در آستانه المپیک بازی‌های زمستانی پکن، برخی از کشورها این مسابقات را در اعتراض به آزار و اذیت اویغورها توسط دولت چین تحریم دیپلماتیک کردند؛ اما هیچ‌یک از کشورهای مسلمان در این کمپین تحریمی جایی نداشتند
سکوت دولت‌های با اکثریت مسلمان در قبال رفتار چین با اویغورها، چیز جدیدی نیست. سال‌هاست کشورهایی که ادعا می‌کنند مدافع مسلمانان جهان هستند از جمله عربستان، ایران و ترکیه، چشم خود را به روی رفتار چین با جمعیت مسلمان خود در منطقه سین‌کیانگ بسته‌اند. حداقل یک میلیون اویغور و اقلیت‌های مسلمان دیگر در اردوگاه‌های کار اجباری نگهداری می‌شوند. حتی برخی از کشورهای مسلمان بدون توجه به آزار و شکنجه‌ای که پیش روی اویغورها است، آن دسته از اویغورهایی که در داخل مرزهای‌شان زندگی می‌کردند را به چین مسترد نمودند
چین به بازی‌های المپیک به عنوان ابزاری برای تقویت وجهه جهانی و اعتبار بخشیدن به نظام استبدادی خود نگاه می‌کند؛ اما جهان اسلام با سکوت در قبال نقض حقوق بشر در چین و شرکت در این مسابقات، حمایت خود را از پکن اعلام نموده و این امکان را به چین می‌دهد که بدون هیچ مانعی به جنایات خود ادامه دهد
البته جهان اسلام یکدست نیست و دهها کشور در قاره‌های مختلف با فرهنگ‌ها، زبان‌ها و علایق گوناگون را در بر می‌گیرد؛ ولی علیرغم این تنوع، گهگاه اکثر کشورهای مسلمان با هم یک‌صدا می‌شوند. برای مثال وقتی صحبت از رفتار اسرائیل با فلسطینیان، بحران روهینگیا در میانمار یا کاریکاتورهای پیامبر اسلام می‌شود، به سختی می‌توانید رهبری را در جهان اسلام بیابید که علاقه‌ای به اعلام موضع در این موارد نداشته باشد. اما در مورد بحران سین‌کیانگ و نقض حقوق بشر در چین، واکنش این کشورها یکدست نیست. گرچه ترکیه و مالزی در پاره‌ای موارد از رفتار چین با اویغورها انتقاد می‌کنند اما گروه بزرگتری از کشورها از جمله عربستان، پاکستان، مصر و امارات از سیاست‌های چین در سین‌کیانگ حمایت می‌کنند و حتی قرار بود رهبران این چهار کشور در مراسم افتتاحیه بازی‌های زمستانی شرکت کنند
رهبران مسلمان در موضوع اویغورها ممکن است در سخن باهم متفاوت باشند، اما در عمل با یکدیگر متحد هستند. در ماههای منتهی به بازی‌های زمستانی 2022 هیچ یک از کشورهای دارای اکثریت مسلمان جهان، به درخواست فعالان مدنی و رهبران مذهبی برای تحریم بازی‌ها پاسخ مثبت ندادند. عبدالله مؤمنی رئیس ستاد شورای جهانی امامان جماعت در عراق در ایمیلی به ما گفت: «از دیدگاه اسلام حمایت از ظالم مجاز نیست و از آنجا که ما آنچه بر مسلمانان اویغور می‌گذرد را ظلم می‌دانیم، چنین موضعی اتخاذ کرده‌ایم»
اینکه رهبران کشورهای مسلمان عمداً مصائب مسلمانان چین را نادیده می‌گیرند، نشانه‌ای بر نفوذ و قدرت فزاینده پکن است. چین یکی از مهمترین شریکان تجاری بسیاری از کشورهای مسلمان است و خریدار اصلی نفت خاورمیانه محسوب می‌شود. این کشور از طریق طرح کمربند و جاده میلیاردها دلار در پروژه‌های زیربنایی در سراسر جهان سرمایه‌گذاری کرده است و با انجام این کار نفوذ خود را در این کشورها تضمین نموده است
اندونزی نمونه کشورهایی است که می‌توان نفوذ چین را در آن به خوبی دید. این کشور بزرگترین کشور مسلمان جهان و در عین حال ساکت‌ترین آنها در قبال آزار و شکنجه اویغورها بوده است. فعالان طرفدار اویغورها، موضع اندونزی را بدلیل سرمایه‌گذاری چین در این کشور و تلاش دیپلماتیک چین برای تبلیغ روایت‌های خود از رویدادهای جاری در سین‌کیانگ می‌دانند. امیل فعال ساکن در جاکارتا و عضو کارزار نجات اویغورها در اندونزی می‌گوید: «اندونزی یکی از بزرگترین دریافت کنندگان پول (بدلیل طرح کمربند و جاده) است، بنابراین انگیزه زیادی برای ساکت ماندن در قبال سرکوب اویغورها دارد و حمایت مردم اندونزی از اویغورها مانع از همکاری بیشتری دولت با پکن نشده است». سال 2020 دولت اندونزی بنا به درخواست پکن، سه اویغور را که به جرائم تروریستی محکوم شده بودند به چین بازگرداند؛ اقدامی که فعالان حقوق اویغورها ان را نقض آشکار قوانین حقوق بین‌الملل دانستند. طبق قواعد حقوق بین‌الملل کشورها از بازگرداندن پناهجویان به مکان‌هایی که احتمال دارد با آزار و شکنجه روبرو شوند منع شده‌اند
به گفته امیل: «اندونزی از این نظر کاملا در آزار و شکنجه اویغورها شریک است؛ هیچ اویغوری اینجا در امنیت نیست»
این امر در بسیاری از کشورهای جهان اسلام صادق است. بر اساس گزارشی که سال 2021 توسط دو گروه حقوق بشری مستقر در واشنگتن منتشر شد، از سال 2017 نزدیک به 700 اویغور در کشورهای دیگر بازداشت شده‌اند که بسیاری از این کشورها، کشورهای با اکثریت مسلمان از جمله عربستان، امارات و مصر هستند
به گفته بردلی ژاردین مدیر تحقیقات انجمن اکسوس که سرکوب اویغورها را در سراسر جهان دنبال می‌کند: «کشورهای مسلمان نه تنها در مورد حوادث سین‌کیانگ سکوت کرده‌اند که می‌توان استدلال کرد فعالانه همدست چین در این جنایات هستند». حتی جاهایی همچون ترکیه که میزبان بزرگترین جمعیت مهاجر اویغور در جهان است، دیگر چندان امن به نظر نمی‌رسد. گرچه اردوغان یکی از اولین کسانی بود که (در پی شورش‌های سال 2009 در ارومچی سین‌کیانگ) سیاست‌های دولت چین را در قبال اویغورها به نسل‌کشی تشبیه کرد، ولی از ان زمان رویکرد آشتی‌جویانه‌تری در قبال چین اتخاذ کرده است. معاهده استرداد بین پکن و آنکارا که هنوز تصویب نشده، می‌تواند 50000 اویغور ساکن در ترکیه را در معرض خطر استرداد به چین قرار دهد؛ چنانکه طبق گزارش‌ها پیشاپیش برخی از آنها اخراج شده‌اند
دلیل دیگری که آزار و شکنجه اویغورها باعث اعتراضات گسترده در کشورهای مسلمان نشده، این است که به استثنای ترکیه که با اویغورها زبان و فرهنگ مشابهی دارد، مسلمانان سایر کشورها به جز ایمان مشترک ارتباط زیادی بین خود و این اقلیت نمی‌بینند. ضمن اینکه مردم کشورهای عربستان، ایران و مصر ممکن است احساس کنند که در به چالش کشیدن روابط دولت خود با چین آزادی عمل ندارند.
به گفته پیتر ایروین مدیر ارشد برنامه حقوق بشر اویغور «کشورهای مسلمان که اکثرا گرم و خشک هستند، حضور پررنگی در بازی‌های زمستانی المپیک ندارند و تحریم آنها اهمیتی ندارد». با این وجود تحریم دیپلماتیک حداقل کاری بود که این کشورها می‌توانستند انجام دهند. صدای جمعی کشورهای مسلمان می‌تواند تأثیر قابل توجهی داشته باشد.
ژاردین می‌گوید: «اگر عربستان از چین انتقاد کند، با توجه به موقعیت و نفوذی که در جهان اسلام دارد، اقدام مهمی خواهد بود. این امر در مورد پاکستان نیز صدق می‌کند. تا زمانی که کشورهای مسلمان حضور نداشته باشند، تلاش غرب برای اعمال فشار بر چین بعید است که نتیجه مطلوب را داشته باشد»
*منبع: آتلانتیک
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما