افزایش حمایت از سنوار

مصطفی محمد در طول این یکسال آوارگی می دید که ساکنان غزه علیه یحیی سنوار موضع می گیرند و پس از موج بمباران اسرائیل سنوار را مقصر می دانند

تا زمانی که سنوار زنده بود، بسیاری از مردم گمان می کردند او از غزه فرار کرده یا در تونل های حماس پناه گرفته است؛ ولی وقتی وی در زدوخورد با سربازان اسرائیلی جان باخت، همه چیز عوض شد

آخرین لحظات زندگی سنوار در ویدئویی که توسط اسرائیل منتشر شد، به نمایش گذاشته شد. ویدئو رهبر حماس را نشان می داد که درحالی که به شدت مجروح شده، چوبی را به سمت یک پهپاد جاسوسی پرتاب می کند. به گفته محمد «وقتی مردم غزه فیلم را دیدند، نظر بسیاری از آنها تغییر کرد زیرا که فیلم نشان می داد سنوار تا آخرین لحظه عمر می جنگد»

اقدامات سنوار به عنوان یکی از عوامل اصلی حمله 7 اکتبر حماس به اسرائیل، افکار عمومی را در فلسطین و دیگر کشورهای اسلامی به دو دسته تقسیم کرد. سنوار که توسط آمریکا تروریست نام گرفته، در اسرائیل به چند قتل از جمه کشتن فلسطینی هایی که همدست اسرائیل می دانست، محکوم شده بود و قبل از اینکه در تبادل اسرا آزاد شود، در زندان به سر می برد

براساس نظرسنجی مرکز فلسطین که در ماه سپتامبر انجام شده، تنها 29% از فلسطینی های غزه با سنوار همراه و همدل بودند؛ اما نحوه مرگ او باعث تغییر نگاه بسیاری از اعراب و فلسطینیان شده و برخی از دولت های عرب را در تنگنا قرار داده است. آنها نمی دانند چه واکنشی در قبال مرگ سنوار نشان دهند

به گفته تحلیلگران، عربستان، اردن و مصر در موقعیت حساسی قرار دارند. بخش هایی از جمعیت این سه کشور با آرمان فلسطین همدل هستند؛ اما دولت ها یا حماس را در لیست گروههای تروریستی قرار داده اند و یا نسبت به ارتباط آن با ایران بدبین هستند

معین ربانی عضو مرکز مطالعات بشردوستانه در قطر می گوید: «شیوه مرگ سنوار، برخی از کشورهای منطقه را در زمانی حساس در تنگنا قرار داده است. نگرش مردم نسبت به دولت هایشان این بوده که «شما نتوانستید با دیپلماسی کاری از پیش ببرید؛ اما جنبش های ضعیف تر از شما مانند حماس و حزب الله، برای اسرائیل دردسر ساز شده اند»

به گفته ربانی: «مردم منطقه منتقد دولت های خود هستند؛ چراکه این دولت ها استراتژی مؤثری ندارند و به اروپا و آمریکا تکیه می کنند، کاری که نشان دهنده ناتوانی و ضعف آنهاست»

این مسئله نشان می دهد که چرا کشورهای منطقه به روش های بسیار متفاوتی به مرگ سنوار واکنش نشان دادند. برخی مانند ایران بزرگترین حامی دولتی حماس، از سنوار قهرمان ساختند. در مقابل بازوی رسانه ای دولت سعودی، سنوار را تروریست خواند و از مرگ او استقبال کرد؛ اقدامی که موجی از اعتراض را برانگیخت و در عراق، عده ای دفاتر یک کانال سعودی را تخریب کردند

مقامات مصر و اردن که هر دو با اسرائیل روابط دیپلماتیک دارند و درعین حال دارای جمعیت قابل توجه فلسطینی هستند، در قبال مرگ سنوار سکوت کردند. در آمریکا، بایدن مرگ سنوار را روز خوبی برای اسرائیل و ایالات متحده و جهان دانست. مکرون رئیس جمهور فرانسه، مرگ سنوار را فرصتی برای کاهش درگیری و تنش در غزه دانست و خواستار آزادی گروگان های اسرائیلی شد

افزایش حمایت از سنوار در خاورمیانه، ارتباط چندانی به حمله 7 اکتبر ندارد. به عقیده ناصر القدوه وزیر خارجه سابق فلسطین «در شرایطی که رهبران سیاسی حماس به مصر فرار کرده اند یا در قطر مستقر هستند، سنوار در غزه ماند و جنگید؛ همین مسئله سبب تمایز او از سایر رهبران فلسطین شده است. همچنین چگونگی و محل مرگ او روایت اسرائیلی ها را که می گفتند سنوار مردم غزه را رها کرده است، زیر سؤال برد. اسرائیل نمی تواند مرگ سنوار را دستاورد بزرگی برای خود بداند؛ زیرا قتل او برنامه ریزی شده و مبتنی بر اطلاعات نبود»

گرشون باسکین مدیر خاورمیانه گروه حمایت از دیپلماسی می گوید که «انتشار فیلم های پهپاد و آخرین لحظات مرگ سنوار، در تغییر احساسات نسبت به او نقش اساسی داشت»

آن فیلم ساختمانی به شدت آسیب دیده را نشان می داد که پر از گردوغبار و آوار است؛ مردی بی حرکت و پشت به پهپاد روی صندلی نشسته و صورتش را با پارچه ای پوشانده است. به نظر می رسد که بازویش به شدت زخمی شده؛ ناگهان یک تکه چوب را به سمت پهپاد پرتاب می کند و سعی می کند آن را ساقط کند ولی موفق نمی شود. ویدئو در آن نقطه به پایان می رسد و سنوار بلافاصله با شلیک یک تانک به ساختمان، کشته می شود

یک مقام ارشد عرب که در مذاکرات آتش بس شرکت داشت، می گوید از انتشار این فیلم شگفت زده شده است زیرا فیلم می تواند به تداوم سرپیچی در بین فلسطینیان و شبه نظامیان در غزه کمک کند. همچنین باسکین مذاکره کننده پیشین اسرائیل معتقد است «نظام سیاسی اسرائیل نمی داند و برایش مهم نیست پیامی که این فیلم به جهان عرب مخابره می کند چیست. برای نتانیاهو تنها مهم است که قدرت خود را به نمایش بگذارد و بگوید من قهرمان هستم، من نصرالله و سنوار را کشتم»

مسئله ای که احتمالا دولت های منطقه را نگران می کند، این است که در صورت افزایش تظاهرات هواداران فلسطین که از دولت های خود می خواهند موضع سخت تری در قبال اسرائیل بگیرند، آنها باید چه واکنشی نشان دهند؟

اردن در طول سال گذشته با تظاهرات هواداران فلسطین با بردباری برخورد کرده زیرا می ترسد که سرکوب اعتراضات، منجر به ناآرامی های بیشتر شود. اما کشورهای دیگر در مقابل معترضان نرمش کمتری دارند؛ عربستان که به طور کل هرگونه اعتراضی را ممنوع کرده، سال گذشته هرکس را که در حمایت از آرمان فلسطین پرچم آن کشور را حمل می کرد، دستگیر نمود. پادشاهی می ترسد که حمایت از فلسطینیان جرقه ناآرامی های سیاسی و روی آوردن جوانان به سمت افراط گرایی را بزند

در مصر 120 نفر به دلیل تظاهرات در حمایت از فلسطینیان، دستگیر شده اند. نگرانی دولت مصر نیز این است که تظاهرات کوچک به سرعت تبدیل به جنبشی شود که خواهان تغییر دولت است

برخی از رهبران مذهبی اظهاراتی را در تمجید سنوار بیان کرده اند. مفتی اعظم عمان، سنوار را قهرمان خواند. در بیانیه او آمده است: «خوشا به حال او که در حین مبارزه و بدون عقب نشینی جان باخت». دانشگاه الازهر پس از کشته شدن سنوار بیانیه ای صادر کرد، مقاومت فلسطین را ستود، از زدن برچسب تروریستی به حماس انتقاد نمود و از کشورهای عرب حامی اسرائیل نیز انتقاد کرد

حزب فتح سرسخت ترین رقیب حماس نیز اعلام کرد که برای سنوار سوگوار است؛ او را شهید خطاب کرد و گفت که مرگ او مردم فلسطین را از تعقیب آرمان های خود منصرف نخواهد کرد

منبع: وال استریت ژورنال

حماس همچنان زنده است

کشته شدن یحیی سنوار رهبر حماس سؤالات زیادی را در مورد اینده جنگ غزه و درگیری های منطقه ای ایجاد کرده است. دیوید پترائوس در گفتگو با ما در مورد آینده حماس می گوید:

سال 1948 محمود فهمی نخست وزیر مصر بر این باور بود که اگر اخوان المسلمین منحل شود، ثبات به کشورش بازخواهد گشت؛ پس فعالیت اخوان را ممنوع اعلام کرد. اخوان المسلمین در شورش ها، اعتصابات و خشونت های مصر نقش رهبری داشت و برای مثال در ترور نخست وزیر و وزیر دارایی سابق ایفای نقش کرده بود

اما اعلام ممنوعیت اخوان باعث ایجاد خشونت های بیشتر شد. نیروهای مسلح اخوان المسلمین خودسرانه وارد عمل شدند و بدون اینکه از رهبر خود حسن البنا دستور بگیرند، محمود فهمی را ترور کردند. دولت در واکنش هزاران نفر از اعضای اخوان را به زندان انداخت. در فوریه 1949 حسن البنا ترور شد؛ باور عمومی بر این بود که قتل توسط دولت برنامه ریزی شده است. اکنون با گذشت 76 سال، دولت مصر همچنان در تلاش برای سرکوب اخوان المسلمین است

