سه گزینه بایدن برای پاسخگویی به ایران

تنها چند ساعت بعد از حمله مرگبار روز یکشنبه شبه نظامیان تحت حمایت ایران به یک پایگاه نظامی آمریکا در اردن که منجر به کشته شدن سه سرباز آمریکایی و زخمی شدن بیش از 30 نفر شد، گروهی از تندروها در آمریکا از دولت این کشور خواستند که ایران را بمباران کند

ابتدا سناتور جمهوری خواه لیندسی گراهام در توییتی نوشت: «به ایران حمله کنید؛ آنها را محکم بزنید»

پس از او سناتور تام کاتن گفت که هر اقدامی کمتر از حمله مستقیم به ایران نشان می دهد که «جو بایدن بزدل است و شایسته فرماندهی کل قوا نیست»

دولت بایدن روز یکشنبه در بیانیه ای اعلام کرد که بر اساس ارزیابی سازمان های اطلاعاتی آمریکا، این حمله توسط گروههای شبه نظامی رادیکال تحت حمایت ایران در سوریه و عراق سازماندهی شده است. در ادامه، ائتلافی از شبه نظامیان تحت حمایت ایران به نام مقاومت اسلامی عراق، روز یکشنبه مدعی شد که پرسنل آمریکایی را هدف قرار داده است

ایران با بیان اینکه تصمیمات گروههای مقاومت در منطقه برای حمله به نیروهای آمریکایی، به تنهایی گرفته می شود، گفت که هیچ ارتباطی با این حمله ندارد. با این حال ایران حامی اصلی چنین گروههایی شناخته می شود و سپاه با آنها روابط نزدیک دارد

شبه نظامیان مورد حمایت ایران در عراق و سوریه از آغاز جنگ غزه 165 بار نیروهای آمریکایی را در این کشورها هدف گرفته اند. در این میان دولت بایدن سعی کرده است با اتخاذ اقداماتی محدود، حملات شبه نظامیان را متوقف کند و از تبدیل شدن مناقشه خاورمیانه به جنگی تمام عیار فراتر از غزه جلوگیری کند. از ماه اکتبر دولت بایدن هشت بار نیروهای نیابتی ایران را در عراق و سوریه هدف حمله هوایی قرار داده و حملات مشابهی نیز به حوثیهای یمن داشته است

حالا با حمله اخیر به پایگاه نظامی آمریکا در اردن که مرگبارترین حمله به نظامیان آمریکا در منطقه در چهار سال اخیر بوده است، دولت بایدن تحت فشار شدید قرار گرفته است که واکنشی سخت تر نشان دهد؛ چراکه به نظر می رسد حملات محدود آمریکا، بازدارندگی خود را از دست داده است

بایدن روز یکشنبه در مراسمی در کارولینای جنوبی گفت: «دیشب در خاورمیانه روز سختی داشتیم؛ در حمله به یکی از پایگاههای خود سه سرباز شجاع را از دست دادیم. پاسخ این حمله را خواهیم داد»

اما این پاسخ چگونه خواهد بود؟ در حالی که وزارت دفاع در حال بررسی گزینه های مختلف است، فارین پالیسی با تعدادی از مقامات و کارشناسان سابق درباره گزینه های موجود صحبت کرده است. این کارشناسان سه گزینه را مطرح کردند: حمله به داخل ایران، ضربه زدن به اهداف ایران در منطقه و دنبال کردن دیپلماسی

گزینه اول: حمله به خاک ایران

در پی حمله پهپادی روز یکشنبه به پایگاه آمریکا در اردن در نزدیکی مرز سوریه و عراق، منتقدان بایدن گفتند که او با حملات محدود به نیروهای نیابتی ایران به منظور جلوگیری از تشدید تنش نظامی در خاورمیانه، سبب جسارت بیشتر ایران شده است

برخی از مقامات سابق ارتش آمریکا اصرار دارند که تنها راه ارسال پیام به تهران برای متوقف کردن حملات گروههای نیابتی، انجام حملاتی همه جانبه در داخل ایران است

جان میلر فرمانده سابق ناوگان پنجم آمریکا در خلیج فارس می گوید: «برای سرکوب فعالیت های شبه نظامیان نیابتی، لازم است به ایران حملات مستقیم به صورت گیرد. ایرانیان از خط قرمز گذشته اند و باید پاسخگو باشند»

میلر افزود که آمریکا در حمله به ایران باید منافع اقتصادی سپاه و توانایی این سازمان برای ارسال سلاح به خارج از کشور را تضعیف کند. ایالات متحده باید تحریم هایی را اعمال کند که جلوی صادرات نفت ایران را بگیرد

گزینه دوم: حمله به منافع و دارایی های ایران

ولی همه کارشناسان معتقد به حمله به داخل ایران برای ایجاد بازدارندگی نیستند. ناتان سیلز هماهنگ کننده سابق وزارت امور خارجه در مبارزه با تروریسم در دولت ترامپ می گوید، تجربه نشان داده است که آمریکا می تواند با ضربه زدن به منافع و دارایی های باارزش ایران در منطقه، جلوی تحرکات این کشور را بگیرد

وی به حمله پهپادی به قاسم سلیمانی در ژانویه 2020 و کشته شدن این فرمانده در کنار ابومهدی مهندس فرمانده حشد شعبی در فرودگاه بغداد اشاره کرد که سبب شد ایران از زدوخورد با نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه عقب نشینی کند

سلیز افزود: «دهه 1980 ریگان به کشتی های ایران در خلیج فارس حمله کرد، پس از ان تا مدتها خبری از ایران نبود. سال 2020 نیز سلیمانی و مهندس را کشت ولی ایران در پاسخ چند حمله موشکی کرد و بعد ساکت شد»

به گفته سیلز ایران تلاش می کند تا به هر قیمتی از جنگ با آمریکا خودداری نماید «آنها می دانند که اگر وارد یک جنگ آشکار با ایالات متحده شوند موجودیت نظام به خطر می افتد»

گزینه سوم: دیپلماسی

دولت بایدن دوران ریاست جمهوری خود را با عزم راسخ برای احیای برجام اغاز کرد. او بر این باور بود که تلاش های دیپلماتیک برای عادی سازی روابط بین اسرائیل و کشورهای خلیج فارس، خاورمیانه را در مسیر صلح و رفاه قرار داده است. مارس 2023 که روابط میان ایران و عربستان با میانجیگری چین برقرار شد، برخی از مقامات دولت بایدن علیرغم رقابت بین پکن و واشنگتن، از این اقدام استقبال کردند و آن را حرکتی مثبت دانستند که می تواند منجر به کاهش تنش در منطقه شود

اکنون برخی از کارشناسان معتقدند که فشار بر دولت آمریکا برای انتقام جویی نظامی از ایران، باعث می شود تلاش واشنگتن برای یافتن راه حل دیپلماتیک برای پایان دادن به درگیری اسرائیل و حماس و کاهش تنش با ایران با خطر شکست مواجه شود. انها از دولت بایدن می خواهند از اقدام نظامی عقب نشینی کرده و به میز مذاکره بازگردد

مت دوس عضو اندیشکده واشنگتن می گوید: «در نهایت باید روش زندگی مسالمت آمیز در کنار ایران را بیاموزیم، البته وانمود نمی کنم که این کار ساده است». به عقیده دوس آمریکا باید علاوه بر مذاکره و تلاش برای دستیابی به توافق جدید با ایران، به تلاش برای رسیدن به راه حل دو کشوری برای پایان دادن به مناقشه اسرائیل و فلسطین ادامه دهد و کمک نظامی به اسرائیل را مشروط کند

برخی از این می گویند که حمله آمریکا به خاک ایران، این کشور را وارد جنگی سخت با تهران می کند؛ اما کسانی که خواهان جنگ هستند معتقدند که انفعال، هزینه بیشتری برای آمریکا دارد. میلر از زمره آنان است؛ او می گوید بدون حمله به خاک ایران، آمریکا همچنان شاهد فشار بر نیروهایش و نیز حمله به کشتی ها در دریای سرخ، باب المندب و تنگه هرمز توسط نیروهای نیابتی ایران خواهد بود

منبع: فارین پالیسی

گزینه های بایدن برای پاسخ به ایران

حتی قبل از حمله پهپادی روز یکشنبه که منجر به کشته شدن سه سرباز آمریکایی در اردن شد، دولت بایدن درحال بحث و بررسی در مورد چگونگی مقابله با نیروهای نیابتی ایران و ارسال پیام به تهران بود. در همین راستا در هفته های اخیر آمریکا بر شدت حملات خود به شبه نظامیان در سوریه، عراق و یمن افزود؛ این حملات به توانایی گروههای مورد حمایت ایران ضربه زد ولی نتوانست آنها را از ادامه عملیات بازدارد

حالا بایدن ممکن است تصمیم بگیرد تأسیسات تولید پهپاد و موشک را در داخل خاک ایران هدف قرار دهد، یا به اعضای سپاه پاسداران در سوریه و عراق حمله کند. این حملات می تواند جبهه جنگ دیگری را در خاورمیانه باز کند و تهران را تحریک نماید که برنامه هسته ای خود را سرعت ببخشد

به گفته مقامات آمریکایی، حمله به اهداف ایران باید با ارسال پیام به این کشور همراه باشد؛ مبنی بر اینکه دست از مقابله به مثل و تشدید تنش بردارد. چنین پیام هایی پیشتر نیز داده شده و موفقیت آمیز بوده است؛ برای مثال پس از ترور قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه به دستور آمریکا در سال 2020 ترس از وقوع جنگی همه جانبه وجود داشت ولی ایران و نیروهای نیابتی اش عقب نشینی کردند

گرچه امروزه فشارهای سیاسی، محاسبات نظامی و شکنندگی منطقه با چهار سال پیش کاملا متفاوت است ولی شواهد نشان می دهد که ایران به ویژه به دلیل اقتصاد ضعیفش، خواهان ورود به جنگی مستقیم نیست

جیمز استاوریدیس دریاسالار بازنشسته نیروی دریایی آمریکا می گوید: «هیچ گزینه خوبی وجود ندارد ولی کشته و زخمی شدن تعداد زیادی از سربازان آمریکایی نیازمند پاسخی قوی است»

به گفته وی: «یک کارزار هوایی چند روزه علیه تمام نیروهای نیابتی ایران ضروری است. پنتاگون باید مستقیما علیه تأسیسات تولید سلاح و سیستم های اطلاعاتی ایران وارد عمل شود. یک حمله سایبری قوی –به تنهایی یا در کنار حمله نظامی- می تواند کارامد باشد»

ایالات متحده از کارخانه های اصلی ساخت پهپاد که به روسیه، حزب الله و حوثی ها کمک می کند، اطلاع کافی دارد. در کنار این کارخانه ها می تواند به سایت های موشکی و پایگاه های هوایی ایران حمله کند. پیش از امضای برجام، آمریکا درصدد انجام حمله ای سایبری با نام رمز «نیترو زئوس» برای از کار انداختن سیستم پدافند هوایی، سیستم های ارتباطی و شبکه برق ایران بود که بعد از رسیدن به توافق هسته ای در سال 2015 این طرح لغو شد. اسرائیل نیز بمباران و حمله به سایت های غنی سازی هسته ای نطنز و فردو را شبیه سازی کرده بود؛ ولی به دلیل ملاحظاتی این حملات انجام نگرفت.

هم واشنگتن و هم تهران می دانستند که در صورت حمله، ممکن است وارد یک درگیری همه جانبه شوند و راهی برای خروج از ان نیابند. مقامات آمریکایی مطمئن بودند که در صورت جنگ پیروز نهایی خواهند بود ولی تصور آسیبی که ممکن است به متحدان آمریکا از جمله اسرائیل وارد شود، مانع از اقدام آنها می شد؛ به طوری که حتی ترامپ نیز در دوران ریاست جمهوری خود از حمله به ایران عقب نشینی کرد

در پی حمله پهپادی روز یکشنبه، هیچکدام از جمهوری خواهانی که خواستار حمله به ایران شدند به این ملاحظات اشاره ای نکردند. رهبر اقلیت سنا سناتور میچ مک کانل خواستار حمله به ایران و نیروهای نیابتی اش شد و جان کورنین سناتور جمهوری خواه تگزاس از لزوم حمله به سپاه و نخبگان نظامی و هسته ای ایران سخن گفت. دانیل کرنشاور نماینده تگزاس در کنگره نیز با اشاره به ترور سلیمانی نوشت: «شاید زمان کشتن یکی از فرماندهان ایرانی دیگر فرارسیده است»

البته چنین سخنانی با توجه به نزدیک شدن به انتخابات بیشتر مصرف داخلی دارد، وگرنه هیچکس به اندازه ترامپ پر سروصداتر نبود ولی چنانکه دیدیم در دوران ریاست جمهوری اش تمایلی به جنگ با ایران نشان نداد. دستیاران بایدن اذعان می کنند که تاکنون هرکاری برای بازدارندگی انجام داده اند بیهوده بوده است. هنوز مشخص نیست که بایدن قصد دارد چه اقدامی انجام دهد. مقامات اطلاعاتی امریکا می گویند درست است که ایران به گروههای نیابتی خود تسلیحات، پول و اطلاعات می دهد ولی هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد تهران پیشتر از حمله اردن اطلاع داشته است

ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه روز دوشنبه در یک کنفرانس خبری گفت که شبه نظامیان از ایران دستور نمی گیرند و مستقل عمل می کنند. سرعت عمل ایران برای فاصله گرفتن از این حمله نشان داد که استفاده از نیروهای نیابتی به همان اندازه که می تواند مفید باشد، مضر است. هرکاری که شبه نظامیان انجام می دهند، انگشت اتهام به سمت ایران نشانه می رود و حتی اگر ایران اقدام شبه نظامیان را عبور از خط قرمز بداند و خود مخالف آن باشد، ولی باز از سمت دیگر کشورها مورد انتقاد و سرزنش قرار می گیرد

بایدن گزینه چندانی پیش رو ندارد؛ هیچ بخشی از اقتصاد ایران باقی نمانده که مورد تحریم قرار نگرفته باشد. حملات سایبری که در گذشته به ایران صورت گرفته، نشان داده است که نمی تواند تأثیری مهم و ماندگار داشته باشد؛ معروف ترین حمله سایبری آمریکا و اسرائیل به ایران، 15 سال پیش با هدف ازکار انداختن سانتریفیوژهای این کشور انجام شد ولی برنامه هسته ای ایران صرفا یک تا دو سال به تأخیر افتاد

حالا در میانه انتخابات و در حالی که جنگ غزه و اوکراین هنوز جریان دارد، بایدن باید بکوشد بدون اینکه وارد یک جنگ دیگر شود، حمایت ایران از شبه نظامیان نیابتی را متوقف کند

منبع: نیویورک تایمز

مترجم: فاطمه رادمهر