سال 2020 آمریکا در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ با این ادعا که طالبان روابط خود را با القاعده قطع خواهد کرد، با این گروه پیمان صلح بست. اما نه تنها قطع ارتباط بین طالبان و القاعده رخ نداد، که اکنون القاعده از مهمان‌نوازی طالبان بهره‌مند است و نفوذ خود را بر سایر گروههای جهادی از جنوب آسیا گرفته تا شمال آفریقا حفظ کرده است.
مقامات آمریکا هم در دولت ترامپ و هم در دولت بایدن، داعش را به جای القاعده بزرگترین تهدید برای ایالات‌متحده می‌دانستند و از نظر انان عمر القاعده به‌ویژه پس از حذف اسامه‌بن لادن در سال 2011 به سر آمده بود.
اما واقعیت این است که القاعده همچنان نیروی محرکه تروریسم بین‌المللی است و بیش از داعش، الهام‌بخش گروههای تروریستی از سوریه و سومالی گرفته تا مالی و موزامبیک می‌باشد.
بیل روجیو یکی از اعضای ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها به کنگره گرفت: «القاعده برای آمریکا دشمنی خطرناک‌تر از داعش است. این گروه همچنان به عملیات‌های خود در چند کشور ادامه می‌دهد و از پایگاه‌های خود برای طراحی حملات علیه آمریکا و متحدانمان استفاده می‌کند»
وی با بیان اینکه ایمن الظواهری جانشین بن‌لادن زنده است و کنترل شبکه جهانی القاعده را بر عهده دارد، افزود: «هنوز عناصر کلیدی و قدیمی القاعده زنده هستند و هدایت و پرورش نسل بعدی رهبران و فرماندهان نظامی را بر عهده دارند»
به گفته افتخار فردوس روزنامه‌نگار پاکستانی و کارشناس تروریسم در جنوب آسیا «اعضای القاعده بسیار آرام وحساب‌شده حرکت می‌کنند؛ آنها منتظر زمان مناسب هستند»
القاعده پدرخوانده تروریست‌هایی است که می‌خواهند دولت‌ها را از چین گرفته تا نیجریه و از کشمیر تا یمن سرنگون کنند. ولی در ارزیابی‌‌ای که آمریکا در مورد جهادی‌های افغانستان انجام داد، نقش القاعده کم‌اهمیت جلوه داده شد. یکی از دلایل این امر این است که جو بایدن برای توجیه عقب‌نشینی نظامی ائتلاف به رهبری آمریکا از افغانستان، می‌خواست القاعده را گروهی ضعیف و بی‌اهمیت نشان دهد.
اسفندیار میر عضو مؤسسه صلح آمریکا در مقاله اخیر خود نوشته است: «علیرغم فشارهای زیادی که بر طالبان برای جدایی از القاعده وجود داشت، این جدایی انجام نشده است. حالا هسته اصلی القاعده در افغانستان هستند و موقعیت خوبی برای پیگیری عملیات‌های خود دارند»
اما آمریکا این هشدارها را نادیده می‌گیرد. در گزارش اخیر وزارت دفاع ایالات متحده آمده است که القاعده توسط طالبان محدود شده و اکنون تهدید اصلی آمریکا، دولت اسلامی خراسان می‌باشد. این گزارش همچنین می‌گوید که القاعده‌ی شبه‌قاره‌ی هند تنها 200 جنگجو دارد.
ولی متأسفانه اعداد گویای واقعیت نیست و نشانه‌های حضور و اثرگذاری القاعده از پاکستان تا منطقه ساحل دیده می‌شود: بمب‌گذاری انتحاری، بمب‌های دست‌ساز، بمب‌های کنار جاده‌ای، هواپیماربایی و عملیات‌های پیچیده شبه‌نظامی، اخبار هر روزه منطقه است.
تحریک طالبان پاکستان که بدنبال ایجاد امارتی اسلامی در پاکستان است، بیش از 100 حمله به پاکستان انجام داده که بسیاری از آنها به سبک و سیاق القاعده بوده است.
دولت پاکستان که از حمایت طالبان از تحریک طالبان پاکستان خشمگین است، مواضع تحریک طالبان را در ولایت‌های خوست و کنر در افغانستان بمباران کرد تا طالبان را که با حمایت پاکستان در افغانستان به پیروزی رسید، مجبور به توقف حمایت خود از گروه تحریک طالبان کند.
مؤسسه اقتصاد و صلح در گزارش اخیر خود اعلام کرد که «جماعت نصرت الاسلام و المسلمین» که وابسته به القاعده بوده و در منطقه غرب آفریقا فعالیت دارد، سریع‌ترین سازمان تروریستیِ درحال رشد در سال 2021 بوده است. به گفته اسفندیار میر این گروه به تهدیدی علیه امنیت و صلح و ثبات در کشورهای مالی، بورکینافاسو، نیجر و غرب آفریقا بدل شده است. شرق آفریقا نیز وضعیت بهتری ندارد؛ ماه جاری بایدن استقرار نیروهای ویژه آمریکا را در سومالی برای مقابله با تهدیدات فزاینده الشباب که وابسته به القاعده است تأیید کرد.
محسن داور نماینده مجلس پاکستان می‌گوید: «علاوه بر القاعده، تحریک طالبان پاکستان، جنبش اسلامی ازبکستان، جنبش اسلامی ترکستان شرقی که ضد چین است و جماعت انصارالله معروف به طالبان تاجیک نیز، از حمایت دولت طالبان برخوردارند و قدرت‌شان روز به روز فزونی می‌گیرد»
در محوریت شبکه طالبان-القاعده، سراج‌الدین حقانی رئیس شبکه حقانی که وحشی‌ترین شاخه طالبان بوده و به القاعده وابسته می‌باشد، قرار دارد. او معاون رهبر طالبان و سرپرست وزارت داخله افغانستان است و امنیت داخلی و امور مالی را بر عهده دارد. وی در تیم رهبری القاعده از شهرت زیادی برخوردار است.
پیوند بین القاعده و حقانی به نسل‌های قبل برمی‌گردد. تاجمیر جواد از اعضای گروه حقانی که بدلیل توانایی‌اش در شبکه‌سازی بین گروههای تروریستی شهرت دارد، به معاونت سازمان اطلاعات افغانستان رسیده است. عموی او خلیل‌الرحمن حقانی، وزیر موقت امور پناهندگان است. به عبارت دیگر نیمی از کابینه طالبان در فهرست تروریست‌ها و افراد تحت تعقیب اف‌بی‌آی قرار دارند.
به گفته آقای داور: «ستیزه‌جویان بزرگترین تهدید هستند و بزرگترین تهدید نیز باقی می‌مانند. نه فقط القاعده، بلکه تحریک طالبان پاکستان، دولت اسلامی خراسان، جنبش اسلامی ازبکستان، لشکر طیبه، همه در افغانستان هستند و دستور کار خود را دارند. با حضور طالبان این گروهها امکان بیشتری برای انجام عملیات، عضوگیری، آموزش و برنامه‌ریزی پیدا کرده‌اند؛ بنابراین همه کشورهای منطقه احساس خطر می‌کنند»
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما