شیخ خلیفه بن زاید آل نهیان که روز جمعه درگذشت، طرفدار غرب و مدرن سازی کشور بود. وی که از زمان مرگ پدرش شیخ زاید، حاکم ثروتمندترین امارت کشور یعنی ابوظبی بود، از سال 2014 پس از سکته مغزی به ندرت در انظار عمومی دیده شد
از آن زمان به بعد او به برادر ناتنی خود محمد بن زاید ولیعهد ابوظبی اجازه داد تا افسار قدرت را در دست بگیرد. بن زاید –که اکنون انتظار می‌رود رئیس امارات شود- در دوران ولایتعهدی خود سازماندهی خاورمیانه و ایجاد محوری جدید با حضور اسرائیل ضد ایران را رهبری کرد و با اسلام سیاسی در منطقه مقابله نمود
شیخ محمد 61 ساله که سال‌هاست در پشت صحنه به عنوان رهبر واقعی امارات فعالیت می‌کند، ارتش امارات به مجهز به فناوری‌های پیشرفته نمود و با تکیه بر ثروت نفت و تبدیل کردن کشور به قطب تجاریِ منطقه، نفوذ امارات را در سطح بین‌الملل گسترش داد
باربارا کیف فرستاده سابق آمریکا در امارات می‌گوید: «محمد بن زاید معتقد بود که حاکمان خلیج فارس دیگر نمی‌توانند به آمریکا به عنوان اصلی‌ترین حامی خود تکیه کنند. این خط فکری به ویژه با مشاهده پشت کردن واشنگتن به حسنی مبارک در بهار عربی 2011 تقویت شد»
در کتاب خاطرات اوباما، از شیخ محمد به عنوان باهوش‌ترین رهبر خلیج فارس نام برده شده و چنین آمده است که «شیخ محمد به باراک اوباما رئیس جمهور وقت آمریکا هشدار داد تا از شورش‌هایی که می‌تواند گسترش یابد و خاندان‌های حاکم خلیج را به خطر بیندازد حمایت نکند»
محمد بن زاید از برکناری محمد مرسی در سال 2013 با کودتا حمایت کرد. همچنین از به قدرت رسیدن محمد بن سلمان و کودتای او در کاخ سعودی در سال 2017 حمایت نمود و او را به عنوان تنها کسی معرفی کرد که می‌تواند در پادشاهی سعودی اصلاحات ایجاد کند و با واشنگتن کنار بیاید
این دو ولیعهد (بن سلمان و بن زاید) که روابط گرمی با ترامپ داشتند، برای کمپین فشار حداکثری واشنگتن علیه ایران لابی کردند؛ قطر را به دلیل حمایت از اخوان‌المسلمین تحریم نمودند و جنگی پرهزینه را برای شکست حوثی‌ها در یمن به‌راه انداختند
امارات به اجماع اعراب علیه اسرائیل پایان داد و همراه با بحرین سال 2020 با اسرائیل روابط برقرار کرد؛ از سوی دیگر وارد درگیری‌های مختلف از سومالی گرفته تا لیبی و سودان شد
به گفته یکی از دیپلمات‌ها، توافق ابراهیم ناشی از نگرانی مشترک اعراب و اسرائیل در مورد ایران و ناامیدی از دولت فلسطین بود؛ اما این توافق مزایای اقتصادی هم برای امارات داشت
درست است که بن زاید اتحاد با ریاض و واشنگتن را ستون استراتژی خود قرار داده است؛ اما هر زمان که منافع اقتصادی کشور اقتضا کرده، از اتخاذ سیاست‌ها و اقداماتی مستقل از آن دو کشور دریغ نکرده است
در بحران اکراین زمانی که امارات از دادن رأی محکومیت روسیه در شورای امنیت سازمان ملل خودداری کرد، تنش‌هایی بین ابوظبی و واشنگتن ایجاد شد. امارات در کنار ریاض درخواست‌های غرب برای تولید بیشتر نفت را رد کرد
ابوظبی همچنین با تعامل با بشار اسد و تسلیح و حمایت از خلیفه حفتر در مقابل دولت لیبی، نگرانی‌های ایالات متحده را نادیده گرفته است
بزرگترین اختلاف بین ریاض و ابوظبی زمانی ایجاد شد که جنگ یمن -که در آن بیش از 100 اماراتی کشته شدند- در بن‌بست فرو رفت و امارات از جنگ خارج شد
از اقدامات دیگر محمد بن زاید این بود که زمانی که عمر البشیر رئیس جمهور سودان از قول خود مبنی بر کنار گذاشتن متحدان اسلام‌گرای خویش سرپیچی کرد، ابوظبی کودتای 2019 را علیه او ترتیب داد
بن زاید گرچه در اوان جوانی جذب ایدئولوژی اسلام‌گرای اخوان شده بود اما بعدها این گروه را یکی از بزرگترین تهدیدها علیه ثبات خاورمیانه دانست و همچون عربستان معتقد بود که ان دسته از اعضای اخوان که دهه 1960 از آزار دولت مصر فرار کرده و به این دو کشور پناه آورده بودند، حالا برای ایجاد تغییرات مورد نظر خود در کشورهای میزبان تلاش می‌کنند
طبق اسناد منتشر شده ویکی‌لیکس، محمد بن زاید سال 2007 در دیدار با مقامات آمریکایی به آنها گفت: «من عرب هستم، مسلمانم و نماز می‌خوانم؛ دهه 1970 و اوایل دهه 1980 یکی از اخوانی‌ها بودم. من معتقدم این افراد دستور کار دارند»
شیخ محمد که در امارات و سپس کالج نظامی سندهرست بریتانیا تحصیل کرده بود، پس از آنکه دید دو تن از هم‌وطنانش در میان 19 هواپیماربای حملات یازده سپتامبر هستند، به اسلام‌گرایان بی‌اعتمادتر شد
به گفته یک دیپلمات: «وی دید که بسیاری از جوانان منطقه جذب شعارهای ضدغربی اسامه بن‌لادن شده‌اند. یکبار به من گفت: اگر آنها می‌توانند به شما حمله کنند و امنیت شما را به مخاطره اندازند، با ما نیز می‌توانند چنین کاری کنند»
از دیگر اقدامات بن زاید این بود که در پی همه‌گیری کرونا و تشدید رقابت اقتصادی‌اش با عربستان، تمرکز خود را بر امر توسعه و ایجاد آزادی‌های بیشتر اجتماعی قرارداد و علیرغم سال‌ها دشمنی، تصمیم به تعامل با ترکیه و ایران گرفت.
بن زاید که از دید بسیاری از دیپلمات‌ها شخصیتی کاریزماتیک دارد و امارات، مدرن شدن خود را مدیون اوست، ابوظبی را از زیر سایه دبی درآورد و دست به توسعه انرژی، زیرساخت‌ها و فناوری در این امارت زد. همچنین ارتش امارات را به یکی از قدرتمندترین ارتش‌ها در جهان عرب بدل کرد
*منبع: رویترز
(همچنین برای مطالعه بیشتر در خصوص شخصیت، سیاست ها و اقدامات محمد بن زاید می توانید به اینجا مراجعه کنید)
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما