهد و 85% از گندم مصر از روسیه و اکراین وارد می‌شود. حالا که عرضه گندم کاهش یافته، انتظار می‌رود قیمت نان و دیگر فراوری‌های گندمی افزایش یابد

به این مشکلات باید عدم اعتماد عمومی به سیاست‌های اقتصادی دولت‌ها را نیز افزود. در یک نظرسنجی 78% عراقی‌ها وضعیت اقتصادی کشورشان را بد یا بسیار بد توصیف کردند؛ این میزان در یمن 68% بود

راهی که اغلب برای برون‌رفت از چنین شرایطی توصیه می‌شود، آموزش جوانان است اما در چند کشور خاورمیانه از جمله مصر، اردن و تونس، جوانان تحصیلکرده دانشگاهی نسبت به کسانی که تحصیلات کمتری دارند، نرخ بیکاری بالاتری دارند زیرا بیشتر فرصت‌های اشتغال در کشورهای خاورمیانه، برای مشاغلی است که نیاز به مهارت و تخصص کمتری دارد

بنابراین آموزش جوانان خاورمیانه نه تنها به درامد بیشتر آنان منجر نمی‌شود، که بر ناامیدی آنها می‌افزاید

در چنین شرایطی جای تعجب نیست که تعداد زیادی از جوانان –حداقل یک چهارم جوانان مصری، عراقی و یمنی و بیش از 60% جوانان لبنانی- بدنبال مهاجرت هستند

همه این عوامل –فشار اقتصادی، درگیری سیاسی و کمبود آب- می‌تواند به گسترش تنش در فراسوی مرزها و افزایش پناهجویانی که بدنبال کسب فرصت‌های اقتصادی و امنیت هستند، بینجامد

امید جوانان خاورمیانه به حل مشکلات و رسیدن به آینده‌ای روشن کم شده و در چنین شرایطی چالش‌های منطقه روز به روز پیچیده‌تر می‌شود

*منبع: theconversation

مترجم: فاطمه رادمهر