پیش از انقلاب اسلامی، آمریکایی ها به ایران به چشم متحدی مهم می نگریستند و به این کشور سلاح های پیشرفته و تجهیزات دفاعی می فروختند. درواقع ایران قبل از انقلاب بزرگترین خریدار تجهیزات نظامی آمریکایی بود و فروش نظامی ایالات متحده به ایران بین سالهای 1972 تا 1976 به شکل چشمگیری افزایش یافت. اما از زمان انقلاب اسلامی، ایران توسط قدرت های بزرگ تحت تحریم قرار گرفت و دیگر نتوانست از غرب تجهیزات پیشرفته نظامی بخرد.
برخی از تحلیلگران بر این باورند که فروپاشی دولت افغانستان، سلطه طالبان و خروج آمریکا، فرصتی را برای ایران فراهم ساخته است تا اهداف منطقه ای خود را در افغانستان تعقیب کند.
اخیرا تصاویر بحث برانگیزی در شبکه های اجتماعی منتشر شد که در آن کاروانی از تریلر در حرکت بودند و ادعا می شد که این تریلرها در حال حمل تجهیزات نظامی هستند که از افغانستان وارد ایران شده است.
بر اساس گزارش های غیررسمی، ایران هاموی ها و خودروهای زرهی سبک آمریکایی را به منظور تحقیق و مهندسی معکوس از طالبان خریده است.
بعد از انتشار تصاویری که تجهیزات دفاعی آمریکایی را در دستان طالبان نشان می داد، جو بایدن هدف انتقادات شدیدی قرار گرفت. چند روز قبل از آنکه تصاویر تریلرهای حامل خودروهای زرهی در ایران منتشر شود، «جیمز کومر» و «گلن گراثمن» نمایندگان کنگره آمریکا در نامه ای به وزیر دفاع «لوید آستین» از او پرسیدند که برنامه پنتاگون برای بازگرداندن سلاح های آمریکایی باقی مانده در افغانستان چیست؟
در این نامه نوشته شده بود «آیا دولت بایدن برنامه ای دارد تا مانع از این شود که طالبان از این سلاح ها علیه آمریکا یا متحدانش استفاده کند یا آنها را به دشمنان خارجی ما همچون چین، روسیه، ایران یا کره شمالی بفروشد؟»
علاوه بر این دو نماینده، دونالد ترامپ نیز در اظهاراتی خواهان بازگرداندن تجهیزات نظامی آمریکا به کشور شد.
درشرایطی که مقامات ایران و امریکا هنوز در مورد تصاویر منتشر شده اظهار نظری نکرده اند، روشن است که چنین ادعاهایی به موقعیت بایدن ضربه خواهد زد.
«بسم الله محمدی» وزیر دفاع سابق افغانستان پیش از سلطه طالبان، با انتشار یکی از این عکس ها در توئیتر ایران را «همسایه بد» خواند و افزود «روزهای بد افغانستان تا ابد ادامه نخواهد یافت».
برخی ناظران معتقدند که طالبان برای بهبود اقتصاد جنگ زده افغانستان به ارز خارجی نیاز دارد و با فروش برخی از دارایی ها و غنائم جنگی می تواند بودجه لازم را برای اداره بخش های عمومی و بازسازی زیرساخت های کشور فراهم کند.
به نوشته «گوران کسیک» تحلیلگر نظامی «احتمالا ایران با طالبان به توافق رسیده است که برخی از خودروها و تجهیزات نظامی آمریکایی را برای تحقیق و ساخت بخرد. بنابراین اگر قطعات هلیکوپترها و هواپیماهای آمریکایی بدست ایران برسد، تغییر چشمگیری در توسعه هواپیماهای نظامی ایران رخ خواهد داد».
گرچه فرمانده سنتکام «ژنرال مکنزی» مدعی است که ایرکرافت های آمریکایی رها شده در افغانستان از کار انداخته شده است و قابلیت پرواز ندارد، اما همچنان می تواند برای مهندسی معکوس توسط ایران و سایر دشمنان آمریکا مورد استفاده قرار گیرد.
چند ماه قبل از فروپاشی دولت افغانستان، ایران روابط دیپلماتیک خود را با طالبان افزایش داد. گزارش هایی نیز در خصوص حمایت نظامی ایران از طالبان برای تسریع خروج آمریکا از آن کشور منتشر شد؛ اما تهران تمام این ادعاها را رد می کند.
به گفته یکی از مقامات ارشد اطلاعاتی در پنتاگون «ایران از طالبان حمایت مالی و آموزشی کرده است».
برخی از گزارش ها نشان می دهد که در سالهای اخیر ایران و طالبان، هم مستقلا علیه دشمن مشترک خود آمریکا فعالیت داشته اند و هم در این زمینه با هم همکاری کرده اند. اگر این همکاری و مشارکت ادامه یابد می توان انتظار داشت که برخی از تجهیزات نظامی آمریکا –چه از کار افتاده باشد یا نه- برای مهندسی معکوس به ایران تحویل داده شود.
به گفته مقامات طالبان 2000 خودروی زرهی از جمله هاموی های آمریکایی و بیش از چهل ایرکرافت از جمله بالگردهای بلک هاوک و پهپادهای نظامی در تصرف این گروه تندرو است.
اما باید دید که آیا سلاح های آمریکایی به دست سایر گروههای مسلح از جمله القاعده خواهد افتاد و آیا دولت بایدن برنامه ای برای جلوگیری از استفاده از این سلاح ها علیه منافع ملی آمریکا دارد یا خیر.
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما