رسانه‌ها، اغلب تصویری منفی از زنان مسلمان ارائه داده و آنان را مقصر همه گیری کووید 19 نشان می دهند. این امر به ویژه در جریان برگزاری جشن عید قربان توسط مسلمانان انگلیس -که علیرغم اعلام قانون ممنوعیت اجتماعات، در تعدادی از مناطق برگزار شد- به شدت به چشم می‌خورد. البته، تصویب قانون منع تجمع، تنها چند ساعت پیش از برگزاری مراسم عید انجام شد و شاید عدم اطلاع‌رسانی مناسب موجب گشت که بسیاری از مسلمانان، بدون آگاهی از قانون جدید، به اجرای برنامه های از پیش تنظیم شده ی خود بپردازند. مشکل دیگر هم، عدم جامع و مانع بودن قانون بود؛ مثلاً با وجودی که از دید و بازدیدها و دورهمی‌های خانوادگی ممانعت می‌کرد، هیچ منعی برای ملاقات در رستوران یا میکده قائل نبود.
اما آنچه قانون قرنطینه‌ی جدید را حساسیت‌برانگیز کرد، نحوه اطلاع رسانی آن از طریق توییتر بود که با ارائه تصویر زنان مسلمان در حجاب و جلباب و زنان آسیای جنوبی در پوشش ساری همراه بود. مسئله این است که چرا وقتی صحبت از وضعیت قرمز و نگران‌کننده‌ی مناطقی از کشور در پی افزایش شمار مبتلایان به ویروس کرونا می شود، عکسهای اقلیتهای قومی، مذهبی و به طور خاص مسلمانان به تصویر کشیده می شود؟! در حالی که تجارب گذشته نشان داده است كه پوشش رسانه‌ای درباره‌ی مسلمانان، موجب شده که کلیشه هایی نادرست و منفی از آنان در اذهان عمومی شکل بگیرد.
نحوه اطلاع رسانی اخبار کرونا به نحوی است که اجتماعات مسلمانان را عامل شیوع بیماری معرفی می‌کند، در حالی که از یک سو، هیچ مدرک علمی برای اثبات این مطلب وجود ندارد و از سوی دیگر، جامعه مسلمانان، تنها چهار درصد از جمعیت انگلستان را تشکیل می‌دهند و عقلاً محال است که مسلمانان، تنها باعث و بانی انتشار ویروس کرونا و ناکامی دولت در مهار آن باشند.
اما سؤال دیگری که با دیدن اعلان خبر در توئیتر در ذهن ایجاد می شود، این است چرا زنان، بیش از مردان در این آگهی به تصویر کشیده شده اند؟
در طول تاریخ نگاه غرب به زنان مسلمان همواره اینگونه بوده است که آنان را اعضای منفعل جامعه و مورد ستم مردان مسلمان می بینند که نياز به حمایت دارند. حتی لورا بوش، بانوی اول پیشین آمریکا، این استدلال را مطرح كرده است كه حمله به افغانستان برای آزادسازی زنان افغان ضروری بود.
غالب سیاستمداران برای تحقق اهداف سیاسی خود از زنان مسلمان استفاده ابزاری می کنند. پوشش و حجاب این زنان در عین اینکه آنان را در حاشیه قرار داده و باعث می شود که در جامعه چندان به چشم نیایند، ولی همزمان نمایش رسانه ای آنها، توجهات زیادی را معطوف کرده و به ایجاد نگرانی و اضطراب دامن می زند. در واقع، رسانه های خبری از این تصاویر استفاده می کنند تا بر اضطراب‌‌ها و ترس‌های از قبل نهادینه شده نسبت مسلمانان بیافزایند و به مردم القا کنند که مسلمانان همواره مشکل ایجاد می کنند و حد خود را نمی شناسند.
استفاده از عکسهای اقلیتهای قومی با چنین اهدافی، به همین یکی دو مورد خلاصه نمی‌شود. در همین اواخر، روزنامه‌ی گاردین در مقاله‌ای که به موضوع ممنوعیت برگزاری جلسات در فضای سرپوشیده پرداخته بود، از تصویر یک زن آسیای جنوبی با پوشش سنتی زنان آن خطّه استفاده کرده بود. اگر پیشتر، رسانه ها از اقلیت های قومی و مذهبی تصویر خوب و مثبتی را به تصویر می کشیدند، ممکن بود فکر کنیم که چون اقلیت ها بیشتر تحت تأثیر کرونا قرار گرفته اند و بدلیل نژادپرستی و تبعیض با موانع بیشتری برای مراقبت از خود در برابر بیماری روبرو هستند، به همین دلیل رسانه ها از تصاویر آنان برای بیان موضوعات مرتبط با کووید 19 استفاده می کنند و هدف بدی ندارند؛ اما پیشینه رسانه ها در ارتباط با اقلیت ها و به ویژه مسلمانان مانع از این است که بخواهیم در مورد انگیزه آنان مثبت فکر کنیم.
تصاویر بار معنایی دارند. در کانون توجه قرار دادن مسلمانان و سایر اقلیت ها، راهی است برای اینکه آن بخش از جامعه را که از خود بیگانه دانسته و نام «دیگری» بر آن گذاشته ایم، مقصر مشکلات و کاستی ها جلوه داده و قربانی کنیم؛ به ویژه که آنان از ضعیف ترین اقشار جامعه هستند؛ لذا برای دولت‌ها راحت است که بدین وسیله از مسئولیت‌های خود شانه خالی کنند و برای شکست‌هایشان مقصر بیابند.
مترجم: ط. مکارمی
نظر شما