انتشار اخبار مربوط به خشونت علیه زنان در خاورمیانه و شمال آفریقا خشم جوامع عرب را برانگیخته است و همراستا با واکنش مردم، رسانه‌ها نیز به این موضوع توجه ویژه‌ای مبذول داشته‌اند. به خصوص اخبار مربوط به قتل وحشیانه نیره اشرف در مصر و ایمان رشید در اردن که در ماه قبل اتفاق افتاد، موضوع خشونت علیه زنان را به تیتر یک اخبار بدل کرد
زنان خاورمیانه و شمال آفریقا که 49.7 % از جمعیت 345.5 میلیونی این منطقه را تشکیل می‌دهند، برای بدست آوردن حقوق برابر و شنیده شدن صدای‌شان در جامعه به‌سختی تلاش می‌کنند. اما پوشش اخبار مربوط به خشونت علیه زنان به نحوی است که اغلب در آن قربانیان مورد سرزنش قرار می‌گیرند. این امر از تأکید روی نوع لباس و پوشش سر قربانی گرفته، تا شیوه زندگی او انجام می‌شود
استفاده از عناوین هیجان‌انگیز خبری و تصاویر شخصی قربانیان که اغلب بدون اجازه از خانواده‌های آنها از روی حساب‌های شخصی این افراد در شبکه‌های اجتماعی برداشته می‌شود، از دیگر موارد نقض اخلاق حرفه‌ای توسط خبرنگاران عرب است
طرح موضوعاتی از قبیل اینکه قربانی با عامل جنایت در ارتباط بوده، یا تأثیر رفتار و لباس پوشیدنش در وقوع جنایت، و نحوه زندگی او در صورتی که با سنت‌های محافظه‌کارانه منطقه همخوانی نداشته باشد، مسائلی است که در اغلب اخبار مربوط به خشونت علیه زنان دیده می‌شود. به عبارت دیگر در این نوع خبررسانی، تمرکز روی ظاهر و رفتار قربانی است درحالیکه این ظاهر و رفتار هرچه که باشد به هیچ عنوان توجیه کننده جنایت نیست
از دیگر اقداماتی که توسط رسانه‌ها انجام می‌شود و ناقض اخلاق حرفه‌ای خبرنگاری است، انتشار ویدئوهای مربوط به صحنه جنایت است. چنانکه در دو پرونده قتل نیره اشراف و ایمان رشید دیدیم که رسانه‌ها ویدئوی قتل این دو خانم را منتشر کردند بدون اینکه به تأثیر انتشار این فیلم‌های خشونت‌آمیز بر خانواده قربانیان بیندیشند
توجیه اقدام مجرمانه از دیگر تخلفات آشکاری است که در پوشش اخبار خشونت علیه زنان دیده می‌شود. خبرنگاران غالبا در بیان اخبار مربوط به همسرکشی یا همسرآزاری، با بیان چرایی وقوع جنایت، در پی توجیه عمل مجرم بر می‌آیند و برای نمونه می‌گویند «همسرش را کشت زیرا گمان می‌کرد که به او خیانت می‌کند» یا «شوهر حسود بود و می‌ترسید که همسرش او را ترک کند». تجلیل از رمانتیک بودن قاتل از دیگر مسائلی است که در گزارش رسانه‌ها دیده می‌شود
گرچه دولت‌های خاورمیانه و شمال آفریقا اقداماتی برای پایان دادن به قتل‌های ناموسی انجام داده‌اند، اما جنایت‌هایی از این دست هنوز در منطقه امری رایج است
طبق آمار Statista 27% الجزایری‌ها، 25% مراکشی‌ها و 21% اردنی‌ها در سال 2019 قتل ناموسی را قابل قبول می‌دانستند. نحوه پوشش اخبار مربوط به قتل‌های ناموسی در رسانه‌ها نیز مقبولیت این نوع قتل را در بین مردم منطقه تأیید می‌کند
استفاده از تیترهای خبری که توجیه کننده قتل بوده یا چرایی وقوع قتل و استدلال قاتل را توضیح می‌دهد، بسیار رایج است. خود استفاده از عنوان «قتل ناموسی»، نشان دهنده پذیرفته بودن جنایتِ انجام‌شده است
آنچه مشکلات و نواقص رسانه‌های عرب را در حوزه پوشش اخبار مربوط به خشونت علیه زنان تشدید می‌کند، نبود خبرنگاران زن به تعداد کافی است. در منطقه خلیج فارس حتی اگر تعداد دانشجویان خبرنگاری دختر و پسر مساوی باشد، هنجارهای اجتماعی موجب می‌شود که زنان نتوانند در حرفه خبرنگاری مشغول به کار شوند یا در این حرفه پیشرفت کنند. این درحالی است که با توجه به آمار بالای خشونت علیه زنان در منطقه، به خبرنگاران زنِ بیشتری نیاز است
منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا از حیث جرایم و خشونت‌های مبتنی بر جنسیت، در رده دوم جهان قرار دارد و حداقل 35% از زنان و دختران منطقه به نحوی مورد خشونت شریک زندگی خود قرار گرفته‌اند. به گفته سازمان عفو بین‌الملل علیرغم اصلاحات محدودی که در این حوزه صورت گرفته، زنان منطقه همچنان هدف تبعیض و خشونت روزمره قرار می‌گیرند
تنها در مصر در سه ماهه اول سال 2022، 43 زن توسط یکی از اعضای خانواده خود مورد سوء قصد جانی قرار گرفتند و اگر علاوه بر قتل، دیگر اشکال خشونت از جمله خشونت جنسی و غیرجنسی از سوی شریک زندگی را لحاظ کنیم، این تعداد به 150 مورد می‌رسد
در منطقه‌ای که خشونت امری رایج است، رسانه‌ها و شخصیت‌های شناخته شده باید حساسیت بیشتری بر نحوه پوشش اخبار مربوط به این جرایم از خود نشان دهند و سعی کنند اگاهی مخاطبان را بالا برده و با کلیشه‌هایی که اغلب در این خصوص وجود دارد مبارزه کنند. ضمن اینکه باید حریم خصوصی قربانی و خانواده‌اش را رعایت کرده و از نمایش جزئیات زندگی او بپرهیزند
پوشش نادرست اخبار و مقصر جلوه دادن قربانیان نه تنها به مجرمان جرأت می‌بخشد و به آنها می‌گوید که جنایت‌شان توجیه دارد، که بر نحوه درک جامعه از خشونت علیه زنان نیز تأثیرگذار است و تحقق عدالت برای زنان را دچار مشکل می‌کند. در حال حاضر به نظر می‌رسد که رسانه‌های خاورمیانه به جای کمک به پایان دادنِ خشونت علیه زنان، به آن دامن می‌زنند
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما