آمریکا و متحدانش در عراق با یک فرصت در عراق روبرو هستند. در انتخابات پارلمانی اکتبر 2022 مقتدی صدر روحانی سنتی و ضد غرب که قدرتمندترین جنبش سیاسی-اجتماعی عراق و یکی از ماهرترین گروههای مسلح کشور را رهبری می‌کند، پیروز شد. صدر سال‌ها با غرب سر جنگ داشت؛ شبه‌نظامیان او در طول اشغال عراق، با نیروهای آمریکایی و انگلیسی جنگیدند و در جنایات زیادی دخیل بودند.
اما این روحانی، اختلافات عمیقی هم با ایران دارد و درگیری‌های مداومی با چند گروه شبه‌نظامی همسو با ایران داشته است. صدر از زمان پیروزی خود، در اقدامی بی‌سابقه و جسورانه تلاش کرده است تا دولت اکثریت تشکیل دهد و شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران را از قدرت حذف کند. روزهای پیش‌رو روزهای سرنوشت‌سازی در عراق است.
گرچه صدر شخصیت ایده‌آلی نیست، اما با توجه به اینکه پیروزی او و اتحادش با بازیگران سیاسی میانه‌رو سبب افول شبه‌نظامیان همسو با ایران شده، موقعیت مطلوبی برای آمریکا فراهم آمده است. حمایت آمریکا از اتحاد مورد نظر صدر می‌تواند جلوی رشد گروههای شبه‌نظامی افراطی را بگیرد، شکاف بین عراق و جهان عرب را پر کند و در درازمدت اقتدار را به دولت عراق بازگرداند.
دشمنِ دشمن من
صدر در حالت عادی نمی‌توانست متحدی برای آمریکا باشد. سازمان او در خشونت‌های زیادی دست داشته است که از جمله آن خشونت فرقه‌ای علیه سنی‌های عرب و سرکوب فعالان مدنی می‌باشد. برآوردهای ایالات متحده نشان می‌دهد که جنبش صدر مسئول کشتن 600 تن از پرسنل آمریکا است برجسته‌ترین فرماندهانی که در این خشونت‌ها دست داشتند، بعدها با تشویق و حمایت ایران با صدر درگیر شدند و گروه خود را تشکیل دادند.
هم صدری‌ها و هم شبه‌نظامیان وابسته به ایران، یک دیدگاه ایدئولوژیک مشترک دارند که تحت آن عمل می‌کنند؛ این دیدگاه برتری شیعه و مبارزه با امپریالیسم غرب می‌باشد. هر دو گروه با حضور نیروهای آمریکایی در خاک عراق مخالف هستند اما تفاوت‌هایی نیز وجود دارد که صدر را از رقیبانش متمایز می‌کند و همین تفاوت‌ها برای غرب مهم است.
مهمترین تفاوت این است که صدر و شخصیت‌های قدرتمند دیگری همچون آیت‌الله سیستانی، به‌دنبال احیای اقتدار دولت عراق در مقابل گروههای شبه‌نظامی تحت حمایت ایران هستند؛ گروه‌هایی که در حملات مداوم به نیروهای آمریکایی و عراقی و حملات موشکی و پهپادی به اهداف غیرنظامی در اقلیم دست دارند
از نگاه صدر، مهار این گروهها و کنار گذاشته‌شدن آنها از دولت بعد ضروری است. آینده جنبش صدر به جلوگیری از گسترش شاخه‌های شبه‌نظامیان وابسته به ایران به عنوان بخشی از حشد شعبی و نظارت بر بودجه دو میلیارد دلاری آنها بستگی دارد. نمایندگان ایران ممکن است در انتخابات دچار لغزش شده باشند اما در سال‌های آتی رهبران و کادر جوان این گروهها، به بلوغ سیاسی خواهند رسید و لذا فرصت صدر محدود است.
البته شبه‌نظامیان صدر نیز تسلیم دولت نیستند و چالش‌های بلندمدتی را برای عراق ایجاد می‌کنند اما با توجه به ماهیت، دامنه و مقیاس حملات روزانه نیروهای نیابتی ایران، این گروهها تهدید فوری‌تری هستند و مهار آنها باید در اولویت قرار گیرد.
شبه‌نظامیان وابسته به ایران، تنها بازیگران سیاسی در عراق هستند که از حملات موشکی و پهپادی برای نفوذ و فشار بر رقیبان خود استفاده می‌کنند. صدر با حذف این نیروها از دولت می‌تواند پوشش سیاسی‌ای که این گروهها برای انجام حملات خود دارند و تحت این پوشش با هیچ مجازاتی مواجه نیستند را از بین ببرد
غرب در همکاری با دشمنان خود چه در عراق و چه در کشورهای دیگر، سابقه دارد. برای مثال در سال 2007 به شورشیان سنی برای مقابله با القاعده در عراق کمک کرد. در مورد صدر هم غرب مجبور نیست با او مشارکت کند اما با توجه به اینکه صدر در مقایسه با شبه‌نظامیان همسو با ایران گزینه بهتری است، باید راه‌هایی را برای تقویت ائتلاف او بیابد
با توجه به تلاش مسعود بارزانی برای استقلال کردستان در سال 2017 و گفتمان قومی-فرقه‌ای صدر در گذشته، اتحاد این دو اتفاق ساده‌ای نیست. همچنین محمد الحلبوسی که قهرمان اعراب اهل سنت است و در خلیج و ترکیه محبوبیت دارد، متحدی غیرمتعارف برای صدر محسوب می‌شود
آمریکا چگونه می‌تواند به این ائتلاف کمک کند
ایران و نیروهای نیابتی‌اش با حملات موشکی و پهپادی به اربیل، ترور رقبا و بهره‌برداری از اختلاف میان کردها، تمام تلاش خود را برای شکست ائتلاف سه‌جانبه انجام می‌دهند. در همین راستا به تازگی دادگاه عالی فدرال بغداد زیر فشار ایران حکم داد که صادرات نفت کردستان غیرقانونی است، تا اینگونه اقلیم را تحت فشار اقتصادی قرار دهد
اما از زمان صدور حکم، بازیگران منطقه‌ای با اربیل روابط نزدیک‌تری برقرار کرده و حمایت خود را از ائتلاف صدر اعلام نموده‌اند. این امر به ویژه در سفر مسرور بارزانی به ترکیه، امارات و قطر و تمرکز گفتگوها بر مسئله انرژی به نمایش گذاشته شد
تصمیم تهران به حمله موشکی به اربیل گرچه تنگنایی که ایران در آن قرار گرفته را برجسته می‌کند، اما گویای آسیب‌پذیری متحدان آمریکا نیز هست. کاری که واشنگتن باید انجام دهد این است که تلاش کند از تلاش‌های مسرور بارزانی و مصطفی کاظمی حمایت کرده و عراق را بیش از پیش به جهان عرب نزدیک نماید. آمریکا همچنین باید به اصلاح و تقویت بخش دفاعی و امنیتی کردستان کمک کند تا اقلیم بتواند با نیروهای نیابتی ایران مقابله نماید. واشنگتن باید پاسخ‌های نظامی متناسب با حملات تهران به اربیل را بررسی کرده و به کردستان سامانه پدافند هوایی دهد
عزم صدر برای کنار گذاشتن ایران و نیروهای نیابتی‌اش از دولت بعدی عراق، فرصتی منحصر به فرد برای از بین بردن نفوذ سیاسی آنها به شیوه‌ای فراهم کرده است که پیش از این قابل تصور نبود. این شرایط همچنین فرصتی برای آمریکا به وجود آورده است تا اتحادی را تقویت کند که می‌تواند تنها گزینه بغداد برای مهار تهدید گروههای نیابتی ایران و دستیابی به درجه‌ای از ثبات باشد
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما