چه دوست داشته باشیم و چه نداشته باشیم، محمد بن‌سلمان ولیعهد عربستان بدون هیچ مقاومتی حاکم بعدی خواهد شد. با توجه به اخباری که از دیدار احتمالی جو بایدن با بن سلمان در ماه آینده منتشر می‌شود، می‌توان فهمید که دولت و جامعه اطلاعاتی آمریکا نیز به این نتیجه رسیده‌اند که سلطنت بن‌سلمان قطعی است لذا مدتی است که کاخ سفید گفتگوهایی را با طرف سعودی آغاز کرده و دارد افکار عمومی آمریکا را آماده این دیدار می‌کند
این البته نشان می‌دهد که پادشاه آینده عربستان نیز نیازمند حمایت و همراهی آمریکا است. بنابراین شراکت برای هر دو کشور ضروری است و منافع ریاض و واشنگتن در گرو ادامه همکاری و ارتباط دو کشور می‌باشد
ما به یاد داریم که بایدن چگونه بن‌سلمان را دیکتاتورِ کشوری مطرود دانست که باید به آن درس داد؛ ولی زمان تأثیر زیادی بر تصمیمات و سیاست کشورها دارد. بایدن زمانی این سخنان را بر زبان آورد که قیمت دلار 41 دلار در هر بشکه بود اما امروز هر بشکه نفت بیش از 100 دلار است. اکنون همه شواهد نشان می‌دهد که هر دو کشور مشتاق به همکاری هستند
شاهزاده خالد بن‌سلمان معاون وزیر دفاع و برادر ولیعهد، اخیرا برای انجام دیداری رسمی به واشنگتن سفر کرد و عکس‌هایی از او در کنار آنتونی بلینکن منتشر شد. استقبال خوب دولت بایدن از او درحالی صورت گرفت که این دولت پیشتر موضع سختی در قبال پادشاهی سعودی داشت و اخباری در خصوص دست داشتن شاهزاده خالد در قتل جمال خاشقچی منتشر شده بود. گفته می‌شد که خالد به درخواست برادرش، خاشقچی را به کنسولگری عربستان در استانبول هدایت نموده و امنیت او را تضمین کرده بود
چند هفته قبل، وال استریت ژورنال گزارش داد که ویلیام برنز رئیس سیا با محمد بن‌سلمان در جده ملاقات کرده و دو طرفین جلسات مخفی‌ای با یکدیگر داشته‌اند. به احتمال زیاد در همین دیدارها بود که دو توافق بین طرفین صورت گرفت: اینکه اوپک و سایر کشورهای تولید کننده نفت، تولید خود را در ماه‌های جولای و آگوست 200000 بشکه در روز افزایش دهند و دوم اینکه آتش‌بس یمن تمدید شود. به گمان من توافقات دیگری نیز در این دیدار صورت گرفته که یکی از آنها ممکن است دیدار بایدن با بن‌سلمان باشد
حقیقت این است که روابط آمریکا و عربستان علیرغم تنش‌های گاه‌وبیگاه -همچون یازده سپتامبر و برجام و قتل خاشقچی- قطع شدنی نیست. تجربه به من می‌گوید که در سیاست خارجی همواره منافع کشورها است که تعیین کننده نوع خط‌مشی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها می‌باشد، نه روابط دوستانه. منافع مشترک گاهی موجب می‌شود دو کشوری که با یکدیگر اختلاف و دشمنی بسیار دارند، در یک سمت قرار گیرند و برای رسیدن به یک هدف تلاش کنند. زمانی که در سازمان سیا کار می‌کردم، مأموریت یافتم تا با رئیس سازمان اطلاعات یکی از کشورهای دشمن آمریکا دیدار کرده و برای هدف قرار دادن عوامل القاعده از او اطلاعات بگیرم. او نیز که از قدرت یافتن تندروهای اسلام‌گرا در کشورش می‌ترسید، منفعت خود را در همکاری با ما می‌دید
در عین حال شاهد بودم که کشورهای متحد و دوستان ما، گاهی پشت ما را خالی می‌کنند و چون منافع خود را در برخی موارد با ما همراستا نمی‌دانند، بر سر برنامه‌ها و طرح‌های ابتکاری آمریکا خرابکاری می‌کنند. بله تلاش بن سلمان برای استقلال بیشتر از آمریکا واقعی است؛ او می‌بیند که نمی‌تواند برای حمایت از خود، به واشنگتن اعتماد کامل داشته باشد و لذا بدنبال شریکان امنیتی جایگزین است اما این به معنای جدایی از آمریکا نیست
