مجلس سنای آمریکا روز گذشته بعد از چند هفته مذاکرات فشرده با اکثریت نزدیک به اتفاق آراء لایحه تشدید تحریمهای ایران را به تصویب رسانید. مهمترین محورهای این لایحه علیه ایران عبارتند از:
١- متعهد نمودن دولت آمریکا به مسدود کردن حسابهای بانکی و ممنوعیت سفر شخصیتهای حقیقی و حقوقی که در توسعه برنامه موشکی ایران برای حمل سلاحهای هسته ای و دیگر سلاحهای کشتارجمعی طراحی میشوند، مشارکت دارند. ٢- متعهد کردن دولت آمریکا به تحریم اشخاص حقیقی و حقوقی که مرتکب نقض فاحش حقوق بشر در ایران میشوند، ٣- تحریم سپاه پاسداران و سپاه قدس که به اقدامات برهم زننده ی ثبات در منطقه دست میزنند و ٤- متعهد نمودن دولت آمریکا به اعمال تحریم های موجود در قطعنامه های شورای امنیت پیرامون فروش و انتقال سلاحهای متعارف پیشرفته به ایران و تحریم کسانیکه این تحریمها را نقض کنند. جدیدترین این موارد، تحریم سپاه و نیروی قدس میباشد.
سناتور کورکر بهمراه برخی دیگر از سناتورهای تنظیم کننده ی این لایحه ادعا کردند که این لایحه بنحوی نوشته شده است که با متن برجام انطباق داشته باشد و با تعهدات آمریکا در برجام تعارضی نداشته باشد.
اما تحولاتی در آخرین روزهای منتج به تصویب این لایحه بوقوع پیوست که ابعاد جدیدی به این لایحه اضافه کرد و حتی نقطه ی تمرکز این لایحه را از بحث تحریم ایران به بحث تحریم روسیه تغییر داد؛ بطوریکه موضوع تحریم ایران در این لایحه کاملا تحت الشعاع تحریمهای گسترده ی روسیه قرار گرفت. مهمترین امری که در این میان بوقوع پیوست به تفاهم رسیدن دو حزب دمکرات و جمهوریخواه به وارد کردن موضوع تحریم روسیه بعلت اتهام دخالتهای اخیر این کشور در کارزار انتخاباتی آمریکا در این لایحه بود. در حالیکه سنا میتوانست تحریمهای روسیه را در قالب یک لایحه مستقل جدید وضع کند، فرآیند مذاکرات دو حزب بدینجا رسید که تحریمهای روسیه نیز در همین لایحه درج شوند. مهمترین دلیل این کار فشار حزب دمکرات بود که وضع تحریمهای ایران را که مورد اشتیاق حزب جمهوریخواه بود به وضع تحریمهای روسیه گره زد و اعلام کرد که اگر به حمایت دمکراتها برای تحریم ایران علاقمندند، باید بموازات آن تحریمهای روسیه نیز همزمان در همین لایحه مورد تصویب قرار بگیرند.
این در حالی بود که وزیر خارجه آمریکا با حضور در سنا نگرانی جدی دولت از ورود سنا به بحث تحریمهای روسیه را اعلام کرده بود. دولت آمریکا صراحتا اعلام کرده بود که اقدامات سنا نباید فرآیند گفتگو میان آمریکا و روسیه برای رفع اختلافات را تضعیف کند. اما این دقیقا کاری است که این لایحه انجام میدهد. این لایحه با شدیدترین عبارت بندیها اقدامات روسیه در انتخابات آمریکا، در اکراین و منطقه خاورمیانه را محکوم نموده و تحریمهای بسیار سنگینی را بویژه علیه بخش انرژی روسیه تحمیل میکند که به گفته ی کارشناسان، پروژه های بسیار مهم مدنظر روسیه در کشف ذخایر جدید انرژی در مناطق ویژه ی یخبندان و همچنین تولید نفت شیل در این کشور که قرار بود با سرمایه گزاری هنگفت و فن آوریهای مدرن کمپانیهای بزرگ نفتی غربی انجام شوند را تا سالهای سال به عقب می اندازد. ضمن آنکه وضع تحریمهای سنگین علیه روسیه در بخش سرمایه گذاری در بخش انرژی، دارای تاثیرات فرا ملی نیز هست و مشخصا این تحریمها شرکتهای اروپایی را هم در بر میگیرد.
بر این اساس لایحه سنا با وارد شدن بحث تحریم روسیه عملا به لایحه ای ضد ترامپ تبدیل شد. در اقدامی مقابله جویانه با ترامپ، سنا حتی تصمیم به لغو تحریمهای علیه روسیه در این لایحه در آینده را نیز از اختیار رئیس جمهور خارج نموده و این تصمیم را به سنای آمریکا محول کرده است. با این بند و با توجه به روند تحولات سیاسی آمریکا، امکان لغو تحریمها علیه روسیه عملا بسیار ضعیف خواهد شد.
اقدام دیگری که باز جهت گیری مقابله جویانه ی این مصوبه سنا با دولت ترامپ را نشان میدهد، حمایت قاطع سنا با رأی تمامی سناتورها از اضافه کردن اصلاحیه پیشنهادی دیگری در این لایحه در خصوص اعلام حمایت آمریکا از اصل بنیادین ناتو در حمایتهای متقابل نظامی در میان اعضای ناتو میباشد که ناظر بر اینست که حمله به یک کشور عضو ناتو حمله به دیگر اعضای ناتو تلقی شود. این اصلاحیه در پاسخ به سیاست مبهم ترامپ اتخاذ گردید که در اقدامی نادر در اجلاس اخیر سران ناتو از بیان تعهد دوباره آمریکا به دفاع دسته جمعی اعضای ناتو از یکدیگر در برابر حمله خارجی طفره رفته بود.
حال ترامپ با شرایط بسیار دشواری مواجه شده است. شکی نیست که اجرای این لایحه به همین شکل که تصویب شده است روابط ناپایدار فعلی آمریکا و روسیه را وارد یک دوره ی تنش میسازد. روسیه پس از تصویب این لایحه اعلام نمود که در صورت تبدیل شدن این لایحه به قانون، قطعا اقدامات متقابلی را علیه آمریکا وضع خواهد نمود.
بر این اساس اگر ترامپ موفق به مدیریت این شرایط نشود، روابط آمریکا با روسیه به سطح تنش آمیزی خواهد رسید و دولت او را با بحرانی جدی مواجه خواهد کرد. اما بدون شک این اقدام سنا پاسخی به شرایط سیاسی داخلی آمریکاست و میتوان آنرا به تلاش مجلس سنا جهت پیگیری پرونده ی اتهام ارتباط نظام یافته ی مقامات وابسته به ترامپ با روسیه نیز مرتبط دانست.
حال لایحه سنا برای تصویب باید به مجلس نمایندگان برود که در صورت تصویب باید به امضای رئیس جمهور نیز برسد. رئیس جمهور البته در صورت مخالفت میتواند لایحه را وتو کند. اما از همین حالا اعضای سنا، ترامپ را از وتوی این لایحه برحذر داشته اند و با توجه به حمایت بالایی که این لایحه در میان سناتورها دارد تهدید کرده اند که سنا از قدرت کافی برای نقض وتوی رئیس جمهور برخوردار است و حتما هم این کار را خواهد کرد.
با وضعیتی که بوجود آمده است، رئیس جمهور آمریکا در شرایط بسیار دشواری قرار گرفته است و قطعا امضای لایحه توسط او نیز وی را از این شرایط سخت نجات نخواهد داد، چرا که با دست خود روابط آمریکا با روسیه را به بحرانی فرو می برد که باعث خواهد شد این کشور را در مسیر تقابل با روسیه قرار دهد و شرایط بسیار بغرنجی را در سیاست خارجی آمریکا بویژه در مباحث منطقه ای برای این کشور رقم بزند.
*حمید بعیدی نژاد
نظر شما