آپارتاید جنسیتی در افغانستان

طالبان هفته گذشته زنان را از ورود به دانشگاهها و این هفته آنان را از کار در سازمان های غیردولتی خارجی و داخلی منع کرد. این اقدام بخشی از آپارتاید جنسیتی در افغانستان است که پس از بازگشت طالبان به قدرت در سال 2021 تشدید شده است

اقدام طالبان در نقض حقوق زنان، پس از پایان جام جهانی قطر شدت گرفت. زمان بندی این حادثه نباید شگفت آور باشد زیرا قطر سالها میزبان طالبان بود و مذاکراتی که برای بازگرداندن این گروه به قدرت جریان داشت در این کشور انجام می شد

زمانی که طالبان به قدرت بازگشتند این گونه به نظر می رسید که می خواهند دست از افراط گرایی سابق از جمله اعدام و ضرب و شتم زنان و قتل عام هزاره ها بردارند. برخی از کارشناسان می گفتند که حوادثی همچون انفجار مجسمه های بودا در بامیان مربوط به گذشته است و طالبان جدید میانه رو تر از پیشینیان خود هستند

نیروهای طالبان قبل از بازگشت به قدرت از کشورهایی همچون روسیه دیدن کرده بودند، در تبعید سبک زندگی مجللی داشتند و با دوحه و کشورهای دیگر رفت و آمد می کردند؛ ضمن اینکه حمایت ایران، پاکستان و چین را داشتند

عوامل مختلفی به بازگشت طالبان به قدرت کمک کرد؛ یکی از این عوامل این بود که آمریکا می خواست از افغانستان خارج شود. زمانی که جو بایدن به قدرت رسید، توافق خروج از افغانستان بین آمریکا و طالبان را از دوران ترامپ به ارث برده بود و تنها کاری که باید انجام می داد این بود که به توافق بله بگوید

طالبان دهه 1990 با جنگ داخلی به قدرت رسیدند. ان زمان خشونت و وحشیگری امری معمول بود و گروههای اسلامی متعددی برای رسیدن به قدرت تلاش می کردند. از بین آنها طالبان موفق شد با حمایت القاعده و دیگر گروههای افراطی در خارج از کشور قدرت را از آن خود کند و یک حکومت دینی برپا نماید

طالبانی که 20 سال بعد با خروج آمریکا از افغانستان به قدرت بازگشت با طالبان گذشته فرق داشت؛ رهبری این گروه را دیگر جوانانی که از پاکستان آمده بودند برعهده نداشتند بلکه رهبری در دست مردان مسنی بود که در تبعید زندگی خوبی داشتند و این بار افغانستانی با ثبات را به ارث می بردند. آمریکا بخش هایی از افغانستان را بازسازی کرده بود و طالبان کنترل کشوری را که توسط آمریکا، قطر، روسیه، چین، ایران و دیگر کشورها ساخته شده بود، بدون دادن هیچ هزینه ای براحتی بدست گرفت

روابط عمومی رهبران طالبان نیز خوب بود؛ آنها با cnn مصاحبه می کردند و عمدا خبرنگاران زن را انتخاب می کردند تا این پیام را ارسال کنند که نسبت به گذشته تغییر کرده اند

ماه می 2022 سراج الدین حقانی معاون رهبر طالبان در مصاحبه با کریستین امانپور خبرنگار cnn وعده های این گروه را مبنی بر بازگشت دختران به دبیرستان تکرار کرد و گفت به زودی خبرهای خوبی خواهیم داشت ولی این وعده ها تاکنون محقق نشده است

طالبانِ جدید خود را به عنوان گروهی میانه رو معرفی می کند که دوستدار حقوق زنان است. رهبران این گروه با خبرنگاران زن مصاحبه می کردند و میزبان زنان روزنامه نگار می شدند. حتی در رسانه های خارجی داستان هایی گزارش می شد که نشان می داد خارجی ها دید مثبتی نسبت به طالبان دارند؛ برای مثال ماه ژانویه یورونیوز گزارش داد: «یک روزنامه نگار باردار نیوزیلندی می گوید که برای کمک گرفتن پیش طالبان رفته است. او در افغانستان سرگردان است زیرا کشورش به دلیل سیستم قرنطینه کرونا مانع از بازگشت او شده است»

ولی آنچه اکنون روشن شده این است که طالبان گروهی مدافع حقوق زنان و میانه رو و مترقی نیستند؛ آنها فرقی با گذشته نکرده اند و همچنان می خواهند که زنان در انظار عمومی حضور نداشته باشند. به عبارت دیگر آنها آپارتایدی جنسیتی در افغانستان برقرار کرده اند

نیویورک تایمز سال 1985 در توصیف آپارتاید آفریقای جنوبی چنین آورده بود: «سیاست آپارتاید نژادی آفریقای جنوبی دو بخش دارد: خرد و کلان. در آپارتاید خرد عمل جداسازی در زندگی روزمره اتفاق می افتد در توالت ها، رستوران ها، واگن های قطار، اتوبوس ها، استخرها و سایر اماکن عمومی. درست است که در سالهای اخیر از این نوع جداسازی کاسته شده ولی رفتار نابرابر همچنان اعمال می شود اما آپارتاید کلان مبتنی بر قوانین مغرضانه نژادی است که آزادی های شخصی سیاه پوستان را محدود می کند و نمی گذارد آنها صدایی در عرصه سیاسی و در دولت داشته باشند»

حالا ما با حکومتی در افغانستان مواجهیم که در حال اعمال هر دو نوع آپارتاید خرد و کلان در برخورد با زنان است. طالبان هیأت هایی را برای مذاکرات می فرستاد که تماما مرد بودند و از همین تیم های اعزامی می شد حدس زد که آینده رژیم چگونه خواهد بود. ولی رسانه ها و رهبران غربی که بدنبال پایان جنگ و بازگشت نیروهای خود از افغانستان بودند، چشم خود را به روی واقعیت ها بستند

آمریکا در شرایطی افغانستان را به طالبان تحویل داد که میلیاردها دلار هزینه کرد، جان های بسیاری را فدا نمود و در نهایت افغانستان را بهتر از آنچه بود به طالبان تقدیم کرد. این امر به طالبان امکان داد تا نسبت به دوره قبل قدرت و کنترل بیشتری روی اوضاع داشته باشد

البته همه تقصیرها متوجه آمریکا نیست بلکه مردم و رهبران تحت حمایت غرب در کابل نیز تقصیرات زیادی داشتند

یک نسل کامل در افغانستان با وعده های حقوق بشری غرب بزرگ شدند و حالا این نسل شکست خوردند. فردی که اواخر سال 2001 در زمان حمله آمریکا به افغانستان متولد شد، زمانی که به بیست سالگی رسید دید که آمریکا کشور را ترک کرد و هر تعهدی را که داده بود زیرپا گذاشت

غرب نشان داد که نمی تواند به وعده های خود عمل کند؛ طالبان براحتی از اشتغال و تحصیل زنان جلوگیری می کند و دانشگاه هایی که با پول کشورهای دموکرات در افغانستان ساخته شدند، اکنون نقشی کلیدی در اجرای این ممنوعیت دارند

از این داستان چه می توانیم بیاموزیم: نخست اینکه غرب و آمریکا براحتی فریب میانه روها را خوردند و همه چیز را به طالبان فروختند. طالبان به مدد روابط عمومی خود این باور را به غربی ها القا کرد که تغییر کرده است. رهبران طالب حتی ژانویه گذشته با یک جت به نروژ پرواز کردند و همچون یک دولت قانونی مورد استقبال قرار گرفتند؛ آنها با هیأتی تماما مردانه وارد نروژ شدند تا در مورد حقوق بشر گفتگو کنند. امروز نروژه ممنوعیت کار زنان در سازمان های غیردولتی را شدیدا محکوم کرده، ولی دیگر دیر شده است

دوم اینکه گروههایی همچون طالبان تصادفی به قدرت باز نمی گردند آنها برای این کار تلاش و برنامه ریزی می کنند. قطر تنها میزبان طالبان و مذاکرات با آمریکا نبود، بلکه حامی و راهنمای طالبان نیز بود و این نقشی است که دوحه در میزبانی از دیگر گروههای افراط گرا نیز ایفا می کند

منبع: جروزالم پست

مترجم: فاطمه رادمهر