با حملاتی که نیروهای دولتی سوریه اخیراً در سراسر این کشور انجام دادند، این پرسش پیش آمد که این عملیات به چه کسی پیام می فرستاد. در حمص، شهری در غرب کشور، کاروان وانتهایی حامل افراد نقابدار، با سرعت از محله مسیحینشین گذشتند و بیش از ۷۰ نفر از افراد مظنون به عضویت در داعش را بازداشت کردند؛ این گستردهترین عملیات در نوع خود از زمانی بود که احمد الشرع و هوادارانش از دسامبر گذشته قدرت را به دست گرفتند. اما این عملیات به همان اندازه که برای ریشهکن کردن باقیماندههای داعش بود، هدفش تحتتأثیر قرار دادن آمریکا نیز بود.
تنها ۴۸ ساعت بعد، شرع نخستین رهبر سوری بود که وارد کاخ سفید شد و با دونالد ترامپ دیدار کرد. ترامپ در کنفرانس خبری بعد از این دیدار گفت: «او از شرایطی بسیار دشوار آمده است. من از او خوشم آمد و با او توافق دارم. ما هر کاری بتوانیم میکنیم تا سوریه موفق شود.»
پس از گفتوگوی دو رهبر، ترامپ اعلام کرد که تعلیق ششماهه «قانون سزار» را تمدید خواهد کرد؛ قانون سزار مجموعه تحریمهایی است که بر سر بازسازی در سوریه مانع ایجاد کرده است. این موضوع برای رئیسجمهور موقت سوریه اولویت بود. اما اعلامیه دیگری واکنشها را بیشتر برانگیخت: مقامهای آمریکایی گفتند دولت شرع به ائتلاف ضد داعش خواهد پیوست.
از سال ۲۰۱۴، ائتلافی نظامی از چندین کشور، اهداف داعش را با حملات هوایی نابود کرده و به نیروهای عراقی و کُرد کمک کرده است تا هزاران کیلومتر مربع از اراضی تحت کنترل داعش را پس بگیرند. تا زمانی که شرع قدرت را به دست گرفت، این کار بدون رضایت یا همکاری دولت سوریه انجام میشد. بشار اسد، رئیس جمهور دیرپای سوریه، بهجای جنگ با بنیادگرایان، وارد جنگی برای نابودی مردم خودش شد. در مقابل، رئیسجمهور جدید سالها با داعش جنگیده است.
با این حال، تصویر کامل ماجرا پیچیدهتر است. مسیر قدرتگیری خود شرع از زمانی آغاز شد که او جنگجوی القاعده در عراق، یعنی پیشدرآمد داعش، بود. بسیاری از یاران او در دمشق نیز همین سابقه را دارند. برخی واحدهای امنیتی سوریه گاهی نشانهایی با نماد داعش بر لباس دارند. ساعات کوتاهی پس از دیدار در کاخ سفید، شرع در شبکه فاکسنیوز ظاهر شد و گفت ارتباطش با القاعده «مربوط به گذشته» است و سوریه آماده همکاری با آمریکا در مبارزه با تروریسم است. اما برخی از نیروهای او همچنان «پرچم سیاه» را به پرچم جدید سوریه ترجیح میدهند.
با وجود سالها فشار از سوی ائتلاف به رهبری آمریکا، داعش همچنان در سوریه حضور دارد. این گروه دیگر خلافتی در اختیار ندارد، اما هنوز توانایی بیثبات کردن دولت تازهکار دمشق را دارد. داعش از شکاف بین دولت شرع و نیروهای کرد در شمالشرق بهره برده است. آنها چندین بار تلاش کردهاند شرع را ترور کنند. در ژوئن، یک مهاجم انتحاری ۲۵ نمازگزار را در کلیسایی در دمشق کشت. چنین حملاتی رو به افزایش است.
در پاسخ، نیروهای شرع، اغلب با حمایت آمریکا، مجموعه عملیات هایی علیه سلولهای داعش انجام دادهاند. اعلامیه ۱۰ نوامبر همکاری بین واشنگتن و دمشق علیه نیروهای داعش را، تنها رسمی کرد. اما برای فرمانده سابق یک گروه جهادی، پیوستن به ائتلافی به رهبری آمریکا کار سادهای نیست. مشاوران او امیدوار بودند این توافق را در جریان سفر شرع به مجمع عمومی سازمان ملل در سپتامبر رونمایی کنند. اما او نیاز داشت ابتدا حمایت روحانیون بانفوذ را به دست آورد. ژروم دِروُن، تحلیلگر «گروه بحران» که درباره «هیئت تحریر الشام» (گروه تحت رهبری الشرع) نوشته، میگوید: «او تأکید داشت که پیوستن به ائتلاف به نفع دولت سوریه است.» با این حال برای تصمیمهای کلیدی هنوز کسب رضایت مذهبی لازم است، «این جنبش همچنان اسیر گذشته خود است.»
فعلاً به نظر میرسد روحانیون در حال همراه شدناند. بیست نفر از آنها در جلسهای ویژه، پیوستن سوریه به ائتلاف را تأیید کردند. عبدالله المحیسی، روحانی سعودی شناختهشده در میان جهادیهای سوریه، این هفته در شبکههای اجتماعی گفت این توافق یک «تفاهم سیاسی است، نه یک اتحاد نظامی»؛ و هدفش جلوگیری از «تجزیه سوریه» است. احتمال اینکه سوریه با پیشنهاد آمریکا برای ایجاد پایگاه نظامی در دمشق موافقت کند، همچنان کم است. اما به گفته یک منبع نزدیک به شرع، ایجاد یک دفتر امنیتی در سفارت آمریکا در دمشق ممکن است.
اما کردهای سوریه دلایل زیادی برای نگرانی دارند. «نیروهای دموکراتیک سوریه» (SDF)، شبهنظامیان تحت رهبری کردها در شمالشرق، مدتها شریک مورد علاقه آمریکا در جنگ با داعش بودهاند. نزدیکی شرع به کاخ سفید ممکن است این محاسبه را تغییر دهد. آمریکا شاید به خاطر سالها جنگ مشترک، حس وفاداری نسبت به SDF داشته باشد. اما این گروه میداند که در دمشق، آرزوهای فدرالی و تمرکززداییاش بزرگترین تهدید برای پروژه سیاسی شرع به حساب میآید.
دیدار در کاخ سفید، شراکت عملگرایانهای را میان دشمنان سابق تثبیت میکند و جایگاه بینالمللی شرع را تقویت مینماید. بهتر از آن، ابزاری قدرتمند به دست او میدهد تا مخالفانش را در جبهه جهادی داخل کشور بترساند: کسانی که حاضر نیستند همراه شوند، ممکن است نهفقط با خشم دولت سوریه، بلکه با آمریکا و متحدان متعددش روبهرو گردند.
نظر شما