بررسی وضعیت معلمان یکی از مدارس متوسطه دولتی در مرکز امان، پایتخت و پرجمعیت‌ترین شهر اردن، نمونه ای است از وضعیت کلی معلمان سراسر کشور. در این مدرسه معلم ریاضی برای تأمین معاش خود، خارج از وقت اداری به رانندگی به عنوان شغل دوم می پردازد؛ معلم عربی در فروشگاه مواد غذایی کار می کند و عده‌ای دیگر از معلمان هم با تدریس خصوصی معاش خود را تأمین می کنند. خلاصه اینکه، بیشتر معلمان مدرسه برای تأمین معاش خود به صورت غیررسمی به شغل دوم یا حتی سوم در بخش خصوصی، اشتغال دارند. یکی از معلمان ریاضی به خبرنگار الجزیره می گوید: «من با وجود 10 سال سابقه‌ی تدریس، فقط 420 دینار اردنی (592 دلار) در ماه، درآمد دارم. حقوق ما در میان کارمندان دولت در پایین‌ترین سطح قرار دارد. لذا، برای به دست آوردن درآمد بیشتر، پیک موتوری شده‌ام.»
از هشتم سپتامبر، بیش از 87000 معلم مدارس دولتی اردن در اعتصاب‌هایی خواستار افزایش 50 درصدی حقوق ماهانه‌ی خود شدند. در یکی از تظاهرات ها، برخی از معترضین به سمت مقر دولت در حال حرکت بودند که نیروهای امنیتی جلوی آنان را گرفتند؛ این امر سبب برخورد و رویارویی برخی از معترضین با نیروهای امنیتی شد. به گواهی رسانه‌های محلی، نیروهای امنیتی از گاز اشک آور برای متفرق کردن جمعیت استفاده کردند و در طی این تظاهرات، حداقل 50 معلم دستگیر و بعداً آزاد شدند. اتحادیه‌ی معلمان، پلیس را به تحقیر معلمان و استفاده بیش از حد از زور متهم کرد. نیروهای امنیتی این اتهامات را رد کرده و اعلام کردند که پلیس، تنها سعی کرده کنترل اوضاع را در دست بگیرد و امنیت را برقرار سازد.
ناصر الناصره، معاون اتحادیه‌ی معلمان اظهار داشت: معلمان علاوه بر افزایش حقوق، خواستار پاسخگویی مسئولین در خصوص بی‌احترامی‌ها و هتک حرمت‌های صورت گرفته در طول تظاهرات و عذرخواهی دولت هستند. این اتحادیه تصمیم دارد تا زمان برآورده شدن این خواسته‌ها، اعتصاب را ادامه دهد.
معلمان طبق روال هر روزه، در ساعات کاری خود در مدرسه حضور پیدا می کنند اما از تدریس امتناع می‌ورزند؛ به گونه‌ای که ساعت 10 صبح در یک روز کاری در مدرسه، دانش آموزان در کلاس حضور ندارند. هم اکنون بیش از یک میلیون دانش آموز مدارس دولتی، به دلیل اعتصاب سه هفته گذشته، بدون کلاس درس هستند.
یک معلم زبان انگلیسی که در یک مدرسه ابتدایی دخترانه در شرق امان کار می‌کند، می‌گوید که علیرغم شرایط بد کاری، شغل خود را دوست دارد، اما معتقد است که معلمان مورد توجه و احترام قرار نمی‌گیرند. معلم دیگری که علیرغم هفت سال سابقه‌ی تدریس، ماهانه 400 دینار (565 دلار) درآمد دارد، می‌گوید: «من یک همسر و سه فرزند دارم و برای جبران کمبود درآمدم، کلاس‌های خصوصی مجازی برقرار می‌کنم تا بتوانم از پس تأمین معاش خانواده‌ام برآیم.»
معلمان اردنی می‌گویند که درآمد آنها حتی برای تأمین نیازهای اساسی‌شان، کافی نیست. معلم ریاضیات توضیح می دهد: «دلیل اصلی پیوستن من به اعتصابات، کمبود حقوق بود» اما معلم جغرافیایی که در کنار او نشسته است، می‌گوید با وجودی که شغل ما تعلیم و تربیت آینده‌سازان این کشور است، اما نه تنها دولت، بلکه جامعه نیز، به هیچ وجه قدردان زحمات ما نیست.
