تلاش دارالافتای مصر برای کنترل جمعیت

دارالافتا مرجع عالی صدور فتوا در مصر، 17 فوریه با هدف حمایت از تلاش های دولت برای مهار رشد جمعیت، هشتگی را برای ارتقای روش های تنظیم خانواده و کنترل جمعیت راه اندازی کرد.

این تلاش یک روز بعد از آن صورت گرفت که عبدالفتاح سیسی رئیس جمهور مصر خواهان جلوگیری از رشد جمعیت شد و گفت که سرعت رشد جمعیت کشور بیش از رشد اقتصاد است و نمی توان از نظر اقتصادی این جمعیت را حمایت کرد.

کمپین هشتگی با عنوان «پیشگیری از بارداری، مجاز است» با این هدف راه اندازی شد که نشان دهد تنظیم خانواده و استفاده از روش های پیشگیری از بارداری، از نظر شرعی حلال است.

در صفحه فیسبوک دارالافتا آمده است «در متون مذهبی چیزی که نشان دهنده حرمت پیشگیری از بارداری باشد، وجود ندارد». اغلب مصری ها معتقدند که پیشگیری از بارداری از نظر شرعی حرام است.

مفتی بزرگ مصر «شوقی علام» نیز گفت که مردم در زمان پیامبر اکرم (ص) از طریق عزل از بارداری جلوگیری می نمودند. وی به خبرگزاری اسکای نیوز عربی گفت «دارالافتا همیشه تأکید کرده است که پیشگیری از بارداری شرعاً حلال است. افزایش جمعیت موضوع مهمی است که بر امنیت ملی ما تأثیر می گذارد و مستلزم یافتن راه حل قاطعی است که جلوی بحران اقتصادی ناشی از آن را بگیرد. برخی از مردم، پیشگیری از بارداری را مداخله در اراده الهی می دانند»

مصر با بیش از صد میلیون نفر جمعیت، پرجمعیت ترین کشور عربی است و در قاره آفریقا نیز در جایگاه سوم قرار دارد. برآوردهای دولت نشان می دهد که جمعیت کشور در سال 2020، 2.3 میلیون نفر رشد داشته است.

«عمر الوردانی» از مقامات دارالافتا در گفتگو با شبکه ام بی سی مصر گفت «در شرع، حکمی وجود ندارد که مانع از اتخاذ شیوه های پیشگیری از بارداری شود؛ برعکس، حاملگی های مکرر برای سلامت زنان مضر است و والدینی که چندین فرزند دارند، نمی توانند به خوبی آنان را بزرگ کرده و آموزش دهند»

16 فوریه سیسی هشدار داد که افزایش نرخ زادوولد باعث تضعیف اقتصاد می شود «مادامی که میزان رشد جمعیت کنترل نشود، شرایط زندگی بهبود نیافته و مردم طعم پیشرفت را نمی چشند»

سیسی گفت که اگر دولت بخواهد با همین نرخ رشد جمعیت، شرایط زندگی را بهبود ببخشد، باید یک تریلیون دلار هزینه کند «رشد جمعیت باید متناسب با منابع موجود کشور باشد؛ اگر رشد سالانه جمعیت به 400,000 نفر کاهش نیابد، مردم تأثیر هزینه ای که دولت برای احداث پروژه های عمومی و زیرساخت های کشور کرده است را نمی بینند»

رئیس جمهوری مصر افزایش بی رویه جمعیت را مشکلی برای امنیت ملی دانست و ثبات مصر را وابسته به کنترل سرعت افزایش جمعیت اعلام کرد.

به گفته سیسی «چرا بچه ای را بدنیا می آورید که قادر به سیر کردن شکمش نیستید و نمی دانید آینده شغلی اش چه خواهد شد؟ نتیجه این بی فکری ها، زاغه نشینی 50% جمعیت و تبدیل زمین های کشاورزی به مناطق مسکونی است. هم خود و هم دولت را به دردسر می اندازید و بعد انقلاب می کنید و به این ترتیب تسلسل انهدام و ویرانی در کشور ادامه پیدا می کند»

سیسی اضافه کرد که دولتش برای کاهش رشد جمعیت، از روش تصویب قوانین سخت گیرانه استفاده نخواهد کرد «درحال کار روی برنامه ای برای مهار افزایش جمعیت و ارائه خدمات مورد نیاز هستیم»

ماه سپتامبر دولت مصر در تلاش برای تغییر سنت های ریشه دار فرهنگی، در استان هایی که نرخ باروری بالایی دارند و مردم به فرزندانشان به عنوان نیروی کار و عصای پیری می نگرند، برنامه تنظیم خانواده ای را به نام «دو تا بس است» راه اندازی کرد.

به گفته «هلا سعید» وزیر برنامه و توسعه اقتصادی، نرخ کنونی باروری در مصر به طور میانگین به میزان 3.4 بچه برای هر زن است «رشد جمعیت به میزان 194,000 تولد در هر ماه، 6480 تولد در هر روز و یک تولد در هر 13 ثانیه است. اگر میزان باروری به همین ترتیب ادامه یابد جمعیت مصر تا سال 2032 به 130 میلیون نفر خواهد رسید»

وی افزود که با ادامه نرخ کنونی باروری تا سال 2052 شمار دانش آموزان از 23 میلیون فعلی به 40.4 میلیون خواهد رسید که مستلزم تمهید 1.8 میلیون معلم و 1.7 میلیون کلاس درس است «میزان رشد بالای جمعیت بر نتایج تلاش های ما برای توسعه، کیفیت و سطح زندگی شهروندان تأثیر منفی می گذارد»

با شیوع کووید 19 اقتصاد مصر ضربه سختی خورد و صنعت توریسم این کشور که منبع اصلی ارزآوری مصر است، فروپاشید؛ اما اقدامات دولت از جمله کاهش نرخ بهره و اعطای مشوق های اقتصادی تا حدودی جلوی تأثیر منفی شیوع کرونا را گرفت.

بانک جهانی نیز اعلام کرد «اقدامات دولت در زمینه رفع نیازهای بهداشتی و اجتماعی و حمایت از بخش هایی که تحت تأثیر مستقیم بحران کرونا قرار گرفته، به کاهش خسارات کرونا کمک کرده است»

صندوق بین المللی پول که ماه ژوئن 2020 رشد 2% اقتصاد را برای مصر پیش بینی کرده بود، ماه ژانویه پیش بینی خود را برای سال 2020-21 به 2.8% افزایش داد و گفت که انتظار می رود اقتصاد مصر از سال 2020 تا 2023، 5.5% رشد یابد؛ همچنین رشد اقتصادی این کشور در سال 2023-24، 5.6% و در سال 2024-25، 5.8% ادامه پیدا خواهد کرد.

«هدی ملاح» مدیر مرکز بین المللی مشاوره اقتصادی معتقد است که در صورت فقدان آموزش مطلوب، رشد جمعیت، باری بر دوش اقتصاد کشور خواهد شد «افزایش جمعیت وقتی با آموزش مطلوب، بهداشت خوب و منابع کافی همراه باشد، نعمت است؛ اما در مصر این موارد وجود ندارد و در مناطق روستایی شاهد رشد جمعیت بی سواد هستیم»

برای آشنایی بیشتر با بحران جمعیت مصر به مقاله ذیل مراجعه کنید:

(بحران انفجار جمعیت در مصر)

به گفته خانم ملاح، ناآرامی های سیاسی مصر در سال 2011 و 2013 و بحران کووید 19 فشار مضاعفی بر اقتصاد مصر وارد آورده و دولت را مجبور کرده است که بدنبال راه حلی فوری برای جلوگیری از رشد جمعیت باشد «گرچه پروژه های بزرگی در راه سازی و زیرساخت ها در حال اجرا است، اما هنوز به بازدهی نرسیده است»

ملاح معتقد است که ارتقای مشاغل کوچک و متوسط می تواند به ابزاری سودمند برای اشتغال جمعیت رو به افزایش مصر بدل شود «تا زمانی که کارزار دولت برای کنترل بارداری به نتیجه نرسیده، مقامات نیازمند تشویق مشاغل کوچک برای کمک به اشتغال زایی و احیای اقتصاد هستند»

«طلا ابوحسین» استاد جامعه شناسی دانشگاه آمریکایی قاهره نیز معتقد است که باورهای مذهبی مانع از موفقیت تلاش های دولت برای مهار رشد جمعیت در مصر شده است «فراخوان برای کنترل زادوولد در مصر، همیشه با مقاومت مردم روبرو می شود زیرا این کار را مغایر با دستورات دینی می دانند»

او افزود، که از منظر مصریان افزایش جمعیت علت اصلی مصائب و مشکلات کشور نیست «این امر موجب شده است که بسیاری از مصریان فکر کنند فراخوان های کنترل باروری هیچ نتیجه ای جز آزار و اذیت مردم و ایجاد محدودیت برای آنان در پی ندارد. این تصورات باعث می شود که مردم به تلاش هایی که دولت برای مهار رشد جمعیت می کند توجه نکنند»

به گفته ابوحسین، بسیاری از مصریان دوست دارند فرزندان متعدد داشته باشند زیرا در مواقع اضطراری این فرزندان از آنان مراقبت می کنند «تا زمانی که مقامات خدمات اجتماعی مورد نیاز مردم را در اختیار آنان قرار ندهند و قانونی که تضمین کننده حقوق مردم باشد را تصویب ننمایند، خانواده ها تنها راه محافظت از خود در مواقع بحرانی را در داشتن فرزندان بیشتر می بینند»

وی افزود «وقتی مردم احساس کنند مقامات همیشه حامی و محافظ آنها هستند، ناخوداگاه دولت را حامی خود می بینند و همانگونه که در اروپا شاهد هستیم، به هر فراخوانی که دولت برای کنترل باروری می دهد پاسخ مثبت می دهند»

*منبع: المانیتور

مترجم: فاطمه رادمهر