گذشت یکی از مهم‌ترین سیاست‌هایی است که آن دسته از افرادی که رهبری حکومت اسلامی را در دست داشته و مخالف اِعمال خشونت بودند، از آن بهره می‌بردند. در رأس این رهبران، اهل بیت (علیهم السلام) قرار داشتند. این سیاست، در حکومت پیامبر اکرم(ص) و مولا علی(ع) مشهود بود، پس از آن دوبزرگوار نیز سایر ائمه (علیهم السلام) راه جد و پدر بزرگوارشان را به عنوان یک رویکرد و سیاست پایدار و موفق در برخورد با مخالفان، ادامه دادند.
در حکومت امیرمؤمنان علی(ع) دوست و دشمن احساس امنیت می‌کردند، به طوری که مخالفین آن حضرت رو در روی امام انتقاد می‌کردند و حتی در حضور یاران حضرت، به ایشان اهانت می‌نمودند؛ اما امام(ع) دیگران را از برخورد و پاسخ متقابل و دشنام دادن باز می‌داشتند. کسی از اظهار نظر در حکومت ایشان منع نمی‌شد، حتی اگر نظرش مخالف با امام و سیاست‌های هیأت حاکمه بود. پس سیاست حاکم بر سیره اهل بیت، آزادی در اظهار نظر و عدم خشونت با مخالفین بود.
آیت‌الله سید صادق شیرازی در یکی از سخنرانی‌های ارشادی خود می‌گوید: «آیا یک نمونه در تاریخ سراغ دارید که شخصی گفته باشد، من از ترس امیرمؤمنان(ع) شبی را راحت نخوابیده باشم؟! این درحالی است که منافقین زیادی بودند که علیه امام می‌جنگیدند و رودر روی امام(ع) و در حضور اصحاب حضرت به ایشان دشنام می‌دادند و امام در آن روز از لحاظ قدرت، رئیس بزرگ‌ترین حکومت موجود بر کره خاکی بودند، با این وجود حتی اجازه توبیخ اهانت کننده را نمی‌دادند.»
مکتبی کهن با اصولی انسانی
مکتب اهل بیت (علیهم السلام) پیوسته اعلام می‌کند که مکتبی است که سیاستش در تعامل با مردم بر پایه گذشت قرار گرفته است؛ به عبارت دیگر طبق دستور اسلام و در حکومت اسلامی، در روابط افراد با یکدیگر، در روابط زمامدار با ملت، و در روابط سیاستمداران با یکدیگر اصل گذشت ساری و جاری است.
روش عفو و پرهیز از خشونت که ارزشی نیکو در بین همه انسان‌ها شناخته می‌شود، رمز پیروزی سیاستمداران است و چنانکه امروز می بینیم، در مراودات سیاسی این رویکرد بر همه رویکردها برتری دارد.
مرجع عالیقدر می‌فرماید: «منطق امنیت و انسانیت و فضیلت، منطقی است که هرگز کهنه نمی‌شود و این منطق امام علی بن ابی طالب(ع) است. ایشان در جاهایی که مورد دشنام از سوی مخالفین قرار می‌گرفتند، می‌گفتند: در میان دو راهکار قرار گرفتم، دشنام در برابر دشنام، گذشت در مقابل دشنام و چه کسی اولی‌تر از من است از عفو و بخشیدن. در کدام حکومت چنین منطقی را می‌یابید؟!».
در همه نظام‌ها اگر فردی مورد اهانت قرار گیرد، او هم می‌تواند با اهانت پاسخ دهد، اما عفو و گذشت نشانه شرف و بزرگی عقل و رشد اخلاقی است. همچنین عفو نشانه اصالت و قدرت تأثیرگذاری عقلانی و منطقی یک مکتب است، برخلاف خشونت که سبب شعله‌ور شدن بیشتر آتش خشم در جامعه می‌شود
امام علی(ع) نفس خود را از خشونت و دشنام و مقابله به‌مثل باز می‌دارد و شیوه گذشت از گناهکار را برمی‌گزیند تا به پیروان خود التزام به این شیوه را بیاموزد، زیرا مکتب عدم خشونت و حرکت به سوی عفو و بخشش، توصیه خداوند است به همه.
مرجع عالیقدر افزود: «مطمئن باشید در این زمان، اگر فرهنگ رسول خدا و اهل بیت (علیهم السلام) در دنیا تبلیغ شود، کشورهای غیراسلامی برای پیوستن به آن با یکدیگر رقابت خواهند کرد. مسئولیت این تبلیغ بر دوش همگان است. از خداوند متعال می‌خواهم که همگان را در نشر اندیشه‌های امام حسین(ع) و گسترش فرهنگ رسول خدا و امیرمؤمنان (صلوات الله علیهما و آلهما) یاری فرماید، تا تمام مردم در هر نقطه این عالم از نعمت امنیت و ثبات بهره‌مند گردند.»
مترجم: حکیمه سادات راغب‌زاده
نظر شما