خداوند در آیه 56 سوره ذاریات می فرماید: « و ما خلقتُ الجنَّ و الإنس إلّا لیعبُدون»
عبادت به معنای بندگی است، بندگی در مقابل خالقی که تمام هستی در گرو لطف اوست؛ پس بنده باید مفهوم عبد بودن را بفهمد؛ آنگاه که مفهوم عبد بودن تبیین شد، عابد پی می برد که تمام هستی متعلق به معبود است و حتی توفیق این عبادتی که بدان مشغول است، از جانب خدا به وی اعطا گردیده است.
عبادت بدون معرفت فایده ای ندارد، همانگونه که معرفت بدون عبادت نیز بی فایده است. از امام حسین علیه السلام نقل شده است که: « خدای متعال خلق را آفرید تا او را بشناسند و چون او را شناختند، حضرتش را بپرستند و چون او را پرستیدند، از پرستش جز او بی نیاز می شوند ». معرفت اولین شرط عبادت است؛ اگر عبادت با شناخت همراه نباشد ضرر دارد و چنین عابدی از مسیر درست خارج شده، به بیراهه شرک و ریا کشیده می شود. در این صورت عبادت مانند غذای مسموم، روح را مریض کرده و به جای آنکه نجات بخش روح و نفس باشد، او را در ضلالت فرو می برد.
عبادت گاه تنها لفظ است و حرکت اما بدون روح؛ چنین عبادتی هیچ فایده ای ندارد. خداوند متعال با صراحت می فرماید: « نماز از فحشا و منکر جلوگیری می کند »؛ اما چرا بسیاری از نمازها خاصیت بازدارندگی ندارد؟ چون ماهیت واقعی خود را از دست داده و جز رفع تکلیف چیزی نیست. اگرچه تمام آداب نماز اعم از مستحبات و مکروهات اهمیت خاصی دارد، اما با اهمیت تر از همه توجه به خداست. گاهی نمازگزار به چیزهایی که می گوید، توجه ندارد و از شأن و شخصیت کسی که در مقابلش ایستاده، غافل است؛ این معلول عدم معرفت و شناخت صحیح نسبت به معبود است.
معرفت درجات و مراتبی دارد، معصومین بالاترین درجات شناخت را نسبت به خداوند دارند. هرگاه معرفت واقعی حاصل شد، انسان به راه کج نمی رود؛ پس آدمی همواره باید بکوشد تا دایره فهم خود را درباره خداوند توسعه داده، عبادت هایش را تعمق ببخشد.
-عبادت شاکرین: انسان گاهی به خاطر نعمت های بیشماری که خداوند به وی عطا کرده، او را عبادت می کند.
-عبادت متقربین: همه انسان ها دوست دارند که با افراد پر قدرت و با نفوذ رابطه داشته باشند، چراکه ممکن است روزی در پیچ و خم زندگی به قدرت آنان نیازمند شوند. بعضی انسان ها به دلیل معرفتی که به خداوند پیدا کرده اند، او را از همه موجودات عالم قدرتمندتر یافته اند. آنان برای اینکه خدا را از خود راضی نگاه دارند به عبادت او می پردازند.
-عبادت مستحیین: برخی به دلیل ارتکاب گناه، در برابر خدا احساس شرم و سرافکندگی می کنند و برای اینکه مورد آمرزش وی قرار گیرند، او را عبادت می کنند.
-عبادت ذائق الحلاوه: اگر فردی در یک شب قدر، تا صبح با خضوع و خشوع عبادت کرد و روحانیت و معنویت این عبادت در قلبش تابید، شب های دیگر به امید دستیابی به آن لذت مجدداً شب را تا صبح به عبادت می پردازد.
-عبادت محبین: این عبادت در درجه بالاتری نسبت به عبادت های گفته شده قرار دارد. انگیزه عبادت در بعضی از انسان ها دوستی با خداست و چون او را دوست دارند، عبادتش می کنند.
-عبادت عارفین: امیرمؤمنان علی علیه السلام می فرماید: « عبادت من نه به خاطر ترس از جهنم است و نه طمع به بهشت، بلکه تو را عبادت می کنم چون تو سزاوار عبادت هستی ». چنین معرفتی است که باید آن را تحصیل کرد و برای کسب آن تنها یک راه وجود دارد؛ راه اهل بیت.
معرفت که باشد ایمان نیز به دنبال آن خواهد آمد. آنکه خدا را بشناسد، به رسول خدا ایمان پیدا می کند و اهل بیت او را نیز دوست دارد و شخصی که کسی را دوست دارد، از او اطاعت خواهد کرد.
برگرفته از کتاب ای اباذر! اینگونه باش، نوشته مرجع عالیقدر آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی
نظر شما