چرا فرانسه سکولار بودجه مدارس مسیحی خاورمیانه را دو برابر می‌کند؟

رئیس جمهور فرانسه روز 1 فوریه در مراسمی در کاخ الیزه اعلام کرد: «حمایت از مسیحیان خاورمیانه مأموریتی تاریخی و تعهدی دیرینه در فرانسه است». مکرون ادامه داد که کمک مالی به مدارس مسیحی در خاورمیانه در سال 2022 دو برابر شده و از 2 میلیون یورو به 4 میلیون یورو می‌رسد. این بودجه توسط دولت و سازمان مذهبی L’Oeuvre d’Orient تأمین می‌شود

فرانسه از سال 1905 که با تصویب قانونی کلیسا و دولت را از هم جدا کرد و آزادی مذهب را در این کشور تضمین نمود، کشوری سکولار بوده است. این بدان معناست که مذهب در فرانسه موضوعی خصوصی تلقی می‌شود و مدارس دولتی باید سکولار باشند. اما این سیاست در خارج از کشور صادق نیست و دولت با سازمان مسیحی غیرانتفاعی L’Oeuvre d’Orient که زیر نظر اسقف اعظم پاریس است و با پاپ روابط دارد، همکاری می‌کند. این سازمان خیریه در زمینه‌هایی همچون مراقبت‌های بهداشتی، حفاظت از میراث فرهنگی و آموزش فعال است و البته گرایشات مذهبی را چاشنی فعالیت‌های آموزشی خود کرده است

برنارد هیبرگر مدیر مرکز مطالعات Hautes études در پاریس می‌گوید: «دلیل اینکه فرانسه در داخل بر سکولاریسم تکیه دارد و در خارج فرقه‌‌گرایی را ترویج می‌کند، این است که می‌خواهد حوزه نفوذ خود را در خاورمیانه حفظ نماید. حمایت فرانسه از مدارس مسیحی در خاورمیانه از آن رو است که این مدارس تنها جایی است که فرانسه توانسته حضور خود را حفظ نماید»

تا همین اواخر فرانسه در کاوش‌های باستان‌شناسی در خاورمیانه فعال بود و از این طریق در کشورهای منطقه نفوذ داشت. اما با توجه به وضعیت سیاسی کشورهای منطقه، تعداد این کاوش‌ها روز به روز کمتر شده و حضور فرانسه نیز کمرنگ‌تر می‌شود. در چنین شرایطی مدارس بهترین ابزاری است که فرانسه می‌تواند برای حفظ و گسترش نفوذ خود از آنها استفاده کند؛ به ویژه که این مدارس در ازای دریافت کمک مالی، آموزش زبان فرانسه را در برنامه‌های خود می‌گنجانند و تضمینی بر وجود جمعیت فرانسوی زبان در منطقه هستند.

هیبرگر می‌افزاید: «خیریه L’Oeuvre d’Orient از قرن نوزده وجود داشت. قتل عام مسیحیان در دهه 1860 در دمشق و لبنان، مردم فرانسه را تکان داد و باعث شد کمک‌های بشردوستانه این کشور به مسیحیان منطقه افزایش یابد. در ادامه، ناپلئون سوم این ادعا را مطرح کرد که فرانسه به شکل تاریخی و از زمان سنت لوئیس و شارلمانی حافظ مسیحیان منطقه بوده است. این تفکر پس از ناپلئون در میان سیاست‌مداران فرانسه باقی ماند و به یکی از مسائلی تبدیل شد که راست‌گرایان در بحث‌هایی که به ویژه هنگام انتخابات با جناح چپ دارند، آن را مطرح می‌کنند»

الکساندرا تئودور مدرس علوم ارتباطات و رسانه در دانگشاه پل‌والری مونپلیه معتقد است، هدف مکرون از بیان این سخنان قبل از اعلام نامزدی خود در انتخابات، جلب نظر رأی دهندگان کاتولیک است. وی اقدامات دیگری نیز در دوران ریاست جمهوری خود برای تحت تأثیر قرار دادن جامعه کاتولیک فرانسه انجام داده که از جمله آن، دو دیدار با پاپ بوده است

تئودور اضافه می‌کند: «مکرون پیش از آنکه هدف حملات نامزدهای راست‌گرا و راست افراطی در انتخابات ریاست جمهوری قرار گیرد، این پیام را داد و به این ترتیب کوشید در مواجهه با بحث‌هایی که راست افراطی در موضوع سکولاریسم و خطر حملات ترویستی اسلام‌گرایان می‌کنند، اهرم‌هایی برای دفاع از خود داشته باشد»

بی‌ثباتی سیاسی خاورمیانه در دهه گذشته و جنگ‌های سوریه و عراق، توجه افکار عمومی فرانسه را به وضعیت اسفناک مسیحیان منطقه جلب کرده است. اقلیت‌های مذهبی از جمله مسیحیان در جریان درگیری‌ها هدف واقع شدند. طبق تخمین واتیکان 15 میلیون مسیحی در خاورمیانه زندگی می‌کنند که حدود 4% از جمعیت منطقه را تشکیل می‌دهند

به گفته تئودور: «مسیحیان خاورمیانه به نماد قربانیان غیرنظامی گروههای تروریستی اسلام‌گرا بدل شده‌اند. پس از حملات تروریستی در فرانسه که توسط داعش و القاعده انجام شد، آرمان مسیحیان خاورمیانه با خواست دولت فرانسه در مبارزه با تروریسم و دفاع از ارزش‌های دموکراتیک همچون آزادی مذهب، در هم تنیده شد»

والری پکرس نامزد ریاست جمهوری حزب راستگرای Les Républicains در سفر به ارمنستان گفت: «مسئله مسیحیان خاورمیانه در کانون دیدارها و برنامه‌های من قرار دارد». اریک زمور نامزد راست افراطی که او نیز در سفری سیاسی به امنستان رفته بود، بر ضرورت دفاع از تمدن غرب تأکید کرد و گفت که «جهان مسیحی وقتی مورد حمله قرار می‌گیرد، نباید از جنگیدن امتناع کند»

تصمیم امانوئل مکرون برای دو برابر کردن بودجه مدارس مسیحی در منطقه در ادامه تلاش سیاستمدارانی است که بدنبال کسب آراء رأی دهندگان راست‌گرای کاتولیک هستند. اکثر مسیحیان خاورمیانه که تحت حمایت فرانسه هستند کاتولیک می‌باشند

به گفته هایبرگر: «فرانسه به آموزش مسیحیان کاتولیک خاورمیانه از جمله مارونی‌های لبنان کمک مالی می‌کند و آنان را نماینده خود در منطقه می‌داند. از این رو است که می‌بینیم با مسیحیان قبطی یا آشوری ارتباط کمتری دارد»

سال 2021، 174 مدرسه از فرانسه کمک مالی دریافت کردند که شامل 129 مدرسه در لبنان، 16 مدرسه در مصر، 7 مدرسه در اسرائیل، 13 مدرسه در فلسطین و 3 مدرسه در اردن می‌شدند

*منبع: فرانس 24

مترجم: فاطمه رادمهر