اردن سالها با وضعیت اقتصادی وخیمی روبرو بوده است. به خاطر تورم بالا، قیمت‌ها در اردن افزایش یافته اما درآمدها ثابت مانده است. وزارت آمار اردن، خط فقر مطلق را 340 دینار (479 دلار) در ماه برای یک خانواده 5 نفری تعیین کرده است. اتحادیه معلمان اردن (JTA) خواستار تحقق وعده‌های 5 سال پیش دولت به معلمان مبنی بر افزایش 50 درصدی حقوق آنهاست. بنا بر تخمین مقامات دولتی، این افزایش دستمزد، نیازمند تأمین بودجه‌ای معادل 158 میلیون دلار است که در بودجه دولت لحاظ نشده است.
در خارج از یک مدرسه دخترانه در شرق امان، سه دانش‌آموز سال آخر دوره متوسطه روی یک نیمکت نشسته‌اند؛ از آنجا که همگی آنها می‌خواهند به دانشگاه بروند، نگران عقب افتادن از تحصیلات خود هستند. هلا می‌گوید: پدر و مادرم بسیار نگران هستند، آنها به فکر انتقال من به یک مدرسه خصوصی هستند؛ خانواده من می‌توانند شهریه‌ی یک مدرسه خصوصی را تأمین کنند، اما خانواده‌ی بسیاری از دوستانم نمی‌توانند.
دانش آموزان دوره متوسطه برای ورود به دانشگاه، باید امتحان نهایی را با نمره خوب بگذرانند. بعضی از مدارس خصوصی در امان، دروس سال پایانی دانش آموزان را شروع کرده‌اند و مؤسسات آموزشی، کلاس‌های اضافه ارائه می‌دهند. لیلا می‌گوید: با وجودی که از روند عادی تحصیلی خود عقب می‌افتیم، اما معلمان خود را سرزنش نمی‌کنیم. ما می دانیم که آنها درآمد اندکی دارند. ما می‌خواهیم آنها در این نبرد پیروز شوند.
اما همه در اردن از معلمان حمایت نمی‌کنند. برخی از والدین به دلیل محرومیت فرزندان از حق آموزش خود، شکایات حقوقی علیه معلمان تنظیم کرده‌اند. برخی دیگر، از تأثیر سه هفته تعطیلی مدارس، ابراز نگرانی می کنند و از این وضعیت که بچه ها در خانه می مانند خسته شده‌اند.
نسرین هورانی، مادر یک دختر 16 ساله، می‌گوید: پشت دانش‌آموزانمان برای درس خواندن، باد می خورد و دشوار می‌توان آنها را متقاعد کرد که به روال عادی برگردند. هورانی دختر خود را در دو مؤسسه‌ی آموزشی آزاد ثبت نام کرده است تا برخی از کلاس‌هایی را که در سه هفته گذشته از دست داده است، جبران کند. او برای هر جلسه کلاس، 10 دلار می پردازد و می‌گوید برخی از دوستانش نمی‌توانند این هزینه را تقبل کنند. هورانی که برای شغل خود به عنوان مدیر 300 دینار (423 دلار) درآمد کسب می‌کند، می‌گوید: بیشتر ما حقوق کمی داریم. در واقع، طیف گسترده‌ای از مردم با هزینه های بالای زندگی در این کشور، دست و پنجه نرم می‌کنند.
اما به گفته احمد عواد، مدیر اداره‌ی کار و امور اجتماعی و مدافع حقوق بشر اردن، معلمان از سوی دولت مورد غفلت قرار گرفته اند و خواسته های آنان حداقلی است. به گفته وی «دولت می‌ترسد با تسلیم شدن در مقابل مطالبات معلمان، سایر اتحادیه‌ها و اصناف نیز برای انجام اقدامات مشابه، تحریک شوند.»
عواد افزود: دلیل دیگر، مذاکرات دولت با صندوق بین المللی پول است؛ بر اساس مذاکرات صورت گرفته، دولت باید هزینه‌های بخش عمومی را کاهش داده و ریاضت اقتصادی در پیش گیرد و مسلم است که این راهکار، فشار بر عموم مردم را افزایش می‌دهد. از سال 1989، صندوق بین المللی پول در اردن تلاش كرد تا هزینه‌های دولت را از طریق خصوصی‌سازی، اتخاذ مالیات‌های جدید و حذف یارانه‌ها كاهش دهد. اما علیرغم اعتراضات سال گذشته علیه سیاست های ریاضت اقتصادی که توسط صندوق بین المللی پول برای مقابله با بدهی های عظیم اردن، بر این کشور تحمیل شده است، دولت اردن همچنان به دنبال افزایش مالیات‌ها و اقدامات خود برای کاهش هزینه‌های عمومی است.
مترجم: ط. مکارمی
نظر شما