اکنون بن سلمان در خصوص تعامل آمریکا با ایران بر سر برجام، نسبت به گذشته بسیار آرام‌تر رفتار می‌کند. وی تلاش کرده لفاظی‌های خود را علیه ایران کمتر کند و با برگزاری چند دور گفتگو با تیم ایرانی در عراق، شکاف‌ها با تهران را کاهش دهد. آتش‌بس در یمن و نرمش پادشاهی در قبال سوریه نشان دهنده پیشرفت در این گفتگوها است. بن‌سلمان همچنین روابط با قطر را ترمیم کرده و از اردوغان در ریاض استقبال کرده است
این به معنای تغییر اهداف استراتژیک بن‌سلمان یا تغییر خوی بی‌رحم او نیست، بلکه وی اموخته است که برای رسیدن به موفقیت، باید با ذکاوت بیشتری رفتار کند. فعلا اوضاع برای او بر وفق مراد است؛ پول نفت به سوی خزانه کشور جاری است و حتی مطبوعات جهان از او به خوبی یاد می‌کنند. برای مثال به تازگی اتلانتیک در گزارشی به اصلاحات فرهنگی بن‌سلمان پرداخت و برنامه‌های اقتصادی و ابتکارات او را که بر استفاده از فناوری‌های پیشرفته متمرکز است، مورد ستایش قرار داد
بن‌سلمان هدف خود را رشد و ترقی عربستان قرار داده است. وی با آمریکا دشمنی ندارد، بلکه برعکس از برندها، شرکت‌ها، فناوری‌ها و محصولات آمریکایی استقبال می‌کند. حاضر است برای اینکه در صحنه سیاست و اقتصاد آمریکا نفوذ بیشتری بدست آورد، هزینه کند. از مدیران تجاری و شرکت‌های آمریکایی برای کار و فعالیت در عربستان دعوت می‌کند. برخی از نیروهای ارشد سابق اطلاعاتی، امنیتی و نظامی آمریکا به بن‌سلمان مشاوره می‌دهند و برخی دیگر به نیروهای مسلح یا نیروهای اطلاعاتی و امنیتی عربستان آموزش می‌دهند. سال 2019 تعدادی از افسران سابق سیا به عربستان پیشنهادی برای مدرن کردن سازمان اطلاعات عمومی این کشور دادند. همچنین چهارتن از عواملِ سعودی دخیل در قتل خاشقچی، با تأیید وزارت خارجه آمریکا در شرکت امنیتی Tier 1 Group در کانزاس آموزش نظامی دیده بودند
مارس 2018 اینترسپت گزارش داد که بن‌سلمان به افراد معتمد خود گفته بود که جرد کوشنر داماد ترامپ اسامی آن دسته از اعضای خاندان سلطنتی که مخالف قدرت گرفتن او بودند را در اختیارش گذاشته است. وی می‌بالید که داماد ترامپ را تحت نفوذ خود دارد. کوشنر اواخر اکتبر 2017 مدت کوتاهی پس از برکناری ولیعهد سابق سعودی محمد بن‌نایف، در عربستان با بن‌سلمان دیدار نمود و اواخر نوامبر 2017 بن‌سلمان حدود 200 سعودی قدرتمند را به بهانه تحقیقات ضد فساد دستگیر کرد. در تازه‌ترین همکاری بین این دو، بن‌سلمان اخیرا 2 میلیارد دلار در شرکت Affinity Partners متعلق به کوشنر و یک میلیارد دلار در شرکت استیو منوچین وزیر خزانه‌داری سابق در دولت ترامپ سرمایه‌گذاری کرده است
بن‌سلمان هیچ برنامه‌ای برای کاهش رابطه با آمریکا ندارد و نگران اختلافات گاه‌وبیگاه با کاخ سفید نیز نیست؛ به‌ویژه که امیدوار است سال 2024 دولت مطلوب‌تری جایگزین دولت بایدن شود. بنابراین نه ولیعهد عربستان و نه رئیس‌جمهور آمریکا از فواید رابطه‌ای که پستی و بلندی‌های زیادی را پشت سر گذاشته و بیش از 75 سال است به دو کشور خدمت کرده است، دست نمی‌کشند
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما