اتحاد مرگبار الشباب و حوثی ها
11 ژوئن سازمان اطلاعات آمریکا ادعای حیرت انگیزی را مطرح کرد: حوثی های یمن بدنبال همکاری با گروه الشباب وابسته به القاعده هستند؛ گفته می شود که دو گروه در خصوص ارسال سلاح به جنگجویان الشباب در سومالی با یکدیگر مذاکره می کنند
در صورتی که چنین توافقی بدست آید، حوثی ها در ازای پول، تسلیحات پیشرفته در اختیار الشباب قرار می دهند؛ البته مشخص نیست که دقیقا چه نوع تسلیحاتی به الشباب انتقال داده می شود. الشباب پیشتر از طریق قاچاق و بازار سیاه در سومالی، به سلاح های کوچک و پهپادهای نظارتی دسترسی پیدا کرده بود؛ بنابراین درصورت توافق، احتمالا حوثی ها پهپادهای تهاجمی یا موشک های زمین به هوا به الشباب خواهند داد. سیستم های پیشرفته تر مانند موشک های بالستیک و کروز، به آموزش و کمک های لجستیکی نیاز دارد که دستیابی به آن با توجه به خطرات سفر برای شبه نظامیان حوثی، برای الشباب براحتی امکانپذیر نیست
گرچه مقامات آمریکا هنوز هیچ مدرک مستقیمی دال بر انتقال سلاح کشف نکرده اند ولی حتی احتمال اینکه دو گروه اختلافات فرقه ای را کنار گذاشته و با یکدیگر همکاری می کنند، نگران کننده است. الشباب در تلاش است تا حکومتی جهادی را در سومالی برقرار کند و حوثی ها یک گروه شیعه زیدی هستند که توسط تهران حمایت می شوند؛ آنها با ائتلاف تحت رهبری عربستان در یمن می جنگند و از ماه نوامبر بر حملات دریایی به کشتی هایی که آنها را متعلق به متحدین اسرائیل می دانند، متمرکز شده اند. اما حوثی ها -همچون حامی خود ایران- در مواردی با القاعده و شاخه های آن همکاری می کنند و حتی پذیرای برخی از ارشدترین رهبران القاعده بوده اند
گرچه شاخه محلی القاعده یمن معروف به القاعده شبه جزیره عربستان AQAP در پی مبارزه با حوثی ها و کافر نامیدن آنها به شهرت رسید، ولی برخی از تحلیلگران و مقامات وابسته به شورای انتقالی جنوب سال گذشته ادعا کردند که حوثی ها به AQAP پهپادهای تهاجمی داده اند. اگر این ادعا درست باشد، انتشار خبر همکاری حوثی ها با الشباب تعجب آور نخواهد بود زیرا AQAP و الشباب روابط طولاتی مدتی با یکدیگر دارند و در انتقال مواد منفجره و دیگر تسلیحات همکاری می کنند. این گزارش ها در پی این ادعا مطرح شده است که حوثی ها در تلاش برای تضعیف شورای انتقالی جنوب که مورد حمایت امارات است، ارائه کمک های نظامی محدود به AQAP را آغاز کرده اند
اگر چنین توافقی بین حوثی ها و الشباب صورت بگیرد، نشان دهنده راهبرد جدید حوثی ها برای گسترش روابط با سایر گروههای شبه نظامی در سراسر منطقه است و به کارزار آنها برای ایجاد اختلال در کشتیرانی بین المللی کمک می کند. این کارزار که حدود 65 کشور را تحت تأثیر قرار داده و حداقل 29 شرکت بزرگ انرژی و کشتیرانی را مجبور به تغییر مسیرهای خود کرده است، به نظر نمی رسد که به این زودی ها متوقف شود؛ چنانکه تنها یک روز بعد از انتشار گزارش مذاکرات الشباب و حوثی ها، این گروه به یک کشتی یونانی حمله موشکی و پهپادی کرد
توافق با الشباب، به حوثی ها امکان دسترسی به سرمایه ای را می دهد که می تواند از آن برای جذب نیرو و تأمین مالی فعالیت های نظامی خود استفاده کند. الشباب ثروت کافی برای خرید سیستم های نظامی پیشرفته حوثی ها را دارد؛ به گفته وزارت خزانه داری آمریکا، این گروه شبه نظامی سالانه بیش از 100 میلیون دلار از راههای مختلف از جمله اخاذی، دریافت مالیات، عوارض جاده ها، تجارت غیرقانونی و سرمایه گذاری در تجارت زغال چوب و شکر بدست می آورد. الشباب همچنین ثابت کرده که از تحریم های بین المللی مصون است، تعداد زیاد نهادهای تجاری این گروه، به رهبران ارشد و تأمین کنندگان مالی آن امکان معامله نقدی و پولشویی را می دهد
اما چنین توافقی بر حوثی ها تأثیر منفی خواهد گذاشت. این گروه درنتیجه حملات دریایی به نام حمایت از فلسطین، شهرت و محبوبیت زیادی در سطح داخلی و بین المللی بدست آورده است. ولی همکاری با یک گروه جهادی سنی، می تواند در داخل مشکل ساز باشد زیرا حوثی ها هویت خود را بر پایه مقابله با ایدئولوژی سنی بنا کرده اند. تغییر این رویکرد می تواند نارضایتی بلندمدتی را که هم اکنون در مناطق تحت کنترل حوثی ها به دلیل سوء مدیریت، تأخیر پرداخت دستمزدها و سرکوب گسترده وجود دارد، شعله ور کند. علاوه بر این همکاری با یک سازمان تروریستی وابسته به القاعده، تلاش حوثی ها برای نشان دادن خود به عنوان حاکم مشروع یمن را تضعیف می کند و باعث قطع حمایت دیگر کشورها می شود
هرگونه توافق احتمالی، گویای این است که حوثی ها در مقابل تحریم ها وحملات به اهدافشان، می توانند راههای جایگزینی پیدا کنند، پایگاههای خود را گسترش دهند و به منابع مالی و تسلیحاتی جدید دسترسی پیدا کنند. با احتمال اینکه حوثی ها ممکن است قصد صادرات تسلیحات داشته باشند، ائتلاف بین المللی به رهبری آمریکا باید روی کشتی هایی که از بنادر تحت کنترل حوثی ها حرکت می کنند، تمرکز کنند و حمایت از دولت سومالی را در راستای گسترش نظارت بر سیستم بانکی افزایش دهند. توقیف حساب های بانکی مرتبط با الشباب و شناسایی و یورش به خانه های امنی که برای مخفی کردن پول نقد استفاده می شود، از جمله راهکارهاست
جنگ غزه، اسلام گرایان اردن را تقویت کرده است
بازارهای امان پایتخت اردن، کوکاکولا را –به عنوان اینکه برندی امریکایی است و آمریکا نیز نزدیک ترین متحد اسرائیل به شمار می رود- تحریم کرده اند. دیگر شرکت های آمریکایی برای اینکه از تحریم مصون بمانند، بروشورهایی را چاب کرده اند که در ان بر حمایت خود از آرمان فلسطین تأکید می کنند. ملک عبدالله پادشاه اردن به طرز عجیبی بین حمایت فزاینده مردم از حماس، و پیمان صلحی که بین اردن و اسرائیل در زمان پدرش ملک حسین در سال 1994 امضا شده، گرفتار شده است
اسلام گرایان تحت حمایت اخوان المسلمین –حماس شاخه ای از اخوان المسلمین است- مدتهاست در اردن مستقر هستند. نظرسنجی هایی که یک ماه بعد از حمله 7 اکتبر حماس و حمله تلافی جویانه اسرائیل انجام شده، حاکی از آن است که 66% اردنی ها مؤید اقدام حماس در حمله به اسرائیل هستند
