در سالهای اخیر شاهد تشدید برخورد بین ادیان و مذاهب مختلف بودهایم؛ امری که به ارتکاب جرم و جنایت توسط مدعیان دینداری دامن زده و موجب شده است که سازمانهای بینالمللی نگرانی عمیق خود را نسبت به این امر ابراز دارند و به مقامات سیاسی و مذهبی کشورها بابت افزایش جرایم ناشی از اختلافهای دینی هشدار دهند.
این نگرانی ها به ویژه پس از ارائه گزارش مؤسسه «یاری کلیسای دردمند» به اوج خود رسید. این گزارش، داده های خود را از 38 کشور درگیر جنگ و درگیری های مذهبی بدست آورده است. بسیاری از این کشورها که در منطقه خاورمیانه واقع شده اند؛ سالهاست شاهد کشتار و نزاع های خونین بین پیروان ادیان مختلف هستند و گروههای تندرو تکفیری موفق شده اند حضور و نفوذ خود را در این کشورها گسترش دهند.
اختلاف بین پیروان ادیان مختلف در حالی است که آزادی مذهب و عقیده از حقوق اولیه هر انسانی است. هر کس میتواند با آزادی تمام از دین، بینش، فکر و مناسک مذهبی خود سخن بگوید و هیچ قانون و تبصره ای نمیتواند مانع عبادت و سایر رفتارهای دینی وی شود؛ حال فرقی نمی کند که او مناسک مذهبی خویش را علنی اقامه کند یا در خفا، و به تنهایی به انجام آن بپردازد یا در مسجد و کلیسا و با همراهی دیگران. علی رغم تصریح و گرامی داشت این حق انسانی در قانون ها و مجامع حقوق بشری؛ اسرائیل اما به راحتی و بدون هیچ مانعی از پخش اذان از گلدستههای مسجد بیتالمقدس جلوگیری نموده و با این توجیه که این صداها موجب آلودگی صوتی میشود آن را ممنوع اعلام کرده است. البته بسیاری از محققان و پژوهشگران در مقابل این رفتار ساکت ننشستند و این تصمیم را ناقض آزادی های دینی افراد دانستند.
آزادی های دینی جزء اولین حقوقی بود که سازمان ملل آن را به رسمیت شناخت و در زمره حقوق مسلم انسانی برشمرد. با بررسی منشور حقوق بشر سازمان ملل و سایر اسناد سازمانهای دولتی و منطقهای، به این نتیجه میرسیم که آزادیهای دینی نزد همگان جزء حقوق اولیه انسانی است. اما علی رغم تأکید و توجه جامعه بین الملل به مقوله آزادی های مذهبی، اکثر کشورها با پدیده دینستیزی و اختلافات مذهبی دست و پنجه نرم می کنند و حقوق اقلیتهای مذهبی توسط اکثریت پایمال میشود. در پاکستان گروههای تندرو اسلام گرا، اقلیت هندوهای ساکن این کشور را به هر وسیلهای تحت فشار قرار می دهند تا آنها را مجبور به پذیرش دین اسلام کنند و در مصر نویسندهای، احساسات هم وطنان اغلب مسلمان خود را جریحه دار نموده و با نوشتن مطلبی در صفحه فیسبوک خویش، ذبح اسماعیل(ع) توسط ابراهیم(ع) را تنها کابوسی مقدس میخواند و به قربانی کردن هزاران گوسفند در روز عید قربان اعتراض میکند. وی که نهایتا با پیگیریهای قضایی به تحمل 6 ماه زندان محکوم میگردد، در مورد حکم دادگاه به خبرگزاری رویترز میگوید: «از این حکم خرسندم چراکه این مجازات آزادی را از بین نمیبرد.»
از جهت دیگر با ظهور گروههای تندرو اسلام گرا تصویر نامناسبی از اسلام به جهان مخابره میشود. در اندونزی علی رغم آنکه اکثریت جامعه را مسلمانان تشکیل می دهند اما ظهور گروههای افراطی در این کشور موجب شده است بسیاری رفتار و اعمال این گروهها را به کل مردم اندونزی تسری داده و آداب و رسوم آنان را برگرفته از شریعت اسلامی تندروان بدانند مثلاً زنان در این کشور تحت عنوان پیاده کردن قوانین اسلامی به وسیله عصا مورد ضرب و جرح قرار میگیرند این در حالی است که اسلام برای زن مقامی والا در نظر گرفته است.
در مقابل رشد خشونت های مذهبی، برخی کشورها همچون فرانسه چاره را در جدایی دین از زندگی انسان می دانند. فرانسه یکی از مهمترین طرفداران سکولاریسم است که از تمام ابزارها برای پیادهسازی این اندیشه در تمام ارکان کشور به ویژه سیاست بهره می برد؛ از این رو می بینیم که پس از تصویب قانون منع حجاب اقدام به برداشتن مجسمه حضرت مریم از یکی از بوستانها کرد.
شاهد مثال برای بیان نزاع ها و کشمکش های مذهبی کم نیست، چنانکه به تازگی اسقف اعظم کلیسای جامع شهر گلاسگو اسکاتلند تعدادی از مسلمانان محلی را برای شرکت در جشن «خاج شویان» دعوت کرد. از دختر بچه مسلمانی خواسته شد که قرآن بخواند؛ او نیز آیاتی از سوره مریم را که دلالت بر نبوت حضرت مسیح(ع) داشت و عقیده مسیحیان را مبنی بر «پسرخدا» بودن حضرت عیسی رد می نمود تلاوت کرد. این امر انتقادات زیادی را متوجه اسقف اعظم نمود و وی نیز ضمن اظهار تأسف از اتفاقات روی داده، از نامههای تهدیدآمیزی که در فضای مجازی علیه او منتشر شده بود انتقاد کرد. در حالی که اسقفهای کلیسای جامع شهر گلاسگو علت این دعوت را ایجاد ارتباط و دوستی بین ادیان بیان می کردند، اسقف سابق کلیسای جامع از مسؤولین خواست دستاندرکاران این دعوت را مجازات کنند.
بنیامین نتانیاهو در جلسه دولت اعلام کرد: «تعداد زیادی از شهروندان اسرائیل از آلودگی صوتی که بلندگوهای اماکن مذهبی ایجاد میکند شکایت دارند.» در پی این سخنان پارلمان اسراییل قانونی را تصویب کرد که گرچه اماکن مذهبی همه ادیان را شامل می شود، اما در گام اول مساجد را هدف گرفته است چراکه اعراب مسلمان 5/17% از ساکنین اسرائیل را تشکیل میدهند و اکثر ساکنین قدس شرقی از فلسطینیان هستند. دانشکده «دموکراسی اسرائیل» در مقابل وضع این قانون که پخش صدای اذان از مساجد را ممنوع می کند، زبان به انتقاد گشود و مسؤولین دانشکده سیاسی که وابسته به حزب راست اسرائیل هستند آن را خطری برای منافع کشور دانستند.
ولایت سند در جنوب پاکستان قانونی را تصویب نمود که بر اساس آن هرگونه اجبار به تغییر دین جرم محسوب می شود. در این ولایت تغییر دین برای افراد زیر 18 سال ممنوع است چراکه با این تغییر اقلیتهای مذهبی از بین خواهند رفت؛ اگر ثابت شود که فردی دیگری را در تغییر دین خود اجبار کرده است، به حداقل 5 سال زندان و حداکثر حبس ابد محکوم میگردد. اما هر یک از افراد ساکن منطقه، 21 روز مهلت خواهند داشت تا اگر بخواهند به دین مورد علاقه خود بپیوندند. این قانون در حقیقت گامی است در جهت حمایت از 200 میلیون هندوی ساکن در پاکستان تا از اجبار و زور گروههای تندرو اسلام گرا در اجبار به گرویدن به اسلام در امان بمانند.
جنبش «اتحاد و دوستی» که علیه خشونتهای دینی در پاکستان فعالیت میکند در سال 2014 در گزارشی که به کنگره آمریکا ارائه داد، اکثر تغییر دینهای اجباری را مربوط به دزدیده شدن دختران، اجبار آنان به مسلمان شدن و سپس تزویج آنها اعلام کرد. این گزارش نشان می داد که این دختران با ضرب و جرح، مورد تجاوز به عنف واقع می شوند و اگر خانواده دختران به پلیس شکایت کنند، گروگانگیرها و آدمربایان چنین ادعا میکنند که آنها با اراده و اختیار خویش مسلمان شدهاند.
کاهش چشمگیر آزادیهای دینی
بنا بر گزارشی که یکی از ارگانهای بینالمللی از اوضاع 196 کشور تهیه و منتشر کرده است، بین سالهای 2014م تا 2016م، 24 کشور از جمله اندونزی، هند و لیبی شاهد گسترش تبعیض دینی و فشارهای مذهبی بودهاند. در 14 کشور از جمله اوکراین نیز اقلیتهای مسیحی تحت فشار و تبعیض میباشند.
این مؤسسه که تابع واتیکان است در گزارش خود از کاهش چشمگیر آزادیهای دینی سخنی به میان نیاورده درحالیکه در گزارش سال 2014م خود صراحتاً از آن نام میبرد.
نکته دیگر آنکه نابسامانی اوضاع در 14 کشور از سال 2014م به بعد نگرانکننده است. مثلاً در بنگلادش که اکثریت مردم مسلمان هستند طی 18 ماه، 48 عملیات تروریستی علیه اقلیتهای دینی صورت گرفته است، در سودان تعدادی از روحانیون بازداشت شده و زمینی که ملک کلیسا بوده مصادره گردیده است و در جزائر عده ای از افرادی که در ماه مبارک رمضان اقدام به روزه خواری کرده بودند دستگیر و به دادگاه معرفی شدهاند. این مؤسسه علت نابسامانی اوضاع را به اسلام گرایان تندرو نسبت داده و رواج رادیکالیسم و اندیشه های تکفیری را سرچشمه تمامی مشکلات می داند.
منبع:www.annabaa.org/arabic
مترجم: محمد منوری
نظر شما