«اکنون زمان نجات توافق هسته‌ای است»؛ این عنوان مقاله‌ای بود که توسط جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در روز 26 ژانویه در فایننشال تایمز منتشر شد. بورل در این مقاله، تلاشهای خود را در راستای گردهم آوردن طرف‌های مذاکره برای بازگشت به توافق دانست و گفت برای رسیدن به این هدف پیش‌نویسی تهیه کرده است و در انتظار است ببیند طرفین چه تصمیمی می‌گیرند.
«این متن، بهترین توافقی است که در حال حاضر ممکن است بدست آید. اگر می‌بینید که بسیاری از مسائل مهم در این پیش‌نویس نیامده، به این دلیل است که من پس از 15 ماه مذاکره به این نتیجه رسیده‌ام که دیگر نمی‌توان روی این مسائل به مصالحه رسید».
مقامات اسرائیل با ارزیابی بورل موافق هستند. به گفته یک دیپلمات اسرائیلی: «بورل سعی کرد تا جایی که می‌تواند اعلام لحظه شکست در مذاکرات را به تعویق بیاندازد اما اکنون دیگر مجبور شد و چاره‌ای جز اذعان به این حقیقت نداشت. به نظر می‌رسد که طرفین از تماس باهم خسته شده و به نقطه پایانی رسیده‌اند».
این دیپلمات ارشد خاطرنشان کرد: «آمریکایی‌ها نیز از رسیدن به مصالحه ناامید شده‌اند. راب مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران اخیرا پیامی به اسرائیل فرستاد با این مضمون که فکر نمی‌کند ایرانیان متن پیشنهادی بورل را بپذیرند و گفت که از نظر او توافق مرده است».
مقامات اورشلیم از این وضعیت راضی هستند. به نظر می‌رسد که کارزار این کشور برای شکست مذاکرات و عدم امضای توافق به پیروزی رسیده است. به گفته یک دیپلمات ارشد خاورمیانه «در ایران نیز مخالفت شدیدی با توافق وجود دارد. آقای خامنه‌ای توافق جدید را سند تسلیم می‌داند و ابراهیم رئیسی حاضر نیست بدون چراغ سبز رهبری این سند را امضا کند».
اما آیا اسرائیل اکنون می‌تواند تمرکز خود را روی رسیدن به توافق با آمریکا بر سر طرح مشترکی برای اعمال فشار بیشتر علیه ایران و تشدید تحریم‌ها بگذارد و به جنگ فرسایشی خود با ایران ادامه دهد؟
پاسخ به این سؤال احتمالا منفی است. به گفته یکی دیگر از دیپلمات‌های اسرائیلی «توافق هسته‌ای با ایران مانند گربه‌ای است که 9 جان دارد. توافق هنوز نمرده است زیرا هر دو طرف منافع آشکاری در رسیدن به توافق دارند».
وی اظهارات بورل را پایان راه نمی‌داند و فکر می‌کند که ضرب‌الاجل واقعی برای توافق ماه نوامبر است «ماه نوامبر زمانی است که اسرائیل می‌تواند موفقیت خود را جشن بگیرد اما اکنون همچون گذشته که مذاکرات دچار وقفه می‌شد و پس از آن طرفین به میز مذاکره باز می‌گشتند، شاهد حضور دوباره طرف‌ها بر سر میز مذاکره خواهیم بود»
موساد نیز بر این باور است که توافق در نهایت حاصل خواهد شد زیرا آمریکایی‌ها، ایرانیان و اروپایی‌ها همگی به توافق نیاز دارند. بنابراین بن‌بست فعلی در توافق، خیال مقامات رده بالای موساد را از شکست مذاکرات آسوده نکرده است.
اما برت مک‌گورک مشاور جو بایدن در خاورمیانه، مذاکرات با ایران را پایان یافته می‌داند. وی هفته گذشته به گروهی از کارشناسان اتاق‌های فکر آمریکا گفت «بسیار بعید است که برجام در آینده نزدیک احیا شود. دولت بایدن قصد دارد از تحریم و انزوای دیپلماتیک علیه ایران استفاده کند ولی در عین حال نمی‌خواهد که بی‌جهت تنش‌ها را افزایش دهد». از نظر مقامات اسرائیل این جملات نشان می‌دهد که بایدن برخلاف سیاست فشار حداکثری ترامپ، از اینکه تحریم‌های شدیدتری علیه ایران وضع کند اجتناب دارد. به عبارت دیگر گرچه دولت بایدن به آینده توافق بدبین است، ولی درها را به روی ایران باز نگه داشته است.
به گفته یک منبع اطلاعاتی اسرائیلی، ایران همچنان خواهان کاهش تحریم‌ها علیه سپاه است اما چون بایدن درخواست حذف این سازمان از لیست گروههای تروریستی را رد کرده، ایران اکنون از آمریکا می‌خواهد که شرکت‌ها و کارخانه‌های تحت کنترل سپاه را از لیست تحریم‌های اقتصادی خود خارج کند.
این منبع اطلاعاتی اضافه می‌کند: «برای ایران پول مهم است؛ بنابراین تا زمانی که فعالیت‌های اقتصادی و مالی سپاه ادامه داشته باشد، آنها مشکلی با باقی ماندن سپاه در لیست سازمان‌های تروریستی آمریکا ندارند».
کوتاه سخن اینکه تلاشهای بی‌پایان برای دستیابی به توافق هسته‌ای برای چندمین بار به پایان رسیده و به ضرب‌الاجلی که بارها مقامات غربی از آن صحبت می‌کردند رسیده‌ایم. اکنون گام بعدی چیست؟ احتمالا یک ضرب‌الاجل جدید دیگر.
*منبع: المانیتور
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما