صبح روز هفتم ژوئیه، مردم هائیتی با خبر کشته شدن رئیس جمهور خود از خواب بیدار شدند. در تاریکی شب، گروهی از مزدوران کلمبیایی، به خانه رئیس جمهور هائیتی حمله کرده و او را به ضرب دوازده گلوله کشتند
پلیس هائیتی گزارش داد کسانی که در قتل رئیس جمهور نقش داشتند، شامل 28 مزدور خارجی از جمله 26 کلمبیایی و دو هائیتی-آمریکایی می شدند.
مقامات آمریکا دکتر «کریستین امانوئل سانسون» یک پزشک هائیتیایی ساکن در فلوریدا را، که گمان می رفت مغز متفکر این حمله بوده است، دستگیر کردند. گفته می شود وی مزدوران کلمبیایی را از طریق شرکت امنیتی خصوصی اش که در میامی واقع است، استخدام کرده است؛ اما انگیزه وی از این کار روشن نیست
بازار داغ مزدوران کلمبیایی
مزدوران کلمبیایی توانمندی و تجربه قابل توجهی دارند. کلمبیا پیشتر شاهد دوره ای طولانی از جنگ های داخلی بود و همین امر موجب شده است که سربازانی مجرب، تاکتیکی و آموزش دیده شکل بگیرند.
به گفته «مک فیت» استاد دانشگاه جورج تاون: «مزدوران کلمبیایی سابق بر این جزء نیروهای ویژه آن کشور بودند که توسط آمریکا آموزش دیده و تجربه جنگ با گروه مسلح انقلابی کلمبیا معروف به فارک و کارتل های مواد مخدر را دارند. انها مبارزان خوبی هستند و به فرماندهان خود احترام می گذارند؛ از نظر تاکتیکی مهارت زیادی دارند و پولی که می گیرند یک چهارم قیمتی است که کشورهای اجیر کننده به سربازان خود می دهند»
بسیاری از کهنه سربازان کلمبیایی، با بازنشستگی پیش از موعد و مستمری های ناچیز مواجه شدند و با توجه به مزایای مالی قابل توجهی که از طرف شرکت های امنیتی خصوصی به آنها داده می شد، به کار برای این شرکت ها پرداختند.
در حمله به هائیتی که اوایل ماه جاری صورت گرفت، به هر فرد بین 2500 تا 3500 دلار در ماه داده شد؛ در حالیکه حقوق بازنشستگی سربازان ارتش کلمبیا، ماهانه 300 تا 400 دلار است و این باعث می شود که کار مزدوریِ قراردادی، پیشنهادی فریبنده باشد
به گفته «خورخه مانتیلا» جرم شناس و محقق کلمبیایی: «بازار شرکت های امنیت خصوصی داغ است و هیچ کاری نمی توان برای مقابله با آن انجام داد. این بازار در جهان مشتریان زیادی پیدا کرده و سربازان بازنشسته تشویق می شوند که به آن بپیوندند»
سربازانی که بخت خود را در خاورمیانه یافته اند
در سالهای اخیر با جنگ های یمن، عراق، لیبی، افغانستان و مأموریت هایی که امارات و سایر کشورهای جهان به سربازان اجیر شده محول می کنند، خاورمیانه به مقصد محبوب مزدوران کلمبیایی مبدل شده است
به گفته مک فیت: «خاورمیانه جای مهمی برای تمام مزدوران است، زیرا درگیری های بسیاری در سراسر آن جریان دارد. استخدام جنگجوی خارجی از دیرباز در خاورمیانه امری معمول بوده و تابو نیست؛ علاوه بر این افراد و دولت های ثروتمند بسیاری در این منطقه وجود دارند که حاضر هستند پول زیادی برای مقاصد و اهداف خود بپردازند. در نهایت اگر می خواهید بجنگید اما خونی از دماغتان نریزد، به مزدوران مراجعه کنید. مزدوران بسیاری هم اکنون در خاورمیانه فعالیت می کنند؛ زیرا در اینجا حقوق های دو برابر و حتی چهار برابر می گیرند»
سال 2015 نیویورک تایمز فاش کرد که 450 سرباز از آمریکای جنوبی از جمله صدها مزدور کلمبیایی، توسط امارات برای جنگ با حوثی ها اجیر شده اند. حقوقی که این مزدوران دریافت می کنند، بین 2 تا 3 هزار دلار در ماه است و کسانی که در سخت ترین مأموریت ها در یمن مستقیما حضور دارند، 1000 دلار پاداش در هفته می گیرند.
علاوه بر این، مزایای دیگری نیز برای مزدوران در نظر گرفته شده است؛ کسانی که زنده می مانند، فورا تابعیت اماراتی دریافت می کنند –این امتیاز شامل خانواده سربازِ مزدور نیز می شود- و علاوه بر حقوق بازنشستگی، از خدمات درمانی امارات بهره مند شده و تحصیل فرزندانشان تضمین می شود
کلمبیایی ها در جنگ داخلی لیبی در سال 2011 نیز حضور داشتند و بنابر گزارش ها، عده ای برای وفاداران به قذافی و عده ای دیگر برای شورشیان مخالف قذافی می جنگیدند. سپتامبر 2011 ده مزدور کلمبیایی در حمله شورشیان به اقامتگاه قذافی کشته و 85 تن دیگر زندانی و اعدام شدند
اما مزدوران کلمبیایی برای کارهای دیگری غیر از جنگیدن نیز استخدام می شوند؛ ماه می 2011 نیویورک تایمز گزارش داد که دهها کهنه سرباز کلمبیایی توسط یک شرکت امنیت خصوصی آمریکایی به نام بلک واتر، استخدام شده اند تا کار دفاع از خطوط لوله نفت را بر عهده بگیرند
این شرکت سال 2006 نیز گروهی متشکل از 35 کهنه سرباز کلمبیایی را در بوگوتا به مدت شش ماه برای دفاع از پایگاههای نظامی آمریکا در منطقه استخدام کرد اما درحالیکه به آنها وعده حقوق 7000 دلاری در ماه داده شده بود، به آنها یک ماه هزار دلار دادند و مجبورشان کردند باقی مدت قرارداد خود را در بغداد سپری کنند
سالانه بیش از 6000 سرباز کلمبیایی بازنشسته می شوند؛ بنابراین شاهد شمار قبال ملاحظه ای متخصص نظامی در این کشور هستیم که هنوز در سن کار کردن هستند، اما تاریخ انقضایشان در کشور خود تمام شده و کاری برای انجام ندارند.
به گفته «کاترین گالیندو» تحلیلگر و کارشناس امنیت دفاعی: «برنامه هایی که دولت برای گذار از زندگی نظامی به زندگی عادی برای سربازان می گذارد، کافی نیست و نتیجه مطلوب را نمی دهد. سالها جنگ، سربازان را دچار آسیب های روانی نموده است و این آسیب ها، سربازان را ضعیف کرده و نیازمند حمایت می کند»
بسیاری از این سربازان احساس می کنند از نظر اجتماعی طرد شده اند و برای سازگاری با زندگی عادی دچار مشکل هستند. سالها، هویت و حرفه شان با نظامی گری تعریف شده است، حالا باید راه دیگری برای تجارت و کسب درآمد پیدا کنند.
گالیندو افزود: «وقتی سربازانِ بازنشسته وارد زندگی عادی می شوند، با موقعیت های شغلی متزلزل و نامناسب و حقوق بازنشستگی ای روبرو می شوند که به انها اجازه داشتن زندگی بهتر و باکیفیت تری را نمی دهد. پیشنهاد مزدوری، نه تنها این امکان را برای آنها فراهم می کند که به عادات و زندگی پیشین خود بازگردند، که حقوق بهتری نسبت به دوره اشتغال و سربازی در ارتش کلمبیا، در اختیارشان می گذارد. بنابراین مقاومت در برابر پیشنهادات ارائه شده، سخت می شود. اگر برنامه های حمایتی خوبی وجود داشته باشد و این افراد مشغول کارهای خوب و مؤثری شوند؛ اجیر شرکت های امنیتی خصوصی نمی گردند»
علاوه بر این، کار امنیت خصوصی به کهنه سربازان این امکان را می دهد که نقاط بیشتری از جهان را ببینند و به سرزمین های دوردست بروند؛ این مسئله برای بسیاری از سربازان وسوسه کننده است. به گفته گالیندو: «رؤیای سفر و داشتن تجربیات جدید، بازگشت به کشور و صحبت و فخرفروشی در مورد این تجارب؛ با استخدام شدن در کار امنیت خصوصی، رؤیای رسیدن به پول، قدرت و سفرِ دور جهان برای این افراد محقق می شود»
عدم مسئولیت و فقدان قانون
عدم وجود مسئولیت و جوابگو نبودن، در کنار فقدان قوانین بین المللی و داخلی، یکی از دلایل رشد شرکت های امنیتی خصوصی و صنعتِ اجاره مزدور است
به گفته مک فیت: «دولت ها علیرغم برخوداری از نیروی نظامی قوی، رو به مزدور می آورند؛ زیرا اگر اوضاع خوب پیش نرفت، می توانند از اقدامات مزدوران اظهار بی اطلاعی کنند و قول به اخراج و تعقیب قضایی آنها دهند؛ حال آنکه در برابر نیروهای خودی نمی توانند از زیر باز مسئولیت شانه خالی کنند و هیچگاه اتباع خود را تحت تعقیب قرار نمی دهند»
گالیندو با انتقاد از فقدان مقررات بین المللی و نبود کنترل بر بازار جهانی مزدوران، می گوید: «اینکه کلمبیا کنوانسیون سازمان ملل در مورد ممنوعیت استخدام و استفاده از مزدرو را امضا نکرده است، کار را پیچیده تر می کند».
وی از دولت کلمبیا و جامعه بین الملل می خواهد تا موضع سخت تری در قبال این صنعت اتخاذ کرده و مقررات کارآمدتری در مورد شرکت های خصوصی همچون بلک واتر وضع نمایند. «زمان آن رسیده که چارچوبی برای نظارت بر این بازار در سطح بین الملل ایجاد کنیم؛ چارچوبی که روشن کند تحت چه پارامترهایی می توان به شرکت های امنیت خصوصی اجازه فعالیت و استخدام مزدور را داد»
کلمبیا نیز باید مسئولیت بیشتری در قبال کهنه سربازان خود بپذیرد تا مانع از استخدام آنها در دنیای مزدوران شود «برای این منظور خوب است که کشور، کنوانسیون سازمان ملل را امضا کند، برنامه هایی را برای استخدام و مشارکت نظامیان سابق در بازار کار در نظر بگیرد و مقررات محکم تری در مورد شرکت های امنیتی خصوصی وضع نمیاد».
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما