آنگونه که منابع آگاه سعودی به خبرگزاری میدل ایست آی گفتند محمد بن سلمان ولیعهد عربستان تمایلی به پذیرش مطالبات نخست وزیر اسرائیل مبنی بر موافقت با حمله به ایران در ملاقاتی که یکشنبه گذشته در شهر نئوم داشتند، از خود نشان نداده است.
به گفته این منابع، عدم تمایل بن سلمان دو دلیل دارد: نخست آنکه وی دو حمله اخیر به اهداف نفتی سعودی را پیامی هشدار دهنده از طرف نیروهای نیابتی ایران تعبیرکرده است و دوم اینکه او شک دارد که آمریکا در صورت وقوع درگیری و حمله به اعراب خلیج فارس، پاسخ درخوری به ایران دهد.
به گفته این منبع آگاه، در دیدار سه جانبه یکشنبه گذشته «نتانیاهو خواهان ضربه زدن به ایران و حمله به تأسیسات غنی سازی اورانیوم بود اما پمپئو قولی به او نداد». در ریاض تهدید حمله آمریکا به تأسیسات غنی سازی اورانیوم ایران جدی گرفته شده است؛ در هفته های اخیر دو بمب افکن B52 از پایگاهی در داکوتای شمالی بر فراز خلیج فارس به پرواز درآمد و همراه با سایر هواپیماهای جنگی آمریکا عملیاتی تمرینی انجام داد. درحال حاضر کریستوفر میلر وزیر دفاع آمریکا برای بازدید از پایگاههای هوایی این کشور در بحرین و قطر و در ظاهر برای آرزوی سلامتی برای نیروهای آمریکایی در روز شکرگذاری، در خلیج فارس به سر می برد.
به عقیده تحلیلگران، ایران دستور حمله ترامپ را امری محتمل می داند. به گفته این منبع آگاه سعودی «ایرانیان به سعودی می گویند که هرچه برای ما اتفاق بیافتد شما تاوانش را خواهید داد. بن سلمان می داند که اگر ترامپ به ایرانی ها حمله کند، سعودی، حمایتی از بایدن دریافت نخواهد کرد؛ لذا در نشست یکشنبه هم مشخص بود که تمایلی برای وقوع چنین حمله ای در زمان ترامپ ندارد».
این منبع، بن سلمان را در این جلسه، مضطرب و عصبی توصیف کرد «بن سلمان بدترین روزهای خود را از زمان ولیعهدی اش سپری می کند. اصلی ترین نگرانی او بایدن است؛ فکر می کند که رفتار دولت بایدن با او خصمانه خواهد بود و رئیس جمهور جدید آمریکا کارهایی که او این مدت انجام داده از جمله قتل جمال خاشقچی و به زندان انداختن و بدرفتاری با فعالان زن را فراموش نکرده است؛ وی واقعا نمی داند چه کند».
ترامپ، کوشنر و پمپئو، هرسه، ولیعهد را تحت فشار گذاشته اند تا روابطش را با اسرائیل عادی کند. در ابتدا پمپئو کوشید تا بن سلمان را مجبور به انجام دیداری علنی با نتانیاهو نماید؛ اما در پایان به این توافق رسیدند که ملاقات مخفیانه در نئوم صورت گیرد و نتانیاهو خبر را به رسانه ها درز دهد. به گفته منبع آگاه، عدم تمایل بن سلمان برای عادی سازی رابطه با اسرائیل، بدلیل همراهی با آرمان فلسطین نیست «او به فلسطینیان اهمیتی نمی دهد بلکه از انها متنفر است. دلیل این عدم تمایل آن است که چنین اقدامی باید تأیید ملک سلمان را داشته باشد و او با عادی سازی رابطه با اسرائیل مخالف است؛ در چنین شرایطی نمی توان مردم را براحتی در خصوص عادی سازی رابطه اقناع کرد».
پمپئو با بن سلمان صریح بوده و به او هشدار داده است که با روی کار آمدن بایدن، تنها دو حامی برای سعودی در امریکا باقی مانده است: نخست لابی هوادار اسرائیل و دوم مجلس سنا که در دست جمهوریخواهان می باشد. بایدن وعده داده است که از عربستان به خاطر نقض حقوق بشر حساب پس خواهد گرفت و فروش اسلحه به این کشور را محدودتر خواهد کرد؛ همچنین سیاست آمریکا را در قبال ایران 180 درجه تغییر داده و به میز مذاکره بر می گردد.
بسیاری از دشمنانی که ولیعهد از زمان به قدرت رسیدنش برای خود ایجاد کرده، دولت بایدن را متحد خویش می بینند. در زمره این دشمنان برخی از شاهزادگان سعودی که توسط بن سلمان بازداشت شدند قرار دارند همچون پسر عموی بزرگتر بن سلمان و ولیعهد سابق کشور محمد بن نایف، در کنار عموی بزرگترش احمد بن عبدالعزیز که علنا مخالفت خود را با بن سلمان ابراز می کند.
آگاهی ولیعهد از آسیب پذیری و تزلزل خود باعث شده است که بیش از گذشته به پدرش وابسته باشد. در طول اجلاس مجازی گروه بیست، این ملک سلمان بود که به ایفای نقش پرداخت و حتی تصویر بن سلمان در پوستر اصلی اجلاس به چشم نمی خورد؛ این درحالی بود که در جلسات قبلی گروه بیست، وی به نمایندگی از پادشاه حضور می یافت.
برای ترمیم رابطه آسیب دیده عربستان با رئیس جمهور ترکیه نیز از اعتبار ملک سلمان استفاده شده است. وی در تماس تلفنی با اردوغان پیشنهاد داد که وزرای خارجه دو کشور برای حل موضوع تحریم غیررسمی کالاهای ترکیه در عربستان، با یکدیگر دیدار و گفتگو کنند. روابط عربستان و ترکیه از دوسال پیش که اردوغان حاضر به توقف خواسته خود مبنی بر انجام تحقیقات بین المللی در موضوع قتل خاشقچی نشد، رو به تنش گذاشت. شاخه زیتونی که اکنون از طرف ریاض تقدیم انکارا شده، بیشتر به این دلیل است که با روی کار آمدن بایدن و ایجاد روابط دیپلماتیک با ایران، ترکیه و سعودی به یکدیگر نیاز پیدا خواهند کرد.
موضوع دیگرِ نگرانی بن سلمان، یمن است. هزینه های اقتصادی عملیات نظامی در یمن بسیار بیشتر از آن چیزی است که در آمار رسمی اعلام می شود. متحد اصلی بن سلمان، محمد بن زاید نیز به هدف خود از جنگ یمن (کنترل جنوب آن کشور) رسیده و بن سلمان در جنگ با حوثی ها تنها مانده است. بن سلمان که مقام وزارت دفاع را نیز بر عهده دارد، دچار کمبود نیرو شده و برای جبران این کمبود رو به عبدالفتاح سیسی رئیس جمهور مصر آورده است؛ اما سیسی تمایلی به برآورده کردن خواست او ندارد.
مصر احساس می کند که ایجاد رابطه بین امارات و اسرائیل به زیان او تمام شده است. با توافق تجاری امارات و اسرائیل، اسرائیل جای مصر را در ایجاد راه ارتباطی بین دریای مدیترانه و خلیج فارس گرفته و کانال سوئز، لزوم و کارکرد خود را از دست داده است. این توافق تجاری شامل کشیدن خط لوله نفت و راه آهن سریع السیر است ضمن اینکه گوگل در صدد است با کشیدن کابل فیبر نوریِ اینترنت، عربستان و اسرائیل را به هم متصل کند.
به گفته منبع آگاه سعودی «مصر بابت این تحولات نگران و ناراضی است». وی در پایان با اشاره به بن سلمان گفت «او نگران آینده است؛ دیدار سه جانبه یکشنبه نشان می دهد که بن سلمان حاضر است برای جلب رضایت اسرائیل و نگه داشتن ترامپ و جمهوریخواهان در کنار خودش، هر هزینه ای را که لازم است بپردازد. گرچه تاکنون آرزوی وی این بوده که شاه شود، اما اکنون شرایط به نحوی است که بیشتر از همیشه به پدرش نیاز دارد»
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما