نزدیک به نیمی از جوانان عرب به مهاجرت می اندیشند

نظرسنجی ای که امسال در میان جوانان عرب صورت گرفته است نشان می دهد که بیش از 40% جمعیت 200 میلیونی جوان در خاورمیانه و شمال آفریقا به فکر مهاجرت هستند. این نظرسنجی به سفارش آژانس Asda’a Burson Cohn & Wolfe در دوبی در دو مرحله انجام شد: در مرحله اول 3400 جوان عرب در دوره زمانی ژانویه تا مارس مورد پرسش قرار گرفتند و در مرحله دوم 600 جوان دیگر در ماه آگوست به تأثیر شیوع کرونا بر زندگی شان پاسخ دادند.

بیشترین جمعیتی که تمایل خود را به مهاجرت اعلام کردند جوانان لبنانی بودند که با توجه به بحران های متعدد کشور، 77% از تمایل خود به ترک لبنان سخن گفتند. پس از لبنان، لیبی با 69%، یمن با 66% و عراق با 65% رتبه های بعدی را از آن خود کردند.

در نقطه مقابل این کشورها، امارات و عربستان قرار دارند؛ چنانکه 97% جوانان امارات و 94% جوانان عربستان گفتند تمایلی به مهاجرت و ترک کشور خود ندارند. امارات همچنین برای نهمین سال متوالی، مقصد انتخابی بیش از 45% از جوانان عرب برای مهاجرت است و پس از آن آمریکا، کانادا و انگلیس قرار گرفته اند.

این نظرسنجی دوازدهمین سالی است که انجام می شود؛ پاسخ دهندگان در سنین 18 تا 24 سال بوده، از 17 کشور در خاورمیانه و شمال آفریقا انتخاب می شوند و 50% زن و 50% مرد هستند.

نظرسنجی نشان می دهد که اقتصاد دلیل اصلی ترغیب جوانان به مهاجرت می باشد و پس از آن دولت های فاسد، فرصت های تحصیلی، کسب تجربه های جدید و دلایل امنیتی قرار دارد. در میان کسانی که به شکل جدی به مهاجرت فکر می کنند، 60% از ترک موقتی کشورشان سخن گفتند و نزدیک به 50% گفتند که قصد بازگشت ندارند.

وقتی از آنها پرسیده شد که «آیا فکر کردن به تأثیرات کووید 19 احتمال مهاجرت شما به کشوری دیگر را بیشتر می کند؟» نزدیک به یک سوم پاسخ مثبت دادند. 41% از جوانان الجزایر، یک نفر از هر سه جوان اردنی و 33% از جوانان مصری، اشتیاق خود را به مهاجرت بر اثر کووید 19 ابراز کردند. در نقطه مقابل، تنها 9% از جوانان سعودی گفتند که شیوع کرونا احتمال مهاجرتشان را بیشتر کرده است.

اعتراضات ضد دولتی

هشت سال بعد از بهار عربی که منطقه شاهد اعتراضات هزاران جوان برای اصلاح، دموکراسی و پایان فساد بود؛ در سال 2019 در الجزایر، عراق، لبنان و سودان بار دیگر حرکت هایی اعتراضی به رهبری جوانان شکل گرفت. تمایل به داشتن دولتی منتخب، شغل و فرصت های آموزشی، همچنان خواست اصلی جوانان عرب است. وقتی از شرکت کنندگان در نظرسنجی سؤال شد که دلیل ناآرامی های اجتماعی و اعتراضات جهان عرب در سال 2019 از نظر آنان چه بوده؟ 40% به فساد و حکومت های بد اشاره کردند و دقیقا همین پاسخ را جوانانی که سال 2012 و در پی بهار عربی در اعتراضات شرکت می کردند به مسئولان نظرسنجی داده بودند. این امر نشان می دهد که در این هشت سال هیچ پیشرفتی در وضعیت کشورهای منطقه حاصل نشده است.

82% از جوانان لبنان، 89% از جوانان الجزایر و عراق و 88% از جوانان سودان گفتند که از اعتراضات ضد دولتی حمایت می کنند؛ اما دیدگاه شرکت کنندگان در نظرسنجی، نسبت به نتایج اعتراضاتِ ضد دولتی، کمی با یکدیگر تفاوت داشت. در سودان نزدیک به 70% معتقد بودند که اعتراضات به تغییراتی مثبت خواهد انجامید، درحالیکه در الجزایر 64% به نتایج مثبت اعتراضات امیدوار بودند و نزدیک به یک سوم از پاسخ دهندگان آن را فاقد اثر می دانستند، در لبنان 40% جوانان تردیدی مشابه الجزایری ها داشتند و 54% به نتایج مثبت اعتراضات امیدوار بودند.

نگرانی از نبود شغل، عدالت اجتماعی، سیاست های دولت و ضعف خدمات اجتماعی از جمله در امور آموزشی و سلامت، عواملی است که به ناآرامی در بخش هایی از جهان عرب دامن می زند. در رأس خواسته های جوانان عرب، شکست سازمان های تروریستی، مدرن سازی نظام آموزشی، تنوع بخشیدن به اقتصاد و عدم وابستگی به نفت و تشویق و استقبال دولت از فناوری های جدید و نوآوری در عرصه تکنولوژی است.

دین و حقوق جنسیتی

دین در شکل گیری هویت فردی جوانان شمال آفریقا نقشی مهم ایفا می کند، به نحوی که 61% جوانان این منطقه، دین را جزئی از هویت خود می دانند؛ حال آنکه این میزان در کشورهای حوزه شرقی مدیترانه 29% و در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس 27% است. با این وجود بسیاری از جوانان عرب معتقدند که دین نقش بسیار مهمی در عرصه اجتماعی ایفا می کند و این دیدگاه طبق نظرسنجی صورت گرفته طی پنج سال گذشته، تقویت شده است.

66% جوانان عرب با این ایده که «جهان عرب به اصلاح نهادهای دینی خود نیاز دارد» کاملا موافق هستند. در مورد محدودیت هایی هم که بدلیل کرونا بر حج گذاشته است 78% از این تصمیم حمایت می کنند.

در رابطه با حقوق جنسیتی، طبق گزارش مجمع جهانی اقتصاد، در سال 2020 خاورمیانه و شمال آفریقا از نظر کاهش فاصله بین زن و مرد در پایین ترین رتبه در جهان قرار دارند. اما طبق نظرسنجی از هر سه زنِ جوان عرب، دو نفر معتقدند که از حقوق مساوی با مردان برخوردارند. رضایت از برابری در کشورهای حوزه خلیج فارس 71% در شمال آفریقا 62% و در شرق مدیترانه 60% است. تلاش کشورهای حوزه خلیج فارس برای توانمند سازی زنان از طریق اعطای پست های بیشتر در وزارتخانه ها و هیأت مدیره شرکت ها، نشان می دهد که چرا زنانِ این منطقه نسبت به سایر زنان عرب، رضایت بیشتری از حقوق و موقعیت خود دارند.

با وجود بهبود شرایط و نگاه مثبتی که خود زنان به این مسئله دارند، به گفته مجمع جهانی اقتصاد، اگر روند بهبود امور با همین سرعت ادامه یابد 150 سال طول می کشد تا شکاف جنسیتی در منطقه برطرف شود.

درحالیکه 70% زنان جوان عرب در نظرسنجی از برابری در آموزش سخن گفتند، بیش از یک سوم معتقد بودند که مردان فرصت های شغلی بهتری در مقایسه با زنان دارند. در میان مردان جوان عرب 70% گفتند که اشتغال زنان به سود خانواده است؛ از این میان 43% کار پاره وقت را نسبت به کار تمام وقت برای زنان مناسبت تر می دانستند.

به گزارش کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل در غرب آسیا، تخمین زده می شود که 700000 زن در جهان عرب به دلیل شیوع کرونا شغل خود را از دست دهند.

افزایش نفوذ

بسیاری از شرکت کنندگان در نظرسنجی معتقدند که نفوذ عربستان و امارات بر ژئوپلیتیک خاورمیانه در پنج سال اخیر گسترش یافته است و آن دسته از کشورهای غیرعرب که به باور جوانان عرب نفوذ خود را در منطقه افزایش داده اند، به ترتیب شامل ترکیه (20%)، روسیه (16%) و ایران (14%) می باشند.

89% جوانان عرب، به امارات به چشم متحد نگاه می کنند و این میزان در مورد مصر 80% و در مورد عربستان 78% است؛ پس از آن نیز چین با 73%، روسیه با 71% و ترکیه با 61% قرار دارند.

64% جوانان عرب ایران را دشمن می دانند و حتی برخی آن را «قدرتمندترین دشمن کشورشان» نام می برند. البته تعداد زیاد طرفداران این دیدگاه شاید از آن رو باشد که نظرسنجی پس از ترور سردار سلیمانی و افزایش تنش ها در آن مقطع زمانی انجام شده و این امر احتمالا بر دیدگاه پاسخ دهندگان تأثیرگذار بوده است.

*منبع: میدل ایست آی

مترجم: فاطمه رادمهر