زائران شیعه مدت ها است که امید خود را به زیارت قبور خویشان و نزدیکان پیامبر اکرم (ص) به ویژه جعفر برادر حضرت علی (ع) از دست داده اند. حالا اردنی ها از امکان گشودن درب های کشور به روی زائران شیعه سخن می گویند.
جرقه این بحث را «زید نابلوسی» با پستی که در فیسبوک گذاشت، زد. این وکیل اردنی و فعال برجسته حقوق بشر، پس از دیدار ملک عبدالله دوم پادشاه اردن از یکی از اماکن مقدس، در اوایل ماه ژوئیه قبل از عزیمت به بغداد و شرکت در اجلاس سه جانبه رؤسای مصر و اردن و عراق، نوشت: اردن و به ویژه بخش های جنوبی کشور که اکثر مراقد مقدس شیعیان در آنجا است، مشکلات اقتصادی بسیاری دارد. «ما برای جلوگیری از فروپاشی اقتصاد، به هر ریالی که می توانیم جمع کنیم، نیازمندیم. در چنین شرایطی، برای جذب توریست در مناطق فقیر نشین جنوب کشور که اکثر بقاع متبرکه شیعه آنجا است، جز زائران شیعه، گزینه دیگری نداریم».
نابلوسی که از جانب ملک عبدالله برای عضویت در کمیته اصلاحات سیاسی انتخاب شده، معتقد است که گردشگری مذهبی زمینه رشد و شکوفایی زیادی در اردن دارد و دلیلی برای نپذیرفتن شیعیان که 320 میلیون نفر در جهان هستند و در لبنان، عراق، عربستان و بحرین جمعیت قابل توجهی دارند، نیست. به نظر برخی از کارشناسان، اردن می تواند سالانه پذیرای یک میلیون زائر شیعه باشد.
نابلوسی افزود «کشوری که رشد پیدا کرده و اعتماد به نفس دارد و به تازگی هم صدمین سالگرد تشکیل خود را جشن گرفته است، نباید از گردشگرانی که مسالمت جو و صلح طلب هستند، بترسد و برایش فرقی نداشته باشد که این گردشگران از محل غسل تعمید حضرت عیسی بازدید می کنند یا مقبره خویشان حضرت محمد (ص)؛ جالب آنکه تبار ملک عبدالله، مستقیما به خاندان رسول اکرم می رسد».
یکی از خوانندگان پست نابلوسی در فیسبوک، در تأیید او نوشت: «ما گردشگران اسرائیلی را می پذیریم؛ پس چرا شیعیان را قبول نکنیم؟»
اما اردن روابط پیچیده ای با تشیع دارد. علیرغم تصویری که این کشور گهگاه از خود به عنوان کشوری تکثرگرا به نمایش می گذارد، دولت به جمعیت اندک شیعه در این کشور اجازه تأسیس مسجد نمی دهد. چندین دلیل سیاسی در کنار یک دلیل مذهبی، بر مقاومت اردن در برابر شیعیان وجود دارد: تشیع دین غالب در ایران است و ایران هم بر لبنان که در همسایگی اردن قرار دارد، از طریق حزب الله نفوذ بسیاری دارد. تقویت حضور شیعیان در اردن، زمینه حضور و نفوذ ایران در داخل مرزهای اردن را فراهم می کند.
یکی از کسانی که با نظر نابلسی مخالف بود، اینگونه نوشت: «از سال 1979 ایرانیان برای صادر کردن اسلام مورد نظر خود می کوشند؛ اگر دولت اجازه ورود زائران شیعه را بدهد، تلاش ایران برای جذب اردنی های فقیر و نیازمند به تشیع، افزایش پیدا می کند و این امر منجر به تغییر مذهب مردم به تشیع می شود. چه چیزی بدتر از اینکه اجازه دهیم یک ایدئولوژی خطرناک در کشور توسعه پیدا کند».
مقامات وزارت گردشگری اردن و دربار سلطنتی، تغییر سیاست کشور در قبال زائران شیعه را انکار کردند. به گفته «نایف فائز» وزیر گردشگری اردن «ما موضعی علیه گردشگرانی که از هر جای جهان وارد اردن می شوند نداریم؛ اما توریسم مذهبی اولویت ما نیست».
نابلوسی معتقد است که طرز برخورد اردن در قبال تورهای گردشگریِ کشورهایی که در آنها جمعیت شیعه زیاد است -همچون افغانستان و پاکستان- در برابر سفر شیعیان به این کشور مانع ایجاد می کند. این سخت گیری ها دو عامل دارد: ملی گرایان عرب مخالف ایران و تندروهای سنی «آموزه های وهابیت در میان بخش بزرگی از جامعه اردن نفوذ کرده و دلیل اصلی اعتراض به ورود گردشگران شیعه همین است. اما امروزه حتی عربستان خود را از شر وهابیت خلاص کرده و ژست مسالمت آمیزی در قبال ایران دارد؛ اگر ما از الگوی عربستان پیروی نکنیم، در مسیر تبدیل شدن به پایگاهی جدید برای وهابیت قرار می گیریم».
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما