جمعه گذشته کنفرانسی در اقلیم کردستان عراق برگزار شد که در نگاه اول یک کنفرانس معمولی به نظر می رسید. حضار با کت و شلوار یا لباس های قبیله ای در یک هتل مجلل حضور یافته و سخنرانی های انجام شده را می شنیدند.
اما دراصل موضوع و هدف کنفرانس بسیار غیرمعمول بود: فشار بر عراق برای عادی سازی رابطه با اسرائیل. این اتفاق خشم بسیاری را برانگیخت و سبب ایجاد تنش های شدید بین کردها و دولت مرکزی عراق شد. هم اکنون حکم بازداشت برخی از شرکت کنندگان در کنفرانس صادر شده و با خطر از دست دادن شغل و حتی مرگ روبرو هستند.
بین مقامات امنیتی عراق که بدنبال دستگیری شرکت کنندگان هستند و مقامات اقلیم کردستان که از استرداد میهمانان خود خودداری می کنند، تنش و درگیری ایجاد شده است و از سوی دیگر شبه نظامیان مورد حمایت ایران تهدید به حمله می کنند. یکی از سخنرانان اصلی مراسم، پس از این جنجال ها به خطای خود اعتراف کرد و گفت که فریب خورده است.
این هیاهوها نشان دهنده بی ثباتی عراق است؛ وضعیتی که بدلیل تقسیم قدرت سیاسی، اقتصادی و نظامی بین بازیگران رقیب ایجاد شده است و در این بین هیچ گروهی به اندازه شبه نظامیان مورد حمایت ایران با اسرائیل دشمنی ندارد.
حامی این کنفرانس یک گروه کمتر شناخته شده غیرانتفاعی است که در بروکلین آمریکا مستقر است و «مرکز ارتباطات صلح» نام دارد. این گروه که سال 2019 ایجاد شد، هدف خود را «مبارزه با یهودی ستیزی و حمایت از ایجاد رابطه با اسرائیل» اعلام کرد.
«جوزف براد» بنیانگذار و مدیر اجرایی مرکز می گوید: «می دانستیم که این کنفرانس باعث جنجال شده و واکنش های شدیدی برمی انگیزد، با این وجود این کار را کردیم زیرا افرادی در عراق بودند که می خواستند این کار را انجام دهند و از ما کمک خواستند»
عراق در طول تاریخ حامی فلسطین بوده و از زمان تأسیس اسرائیل و اخراج 100,000 یهودی از عراق در سال 1948، با آن کشور در مخاصمه است. قوانین عراق «ترویج اصول صهیونیستی» را جنایت می داند و مجازات آن را اعدام قرار داده است.
این کنفرانس که در اربیل برگزار شد، بدنبال ترویج صلح و آشتی بود اما ظاهرا برعکس عمل کرد و به درگیری فرقه ای بین حاضران اغلب سنی و گروههای شبه نظامی شیعه تحت حمایت ایران انجامید. همچنین این رویداد دو هفته قبل از انتخابات عراق، به تنش و اختلاف بین گروههای سنی رقیب دامن زده است.
با انتشار اخبار مربوط به کنفرانس، دولت عراق و مقامات استان سنی نشین انبار حکم دستگیری حداقل شش شرکت کننده را صادر کردند که بعدا حکم یکی از انها لغو شد. سایر شرکت کنندگان از مشاغل دولتی خود اخراج شدند.
در چندین ایست بازرسی بین بغداد و استان انبار، شبه نظامیان، بنرهای بزرگی با چهره کسانی که حکم بازداشت انها صادر شده نصب کرده اند و به آنها عنوان خائن می دهند.
شیخ «وسام الحردان» سخنران اصلی کنفرانس از انبار و سایر شرکت کنندگان، با تهدیداتی روبرو هستند و هم اکنون تحت حمایت کردها قرار دارند اما اقلیم کردستان نیز خود در معرض تهدید است.
این منطقه که با کمک امریکا سه دهه پیش از کنترل دولت عراق خارج شد، بدلیل قرار گرفتن پایگاه نظامی آمریکا در اربیل، با حملات فزاینده ای از جمله حملات پهپادهای شبه نظامیان تحت حمایت ایران روبرو است.
پس از این کنفرانس گروهی به نام «حافظان خون» که مسئولیت حملات قبلی در اربیل را برعهده گرفته بودند، اعلام کردند: «ما در آتش زدن همه اماکن خائنان با موشک های هوشمند و پهپاد، تأخیر نخواهیم کرد».
شیخ وسام در سخنرانی خود در این کنفرانس اخراج یهودیان عراق پس از ایجاد اسرائیل در سال 1948 را فاجعه ای بزرگ خواند و گفت که عراق باید اسرائیل را به رسمیت بشناسد؛ همانطور که امارات و چند کشور عربی دیگر سال گذشته این کار را کردند. وی نسبت به افتادن کامل کشور به دست یک گروه شبه نظامی و شبیه شدن به لبنان هشدار داد.
پس از این سخنرانی، شیخ وسام که سابقه جنگ در برابر داعش و مجروح شدن دارد، از رهبری جنبش بیداری اهل سنت –مجموعه ای از نیروهای قبایل که در کنار امریکا علیه القاعده و داعش جنگیدند- اخراج شد. وی مدعی شد که توسط سازمان دهندگان کنفرانس فریب خورده و متن سخنرانی متعلق به خودش نبوده است.
روز کنفرانس، وال استریت ژورنال مقاله ای به نام او منتشر کرد که در آن شیخ وسام خواهان عادی سازی رابطه با اسرائیل شده و از امارات به خاطر این کار تقدیر کرده بود. اما شیخ که انگلیسی نمی داند، پس از انتشار این مقاله گفت که نمی دانسته در مقاله چه نوشته شده است.
آقای براد که به زبان عربی مسلط است گفت که وی در مورد مقاله با رهبر قبیله و سردبیر روزنامه همکاری کرده و اصرار داشت که شیخ از محتوای مقاله اطلاع داشته است. به گفته آقای براد متن سخنرانی نیز که به زبان عربی انجام شد، با همکاری او و شیخ تهیه شده بود «من معتقدم که او همچون دیگر شرکت کنندگان با فشار زیادی روبرو است؛ اما به نظر من شرکت کنندگان دقیقا می دانستند که دارند چه خطری می کنند. ما تمام تلاش خود را برای کمک به آنها به کار می گیریم».
حکم بازداشت پسر شیخ، «علی وسام الحردان» نیز صادر شده است. وی می گوید پدرش را به هتل رسانده اما خودش در مراسم شرکت نکرده است. یکی از مقامات امارات هم در کنفرانس حضور داشت؛ اما آقای براد می گوید که امارات در برگزاری این رویداد نقشی نداشت و کمک مالی نکرد. این مقام اماراتی عضو مرکز مطالعات و تحقیقات المصبر است. این مرکز، اتاق فکری است که در مورد جنبش های سیاسی و اجتماعی در جهان اسلام تحقیق می کند.
مرکز ارتباطات صلح که این کنفرانس را برگزار کرد، توسط نیکوکاران آمریکایی تأمین مالی می شود و ریاست آن را دنیس راس یک مقام ارشد بازنشسته وزارت خارجه که در کنفرانس اربیل هم سخنرانی کرد، بر عهده دارد.
دولت کردستان که با اسرائیل روابط غیررسمی دارد، ادعای اجازه عادی سازی رابطه را که بعد از این کنفرانس مطرح شد، رد کرد.
در این کنفرانس موضوع جامعه یهود عراق و رابطه با اسرائیل به هم پیوند داده شد درحالیکه عراقی ها بین این دو موضوع تمایز قائل هستند و به یهودیان کشور که سالها پیش از عراق رانده شدند ابراز علاقه می کنند.
یهودیان عراق جامعه ای باستانی و بخشی جدایی ناپذیر از ملت عراق هستند که تحت فشار دولت وقت مجبور شدند تابعیت و اموال خود را رها کرده و سال 1948 به کشور تازه تأسیس اسرائیل مهاجرت کنند. اجداد آقای براد بخشی از این جامعه بودند.
به گفته آقای براد «عراق یکپارچه نیست و مردم نظرات متفاوتی درباره یهودیان دارند. به نظر من تغییر دیدگاه مردم تلاشی طولانی می طلبد».
این تلاش در کوتاه مدت برخی را در معرض خطر قرار می دهد. علی حردان که همراه با پدرش در جنگ با داعش زخمی شد، می گوید که برخی از گروههای تندروی سُنی، کشتن وی و پدرش را حلال اعلام کرده اند «القاعده چهار بار تلاش کرد ما را ترور کند؛ یک بار هم خانه ما را در بغداد منفجر کردند اما حالا ما از همه طرف تحت تعقیبیم».
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما