کشورهای خاورمیانه، نشسته بر اقیانوسی از گاز طبیعی

به ندرت پیش می‌آید که دولت اسرائیل با حزب‌الله به توافق برسد اما 11 اکتبر پس از ماه‌ها مذاکره به رهبری آمریکا، این اتفاق رخ داد و حالا توافق با لبنان در پارلمان اسرائیل در دست بررسی است

این توافق، مرزهای دریایی اسرائیل و لبنان را مشخص می‌کند اما به خصومت بین دو کشور پایان نمی‌دهد. با این وجود توافق برای غرب در بهترین زمان رخ داد زیرا ممکن است باعث شود منابع گازی جدیدی راهی اروپا گردد و این درحالی است که به دلیل حمله روسیه به اکراین و اختلال در تأمین گاز صادراتی روسیه به اروپا، کشورهای اروپایی به منابع گازی جدید نیاز مبرمی دارند

9 کشور از 20 کشوری که دارای بزرگترین ذخایر گاز جهان هستند، در منطقه خاورمیانه حضور دارند. قطر بزرگترین صادرکننده گاز طبیعی مایع جهان، قصد دارد تولید خود را تا سال 2026، 43% افزایش دهد. اسرائیل و لبنان امیدوارند که با قرارداد دریایی اخیر هرچه زودتر وارد فاز تولید و استخراج شوند. ساعاتی پس از بسته شدن قرارداد، شرکت توتال -غول انرژی فرانسه- با مقامات لبنانی ملاقات کرد. اوایل این ماه نیز شرکت بریتانیایی Energean در میدان کاریش اسرائیل فعالیت خود را آغاز نمود.

با این حال ژئوپلیتیک خاص منطقه و حکمرانی ضعیف، بهره‌برداری از منابع گازی این منطقه و روانه کردن گاز به بازار را با مشکل مواجه کرده است. برای انتقال گاز مدیترانه شرقی به اروپا می‌توان گاز را به شمال ترکیه رساند و از آنجا با کانال‌های موجود به اتحادیه اروپا منتقل کرد اما برای انتقال این گاز به ترکیه، باید از قبرس عبور کرد که با توجه به مشکلات بین ترکیه و قبرس فعلا امکانپذیر نیست. راه دیگر انتقال گاز به یونان و ایتالیا است که این امر مستلزم استفاده از طولانی‌ترین خط لوله زیردریایی جهان است و تکمیل چنین خط لوله‌ای بیش از یک دهه طول می‌کشد

راهکاری که برخی از کشورها برای حل مشکل انتقال گاز در پیش گرفته‌اند، مایع کردن گاز است. مصر دو نیروگاه گاز مایع در سواحل مدیترانه دارد ولی اسرائیل و لبنان هر دو فاقد چنین نیروگاه‌هایی هستند. بخشی از گاز اسرائیل برای مایع شدن به نیروگاه مصر منتقل می‌شود. اگر این نیروگاه‌ها از تمام ظرفیت خود استفاده کنند، تنها قادر به تأمین 2% از کل تقاضای اروپا هستند و افزایش ظرفیت آنها سال‌ها طول می‌کشد

کشورهای دیگر خاورمیانه و شمال آفریقا نیز در حال تلاش برای افزایش ظرفیت تولید خود هستند. الجزایر سومین تأمین کننده گاز اروپا، امسال از درامد بی‌سابقه‌ای برخوردار شد. Sonatrach غول دولتی نفت و گاز الجزایر، سال گذشته 35 میلیارد دلار از صادرات انرژی درآمد داشت و این درحالی است که درآمد امسال شرکت به 50 میلیارد دلار رسیده است. این افزایش درامد ناشی از افزایش قیمت حامل‌های انرژی است نه تولید بیشتر. شرکت سوناتراک قراردادهای بزرگی را با شرکت انی –یک شرکت بزرگ نفت ایتالیایی- امضا کرده است تا ظرفیت تولید خود را افزایش دهد اما بسیاری از پروژه‌های بزرگ آن قبل از سال 2024 به مرحله بازدهی نمی‌رسد

در چاه‌های نفت عراق مقادیر زیادی گاز طبیعی است؛ ولی زیرساخت‌های لازم برای پردازش آن در این کشور وجود ندارد و در نتیجه این گاز می‌سوزد. عراق سال 2020 تقریبا 18 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی سوزاند که معادل حدود 5% از مصرف سالانه اروپا است

محققان دانشگاه کلمبیا تخمین می‌زنند گازی که در شمال آفریقا وجود دارد، به تنهایی می‌تواند جایگزین 15% از گاز صادراتی روسیه به اروپا شود. ولی بزرگ‌ترین چالش پیش روی صادرات این گاز، افزایش تقاضای داخلی است. برای مثال در مصر از سال 2015، تقاضای داخلی برای گاز 35% افزایش داشته است. جمعیت درحال رشد این کشور –در سپتامبر جمعیت مصر به 104 میلیون نفر رسید و هر هفت ماه، یک میلیون نفر به آن اضافه می‌شود- به برق بیشتری نیاز دارد و سوخت نیروگاه‌های تولید برق، گاز است.

(برای مطالعه بیشتر در مورد چالش افزایش جمعیت مصر به این مقاله رجوع کنید)

همچنین دولت از رانندگان خواسته است که سوخت اتومبیل‌های خود را تعویض کنند. اکنون بسیاری از تاکسی‌های سفید رنگ که در سراسر قاهره حضور دارند، به جای بنزین از گاز استفاده می‌کنند

در همین حال مصر از مردم و شرکت‌ها خواسته است در مصرف برق صرفه‌جویی کنند تا بتواند گاز بیشتری صادر کند؛ خواسته‌ای که با شکایت و خشم مردم همراه شده است

*منبع: اکونومیست

مترجم: فاطمه رادمهر