بارها شنیده ایم که «شما نمی توانید یک عقیده و باور را بکشید»؛ اما تاریخ نشان داده است که بسیاری از دولت ها هیچ توجهی به این جمله ندارند

کشتن سنوار اقدام نادرستی نبود. او مغز متفکر حمله 7 اکتبر بود و امیدوار بود این حمله آغازی برای محو اسرائیل باشد. سنوار می دانست که واکنش اسرائیل شدید خواهد بود و درد زیادی بر فلسطینیان غزه تحمیل خواهد شد. اسرائیلی ها مرگ او را جشن گرفتند ولی به زودی این شادی ها فرو می خوابد و اسرائیل با واقعیت مواجه می شود

چه کسی خلیل وزیر را به یاد می آورد؟ عباس موسوی، فتحی شقاقی و احمد یاسین را چطور؟ این افراد کسانی بودند که در گذشته نقش هیولا را برای اسرائیل ایفا می کردند. خلیل وزیر که با نام ابوجهاد نیز شناخته می شود، در کنار یاسر عرفات شاخه نظامی فتح را رهبری می کردند؛ شقاقی هدایت گروه جهاد اسلامی را برعهده داشت؛ موسوی پیش از حسن نصرالله رهبر حزب الله بود و احمد یاسین اواخر دهه 1980 حماس را رهبری می کرد. حالا همه آنها مرده اند و در عملیات های اطلاعاتی و امنیتی اسرائیل یکی پس از دیگری ترور شده اند. اما اسرائیلی ها علیرغم مهارتی که طی این چند دهه در مبارزه با تروریسم پیدا کرده اند، نتوانسته اند به مقاومت خشونت بار این گروهها پایان دهند

ارتش آزادیبخش فلسطین نقش مهمی را در انتفاضه خونین دوم ایفا کرد. پس از کشته شدن موسوی توسط اسرائیل در سال 1991 نصرالله این گروه را به مسلح ترین بازیگر غیردولتی جهان تبدیل کرد. در هفته های اخیر که اسرائیلی ها نصرالله را کشتند و اکثر رهبران حزب الله را از بین بردند، نیروهای این گروه رگباری از موشک را به سمت اسرائیل شلیک کردند و همچنان به مبارزه ادامه می دهند. سال 1995 شقاقی در مقابل هتلی در مالت مورد اصابت پنج گلوله قرار گرفت اما دهه ها بعد جهاد اسلامی همچنان اسرائیلی ها را با حملات انتحاری و پرتاب موشک هدف قرار می دهد. یاسین همچون نصرالله در حمله هوایی کشته شد ولی مرگ او جانشینانش را وادار به تغییر استراتژی نکرد. پس چرا انتظار داریم مرگ سنوار شرایط متفاوتی را رقم زند؟

مقامات آمریکا بر این باور هستند که تحقق صلح منوط به شکست کامل حماس توسط اسرائیل است و مرگ سنوار ممکن است همان نقطه عطف باشد. این امید در اظهارات جو باین رئیس جمهور آمریکا در مورد مرگ سنوار کاملا آشکار بود. ولی انتظار من این است که کادرهای بدون رهبر حماس به مبارزه ادامه دهند و از دشمنان انتقام گیرند. مقاومت جزئی از هویت این نیروهاست؛ به همین دلیل است که سنوار ترجیح می داد با شلیک تانک اسرائیل بمیرد تا با سکته مغزی. او معتقد بود که مرگ همراه با خشونت، الهام بخش نیروهای مقاومت خواهد بود

در سالهای بعد از 11 سپتامبر ارتش آمریکا گروهی از تروریست های فراملی را همچون بن لادن، ایمن الظواهری، ابومصعب الزرقاوی، ابوبکر بغدادی و تعدادی از همدستانش را کشت و القاعده و داعش را ویران کرد؛ ولی هردو گروه زنده ماندند. ممکن است به اندازه گذشته خطرآفرین نباشند ولی همچنان به حیات خود ادامه می دهند تا روز موعود دوباره برخاسته و بجنگند

همچنین سپاه را در نظر بگیرید؛ نیروی قدس سپاه بازیگر اصلی در محور مقاومت است اما این نیرو بعد از کشته شدن قاسم سلیمانی در اوایل 2020 مرگبارتر شد. همه اینها نشان می دهد که مرگ تروریست ها در کوتاه مدت شادی آفرین است ولی کمک چندانی به پایان رنج منطقه نمی کند.

پس از مرگ سنوار من با دوستانی که در اسرائیل داشتم گفتگو کردم. تک فرزند آنها در ارتش خدمت می کند؛ در گفتگو با آنها می توانستم احساس عمیق اضطراب و اندوه را ببینم. آنها می گفتند: «اکنون ما به بازگشت گروگان ها و نوعی آرامش نیاز داریم؛ می خواهیم فرزندمان را در خانه ببینیم»

منبع: فارین پالیسی

مترجم فاطمه رادمهر