پرتوی از مکتب پیامبر و امیرمؤمنان (بخش سوم: مسائل اجتماعی)

در نظام اسلامی زندان و زندانی بسیار نادر است، چون افراد تحت تکفل زندانی بی سرپرست مانده و همین مسأله موجب بروز مفاسد اخلاقی بیشتری خواهد شد. خود زندانی نیز با مجرمین دیگری در زندان آشنا شده و این همنشینی اثرات بدی روی او خواهد گذاشت؛ از طرف دیگر مخارج بیت المال و کارمندان زندان روز به روز بیشتر می شود.

در تاریخ پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله می خوانیم، ایشان علیرغم حکمرانی بر قلمرو وسیعی، هیچ زندانی در دوران حکومت خود احداث نکرد. در احوالات امیرمؤمنان علی علیه السلام نیز آمده است که ایشان هیچکس را زندانی نمی کرد، مگر شخصی که مال یتیمی را خورده، اموال کسی را غصب کرده، یا امانت مردم را پس ندهد. همچنین در جای دیگر می خوانیم که حضرت فرمود: جز سه گروه زندان ابد نمی شوند: کسی که بر قتل انسانی غیر مباشر اقدام کند، زنی که مرتد شود و دزدی که یک دست و پایش به جرم دزدی قطع شده باشد.

شکنجه

در اسلام شکنجه و مثله انسان و حیوان جایز نیست. در روایتی آمده است که حضرت علی فرمود: کسی که در اثر تازیانه، زندان، تهدید و شکنجه اقرار به ارتکاب جرمی کند، اقرار او اعتبار ندارد و حد از او ساقط است.

 چنانچه جرم واقع شده، از حد خدا باشد همچون زنا و لواط، اصلا جایز نیست از متهم اقرار بگیرند و باید او را رها کنند.

حفظ نوامیس مردم

هنگامی که ارتش اسلام وارد مکه شد، شخصی پرچم را بدست گرفته، فریاد زد: امروز روز خونریزی است، روزی است که نوامیس شما به اسارت درآیند. پیامبر هنگامی که این ندا را شنید، به حضرت علی فرمود: فورا پرچم را از دست او بگیر و عکس او ندا کن. حضرت نیز ندا داد: امروز روز رحمت است، روزی است که نوامیس مردم در پناه اسلام محفوظ می ماند.

در نهج البلاغه امده است که حضرت علی پیش از آغاز جنگ صفین، به لشکر خود چنین سفارش کرد:....اگر به خواست خداوند دشمن را شکست دادید، زنان را مورد آزار و اذیت قرار ندهید حتی اگر به شما و فرماندهانتان ناسزا گویند، بدانید زمانی که زنان مشرک و کافر بودند، ما مأمور بودیم از آنان دست برداشته ، صرف نظر کنیم...

ملی گرایی

از اقدامات مهم پیامبر این بود که ملی گرایی را از اعتبار انداخت و تمام مسلمین را در پناه اسلام یکسان و برادر قرار داد. قرآن کریم ارزش اسلام را در تقوا و پرهیزکاری آن می داند.

حضرت علی علیه السلام می فرماید: خداوند شش صنف را به علت شش خصلت عذاب می کند:

1.اعراب را به سبب ملی گرایی و تعصب؛

2.کدخدایان را به سبب تکبر و خودخواهی؛

3.فرمانروایان را به سبب ظلم و ستم؛

4.فقها را به سبب حسادت؛

5.تجار را به سبب خیانت؛

6.روستائیان و افراد جاهل را به سبب باقی ماندن بر جاهلیت.

البته اگر کسی قوم خود را دوست بدارد، این ملی گرایی نیست، اما اگر قوم خود را به ظلم و ستم کمک کند، این از تعصب است.

 به فرموده امام صادق علیه السلام تعصب آن است که انسان، افراد نالایق و شرور قومش را برتر از خوبان اقوام دیگر به شمار آورد.

جهل و بیسوادی

اسلام طلب علم را علاوه بر اینکه عبادت دانسته، آن را بر هر مسلمانی اعم از زن و مرد واجب کرده است. پیامبر اسلام هنگامی که پس از پایان جنگ بدر تعدادی از کفار را به اسارت درآورد، آنان را مخیر ساخت که یا مقداری پول به عنوان فدیه بپردازند، یا هرکدام ده نفر از مسلمانان بیسواد را باسواد کنند، تا این عمل سبب آزادی آنان باشد.

مبارزه با بیماری

از برنامه های مهم اسلام تأمین سلامت مردم و مبارزه با بیماری است. اسلام در زمینه های مختلف بهداشتی دستورالعمل هایی داده است، از جمله در خوراک، نظافت، آشامیدن و...  

خونریزی

در اسلام خون تمام مردم به جز جنگ طلبان و جنایتکاران محترم است؛ به همین جهت پیامبر از هشتادو چند جنگ مسلمین با کفار ،تا آنجا که مقدور بود افراد اسیر و خطاکار را عفو کرده و به حداقل خونریزی آن هم در موارد لازم اکتفا می نمود.

برگرفته از کتاب «پرتوی از مکتب پیامبر و امیرمؤمنان» نوشته آیت الله العظمی سید محمد حسینی شیرازی