ملک حسین رویکرد چماق و هویج نسبت به اخوان داشت؛ گاهی این گروه را متحد خود در مبارزه با کمونیسم می دید و در همین راستا دهه 1990 از اخوان خواست تا به دولت وحدت ملی بپیوندد. ولی ملک عبدالله تمایل کمتری به همکاری با اخوان دارد؛ البته هرگز این گروه را غیرقانونی اعلام نکرده است و اخوان المسلمین حتی با نام جبهه اقدام اسلامی، در مجلس اردن حضور دارد. ولی ملک عبدالله مدتهاست که رهبران حماس را به دلیل دخالت در امور داخلی اردن، از این کشور اخراج کرده است
از دیرباز بین اردنی های با پیشینه فلسطینی که حداقل نیمی از جمعیت را تشکیل می دهند و بادیه نشینان بومی که پایگاه سلطنت هاشمی هستند، شکاف وجود داشته است و اردنی های فلسطینی تمایل بیشتری به تندروی دارند. از زمان موج انقلاب های بهار عربی در سال 2011 ملک عبدالله کوشید اسلام گرایان هر دو گروه را در مقابل یکدیگر قرار داده و اینگونه آنها را تضعیف کند؛ ولی جنگ غزه باعث شد که گروههای مختلف اسلامگرا باهم متحد شوند. خیابان های نزدیک سفارت اسرائیل به میدان جنگ تظاهرکنندگان و نیروهای امنیتی بدل شده است؛ تقریبا هر شب مردمی که گردهم آمده اند، نام یحیی سنوار و محمد دیف –رهبران حماس در غزه را- سر می دهند
دولت اردن تلاش کرده است تا خود نقش حامی فلسطین را ایفا کرده و اسلام گرایان را از میدان به در کند. از این رو ایمن صفدی وزیر امور خارجه بارها جنگ اسرائیل را نسل کشی نامید و محکوم کرد؛ ملکه رانیا که اصالتا فلسطینی است اسرائیل را در تلویزیون مورد انتقاد قرار داد و دولت اردن جزء نخستین دولت هایی بود که به غزه کمک ارسال کرد
اما این اقدامات برای بسیاری از اردنی ها کافی نیست. به گفته یک سفیر غربی: «در بین مردم این احساس وجود دارد که دولت اردن تنها به منافع خود اندیشیده و به فلسطینیان پشت کرده است». اسلام گرایان در تظاهرات ها خشم مردم را علیه سازمان اطلاعات اردن و سلطنت برانگیخته می کنند. برخی از اسلام گرایان خواهان انتقال مقر خارجی حماس به اردن –درصورت اخارج آنها از قطر- شده اند. زمانی که خالد مشعل از شخصیت های برجسته حماس در قطر، در پیامی ویدئویی به تظاهرکنندگان گفت که اردن باید از حماس در غزه حمایت کند، خشم دولت و نظام سلطنتی آن کشور را برانگیخت. از ماه مارس دولت نسبت به تظاهرکنندگان با سختگیری بیشتری رفتار می کند؛ بسیاری از آنها را مورد ضرب و شتم قرار داده، دهها نفر را دستگیر کرده و آنها را متهم به دریافت کمک خارجی –از جمله از ایران- برای سرنگونی نظام سلطنتی نموده است
در این میان اعلام اسرائیل مبنی بر اینکه اردن ماه آوریل در برابر رگبار موشک ها و پهپادهای ایران به کمک تل آویو آمد، شرایط را برای دولت اردن سخت تر کرد. رسانه های اجتماعی گزارش دادند که دختر ملک عبدالله به عنوان خلبان یک جنگنده، در سرنگونی برخی از پهپادها مشارکت داشت؛ از نظر اسلام گرایان این اقدام یکی دیگر از خیانت های نظام سلطنتی اردن بود
آنچه در مورد جنگ اوکراین، در مسکو دیدم و شنیدم
شاید جالب ترین نکته درباره مسکو این باشد که بر این شهر آرامش حاکم است و به سختی می توان اثر جنگ را در آن دید. در واقع مادامی که تلویزیون را روشن نکنید، متوجه نمی شوید که روسیه درگیر جنگ است. خسارات اقتصادی ناشی از تحریم های غرب، توسط ثروتمندان پرشمار روس جبران شده است. دولت روسیه عمدا خدمت اجباری را در مسکو و سن پترزبورگ، به طور جدی اعمال نمی کند. همه اینها نشان می دهد که چرا جنگ در بین جوانان تحصیلکرده، اعتراضات زیادی را برنینگیخته است. بسیاری از جوانان مسکو که در آغاز جنگ از ترس سربازگیری از کشور گریخته بودند، اکنون دیگر نمی ترسند و بازگشته اند
در مورد فروشگاه های مرکز مسکو نمی توانم بگویم که کیف های لویی ویتون اصل هستند یا ساخت چین، ولی هیچ کمبودی وجود ندارد. مهمتر از همه اینکه روسیه از زمان جنگ یک درس مهم به تمام اروپا داده است: اینکه در این دنیایی که هر لحظه ممکن است اتفاق غیرمنتظره ای رخ دهد، مهم است که بتوانید از نظر غذایی خودکفا شوید و تمام محصولات را خود پرورش دهید
البته در شهرهای دیگر، وضعیت از حیث سربازی اجباری و تلفات انسانی با مسکو و سن پترزبورگ متفاوت بوده و نارضایتی هایی ایجاد شده است. ولی برای مثال در استان های صنعتی نیز به دلیل نیاز دولت به ادوات نظامی، رونق اقتصادی شگرفی ایجاد شده و کمبود نیروی کار باعث افزایش دستمزدها گشته است. گفته می شود که حتی بازنشستگان نیز به کار فرا خوانده شده اند و علاوه بر حقوق بازنشستگی، بابت کار خود دستمزد می گیرند
با همه اینها، حداقل در مسکو شور و اشتیاق برای جنگ کم است؛ هم نظرسنجی ها و هم گفتگوهایی که خود با نخبگان روسیه انجام دادم، نشان می دهد که اکثر روس ها بدنبال دستیابی به یک پیروزی کامل نیستند و به مصالحه رضایت دارند
نخبگان روسیه مخالف حمله به شهرهای بزرگ اوکراین هستند –اتفاقی که برای ماریوپول افتاد- چراکه به گفته یک تحلیلگر روس: «حتی اگر ما موفق شویم، تلفات بسیار زیادی خواهیم داد و وارث انبوهی خرابه خواهیم بود که باید آنها را بازسازی کنیم. بیشتر روس ها خواهان چنین چیزی نیستند»
علیرغم تلاش برخی از چهره ها مانند رئیس جمهور سابق دیمیتری مدودف، مردم روسیه از دولت اوکراین نفرت دارند نه از مردم اوکراین. یکی از دلایل این امر این است که بسیاری از روس ها اصالت اوکراینی دارند؛ به همین دلیل است که می بینیم پوتین جنگ خود را جنگ با ناتو معرفی می کند نه جنگ با اوکراین. در مناطق روس زبان اوکراین نیز می توان همین وضعیت را دید و از آنجا که بسیاری از آنها ریشه روس دارند، از دولت روسیه متنفر هستند نه از مردم آن کشور
اکثر تحلیلگران روس معتقدند که فقط آمریکا می تواند میانجیگر مذاکرات صلح باشد و این امر تا پس از انتخابات ریاست جمهوری آن کشور اتفاق نمیفتد. بنابراین روحیه کلی در روسیه نه اشتیاق نسبت به جنگ که پذیرش اجتناب ناپذیر بودن ادامه جنگ است
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما