راه اندازی کاروانهای زیارتی سامرا به وسیله عاشقان اهلبیت (ع) در جمعه اخر ماه رمضان، حرکتی است که قدمتی چند ده ساله دارد و در جهت کاستن از غربت شیعه در سامرا انجام میگرد و حال انکه این حرکت بزرگ شیعیان به وسیله برخی، مبارزه با روز جهانی قدس معرفی می شود.
سامرا سرزمینی است در کرانه شرقی رود دجله که در میانه راه بغداد به تکریت قرار گرفته با قدمتی چند هزار ساله و مساجد و اماکن تاریخی بسیار که در میان انها حرم امام هادی و امام عسکری علیهما السلام چون ماه شب چهارده خودنمایی می کنند. اهالی این شهر به خاطر قرار گرفتن در بافت سنی مذهب عراق همواره اهل تسنن بودند و از اینرو مزار عسکریین و خانه و زادگاه امام زمان عجل الله که برای شیعیان اهمیت زیادی دارند در غربت قرار گرفته بودند.
بزرگانی از شیعه در اندیشه سر و سامان دادن به شهر افتادند که در دوقرن اخیر از میرزا محمد حسن شیرازی آغاز شد. ایشان در زمان زعامت و مرجعیت عام از نجف به سامرا هجرت کرد و صدها تن از فضلا و مجتهدین و طلاب دنباله‌رو ایشان شدند و مدرسه علمیه‌ای به نام مدرسه میرزا تاسیس کرد که دویست طلبه در آن ساکن بودند. همچنین کاروانسراهایی برای زائران و مسافران، یک حسینیه و دو حمام برای مردان و زنان بنا کرد. به دستور او بر روی دجله پلی نصب، و بازار بزرگ و خانه‌های بسیاری ساخته شد. در نتیجه فعالیت‌های عمرانی میرزای شیرازی، سامرا که تا آن زمان روستای کوچکی با خانه‌های گِلی بود، به شهری آباد تبدیل شد. به این وسیله ایشان امامین همامین را از غربت خارج کردند و محل امنی برای زوار فراهم نمودند. البته این اقدام نرم و آرام ایشان بدون واکنش نماند و در نیمه شبی عده‌ای به بهانه دزدی فرزند ایشان میرزا محمد را به قتل رساندند (كه واكنش شديد حكومت عثماني، قاجاري و بريتانيا را در پي داشت و هر كدام جداگانه فرستاده مخصوصي را به ديدار ميرزا فرستادند و آمادگي خود را براي هر تصميمي كه ايشان بگيرد اعلام كردند، ولي با حكمت ميرزاي شيرازي اين غائله ختم به خير شد و اين نيز خود داستان مفصلي است). حکومت عثمانی نیز با تأسیس مدرسه اهل تسنن و دادن امکانات وافی به اهل سنت و طلابشان سعی در کمرنگ کردن حرکت میرزای شیرازی کردند. ایشان با حکم تحریم تنباکو استعمار انگلستان را شکست داد و استعمار گران با مسموم کردنش از او انتقام گرفتند.
فعالیت حوزه و بزرگان دین بعد از میرزای شیرازی ادامه پیدا کرد و بزرگانی همچون حاج‌آقا رضا همدانی و ایت الله میرزا محمد تقی شیرازی معروف به میرزای شیرازی کوچک رهبر ثورة العشرین پرچمدار تشیع در سامرا شدند. با آغاز جنگ جهانی دوم و هجرت میرزای کوچک به کربلا و سپس ثورة العشرین و درگذشت ایشان و تأسیس دولت عراق... فعالیت حوزه شیعه در سامرا کمرنگ شد و وجود شیعیان منحصر به چند صد خانواده شد که غالباً بازماندگان حوزوی‌های سابق بودند. مدتی بعد آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی در پی تقویت شیعه در سامرا برامد و طرح ایشان هجرت برخی عشایر شیعی جنوب عراق به سامرا بود که هم عرب هستند و هم با عشایر سنی ساکن در سامرا و اطرافش ارتباط عشایری داشتند. این طرح با مخالفت دولت وقت و کارشکنی آنها متوقف شد.
سالها بعد آیت الله سید محمد شیرازی در همان راستا قدم برداشت؛ يكي از راه‌ها تسهیل امر زیارت بود با ایجاد مصلحت اقتصادی برای اهل سنت شهر تا در زیارت کارشکنی نشود. طرح اين بود: احیای زیارت سامرا در ٨ ربيع الأول شهادت امام حسن عسکری عليه السلام و همچنین ترتیب زیارات رایگان هر روز از ماه رمضان که بعد از نماز ظهر در حرم امام حسین علیه السلام اتوبوس‌ها کنار حرم مردم را به سامرا روانه می‌کردند و هنگام عصر زیارت و دعا برقرار می‌شد و سپس نماز می‌خواندند و روزه خود را افطار می‌کردند. سحری نیز در مرقد سید محمد در شهر بلد برقرار می‌شد و بعد از نماز صبح به کربلا باز می‌گشتند تا قبل از ظهر به شهر برسند. خود آیت الله سید محمد شیرازی نیز جمعه آخر ماه رمضان با این کاروان به زیارت سامرا مي‌رفتند. در ضمن حسینیه کربلایی‌ها در سامرا را تاسيس كردند تا در طول سال میزبان زوار باشد. توصيه اکید ایشان بر این بود که وسایل پذیرایی حتما از خود شهر سامرا خریداری شود و مردم را تشویق به خرید مایحتاج از بازارهای شهر می‌کردند و این حرکت باعث استقبال مردم شهر از زوار و کاروانهای زیارتی شده بود. در شهادت حضرت عسکری علیه السلام نیز توصیه اکید داشتند که کاملا زوار کنترل شوند و شب هنگام که مصادف با شب نه ربیع بود هیچ حرکتی بر ضد اهل سنت صورت نگیرد.
با سیطره رژیم بعث تقریبا تمام شیعیان ساکن سامرا یا از عراق اخراج شدند و یا مجبور به هجرت به سایر شهرها و تقریبا شهر از سکنه شیعه خالی شد و همچنین کاروانهای زیارتی تعطیل گردید. مدرسه میرزای شیرازی و حسینیه کربلایی‌ها تخریب شد و تشیع از شهر رخت بر بست. با سقوط رژیم بعث جانی دوباره در کالبد تشیع شهر دمیده شد و با هماهنگی دفتر آیت الله سید صادق شیرازی حرکت کاروانهای زیارتی به شهر سامرا دوباره آغاز شد، اما با بمبگذاری در حرم عسکریین راه سامرا بسته شد و تقریبا دو سال مرقد مطهر تعطیل گردید و به امر نخست وزیر وقت اجازه زیارت به هیچ کس داده نمی شد و سیاستمداران شیعه هم کاری در زمینه تجدید بنا انجام ندادند تا اینکه با تلاش دفتر آیت الله سید صادق شیرازی کاروانی به طرف سامرا حرکت کرد و با هماهنگی استاندار صلاح الدین که سنی مذهب بود به کاروان اجازه ورود در شهر سامرا و حرم عسکریین داده شد. از تمام مراحل فیلمبرداری شد و در شبکه‌های ماهواره‌ای پخش گردید و چنان این برنامه در تحریک عواطف و آرای عمومی شیعیان عراق تاثیر گذار بود که دولت تحت فشار افکار عمومی شروع به بازسازی حرم عسكريين كرد. دوباره کاروان‌ها به راه افتادند و مهم‌ترین زمان نیز جمعه آخر ماه رمضان بود به پیروی از سنت پنجاه ساله. این زیارت هیچ عکس‌العمل منفی درپی نداشته و سالها بدون هیچ مشکل یا تقابلی برگزار شده است.
متاسفانه در سال‌هاي اخير برخی افراد در راستاي اهداف سیاسی ومطامع مادی خود، سعي كردند اینگونه قلمداد کنند که این زیارت در مقابله با روز قدس و به انگیزه کمرنگ کردن آن تأسيس شده است! در حالی که برنامه های روز قدس در سطح جهان است و معمولاً با راهپیمایی قبل از ظهر همراه است و به نماز جمعه ختم میشود و برنامه زیارت سامرا بر حسب سنت پنجاه ساله بعد از ظهر آغاز میشود، آن هم در سطح شهر کربلا و برخی شهرهای عراق. لذا هیچ تعارضی بین دو برنامه نیست. بلکه اگر با دید انصاف نگاه شود، در حقیقت برنامه زیارت سامرا مکمل روز قدس است، زیرا اکنون جنگ با تکفیری‌ها و داعش در سوریه و عراق در سرلوحه کار قرار گرفته و برنامه زیارت یک روش مسالمت‌آمیز و همراه با معنویت و مراعات اهل سنت غیر تکفیری شهر سامراست و در جنگ با تکفیری‌ها هم‌چنان‌که به جنگ نظامی احتیاج است به کار فرهنگی و مذهبی نیاز داریم، زیرا تکفیریان پیاده نظام اسرائیل هستند و نابودی آنها تأثیر بسزایی در تضعیف صهیونیستها خواهد داشت.
نظر شما