twitter share facebook share ۱۴۰۰ مهر ۰۴ 1216

نمایندگان زن مجلس افغانستان از ترس طالبان، از خانه ای به خانه دیگر نقل مکان می کردند. طالبان کنترل فرودگاه کابل را در دست داشتند بنابراین خروج از کشور از طریق فرودگاه راهی پر خطر بود. عبور از طریق مرزهای زمینی گرچه ایمن تر به نظر می رسید اما اکثر کشورهای همسایه از دادن ویزان به این زنان خودداری کرده بودند و از طرف آمریکا هم هیچ کمکی به آنها نشد

حمیرا ایوبی یکی از این نمایندگان که از سوی آژانس توسعه بین الملل آمریکا به خاطر فعالیت هایش در مقابله با فساد مورد تقدیر قرار گرفته بود، از این می گوید که «دیگر هیچ امیدی نداشتیم»

اوایل ماه جاری احمد خان یک خیّر ساکن در نیویورک که همراه با گروهی از شهروندان و سازمان های غیر دولتی دیگر، برای خروج این نمایندگان تلاش می کردند، در ماشینی در ازبکستان نشسته بود و درحالیکه به نقشه گوگل خیره شده با خود فکر می کرد چطور ایرانیان را برای نجات متحدان آمریکا که در افغانستان گیر افتاده اند، راضی به همکاری کنیم؟ وی به یکی از همکارانش که در تماس با دولت ایران بود پیامی فرستاد. به این ترتیب برای اینکه این زنان همراه با خانواده هاشان در امنیت خارج شوند، طی هفته ها تلاشی سخت توسط برخی از افغان ها (که به واقع جان خود را به خطر انداختند و کمک کردند)، برخی از حامیان این زنان در نقاط مختلف جهان و ایران یکی از سرسخت ترین دشمنان آمریکا صورت گرفت

چند روز بعد از آنکه احمد خان به همکارش پیام داد، یک دیپلمات ایرانی خبرفرستاد که دولت ایران موافقت کرده است به این زنان و خانواده هاشان اجازه عبور از خاک ایران را بدهد. به این ترتیب تلاش دیگری برای یافتن کشوری ثالث که پذیرای این نمایندگان باشد شکل گرفت. از سوی دیگر چون ایران تحت تحریم های شدید آمریکا است، هم آمریکایی هایی که درگیر این تلاش بودند باید مراقبت می کردند که تحریم ها را نقض نکنند و هم افغان ها باید مواظب می بودند که سفر به ایران بعدا در مسیر اسکان مجدد آنها در اروپا و آمریکا مانعی ایجاد نکند.

این موضوع برای ایران هم حساس بود. از وقتی که طالبان افغانستان را تصرف کرد ایران با اظهارات خود نشان داد که در مقابل این تحولات سردرگم است. دولت جدید ایران از خروج آمریکا از افغانستان استقبال کرده و سعی نموده که روابط خود را با طالبان حفظ کند، اما در عین حال به دلایلی منطقی از شبه نظامیان و تجدید تروریسم در همسایگی خود می ترسد

سخنگوی دولت ایران به سؤالات مربوط به نقش ایران در خروج نمایندگان زن افغانستان پاسخی نداد

پس از اعلام موافقت ایران با پذیرش نمایندگان، تأخیر در صدور ویزا، تلاشی که برای تأمین هواپیما و محل اقامت صورت گرفت و ترسی که لحظه آخر با آمدن نیروهای اطلاعاتی ایران به هواپیما در مشهد و سؤالاتی که از مسافران در مورد اینکه چه کسی بودجه این عملیات را تأمین کرده پرسیدند، بر مسافران حاکم شد، در نهایت اوایل روز چهارشنبه بعد از عبور از گرجستان، شش نماینده مجلس همراه با خانواده هاشان که مجموعا 53 نفر می شدند به یونان رسیدند. یونان به عنوان کشور ثالث پناهندگی آنان را پذیرفت

به گفته جمشید ایوبی پسر 28 ساله حمیرا ایوبی که مسئولیت گروه را در طول مسیر و در پست های مرزی و فرودگاهها برعهده داشت «مسیر طولانی و پرتنشی بود اما خوشحالیم»

تصمیمی سخت

خانم ایوبی که در دوره اول حکومت طالبان در دهه نود معلم بود می گوید «طالبان تغییر نکرده است». وقتی شبه نظامیان این گروه وارد کابل شدند، خانواده ایوبی از خانه شان در پایتخت فرار کردند. رهبران طالبان به کارمندان سابق دولت، نیروهای نظامی و کسانی که با خارجی ها همکاری کرده بودند وعده عفو عمومی دادند، با این وجود گزارش هایی از سراسر کشور مبنی بر مجازات این افراد از سوی طالبان منتشر می شد. در کابل، جنگجویان منازل نمایندگان مجلس از جمله خانواده ایوبی را تفتیش کردند اما پیشتر، این خانواده به منزل یکی از اقوام خود نقل مکان کرده بودند

ده روز پس از سلطه طالبان، خانم ایوبی و سایر اعضای مجلس سعی کردند از فرودگاه خارج شوند. به آنها گفته شده بود که در پروازهایی که برای تخلیه مردم از فرودگاه در نظر گرفته شده، ارتش آمریکا نام آنان را در لیست مسافران قرار داده و برای آنها صندلی رزرو کرده است. اما به گفته جمشید پس از آنکه سوار اتوبوس های فرودگاه شدند، جنگجویان طالبان به آنها گفتند که نامشان در لیست مسافران نیست و اجازه ورود ندارند

همزمان تلفن های تهدید آمیزی به حمیرا آغاز شده بود. اعضای خانواده معتقد بودند که این تماس ها از سوی طالبان صورت می گیرد اما حمیرا به خاطر کار در پارلمان و مقابله با فساد، دشمنان زیادی داشت. پس گوشی خود را خاموش کرد و اعضای خانواده برای گرفتن ویزا شروع به برقراری تماس با کشورهای همسایه و سایر کشورهایی کردند که خانم ایوبی پیشتر به عنوان نماینده به آن کشورها سفر کرده بود؛ اما هیچ پاسخی نگرفتند

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به سؤال ما (که آیا آمریکا کمکی به خروج نمایندگان مجلس از افغانستان کرده و اگر کرده آن کمک چه بوده؟) پاسخی نداد اما گفت: «آمریکا هر کاری که بتواند برای کمک به افغان هایی که در معرض خطر هستند به ویژه آنانکه با آمریکا کار کرده اند می کند»

همزمان با تلاش خانواده ایوبی، گروهی نیز در خارج بدنبال راهی برای کمک به فرار آنها بودند. این گروه شامل تانیا هندرسون بنیانگذار و مدیر اجرایی «لیست مینا» می شوند که از مشارکت و رهبری سیاسی زنان در سطح جهان حمایت می کند و با بسیاری از نمایندگان زن افغانستان سابقه همکاری دارد

به گفته خانم هندرسون علیرغم خطری که این نمایندگان با آن روبرو بودند، در انتهای لیست تخلیه قرار داشتند. احمد خان از زمان سلطه طالبان، با استفاده از ارتباطات بین المللی گسترده ای که در طول دوران فعالیت خود از دولت کلینتون تا به امروز ایجاد کرده بود، توانسته بود پناهجویان دیگری را نیز از افغانستان خارج کند

آقای خان با توجه به شغل سابق خود که سرمایه گذار بود، به منابع مالی بسیاری نیز دسترسی داشت و این امر به او اجازه می داد که به سراسر جهان پرواز کرده و به سرعت هواپیماهایی را به ارزش صدها هزار دلار در بست کرایه کند. 6 سپتامبر وی پیامی را به تریتا پارسی تحلیلگر ایرانی ساکن واشنگتن ارسال کرد. انها همدیگر را از طریق ارتباط با مؤسسه Quincy Institute for Responsible Statecraft می شناختند. این مؤسسه اتاق فکری است که می کوشد پیامدهای خطرناک سیاست خارجی غیرپاسخگو و نظامی گری آمریکا در جهان را نشان دهد. پارسی از بنیانگذاران این گروه است و خان نیز عضو هیأت مدیره آن می باشد

وی زمانی که این پیام را به پارسی فرستاد، در یک کیلومتری مرز با افغانستان بود و می کوشید راهی برای فرار زنان پیدا کند. ارتباطات وی از طریق شبکه های غیررسمی با چندین کشور به نتیجه نرسیده بود، پس به ایران فکر کرد و با خود گفت این تیری است که ارزش پرتاب کردن دارد

آقای پارسی نیز می گوید در مورد کمک کردن خود تردید داشت؛ زیرا دولت جدیدی در ایران بر سر کار است که هنوز برنامه و اولویت های خود را مشخص نکرده است. وی با یکی از کارمندان شاغل در وزارت خارجه تماس گرفت و بدون ذکر نام خود، پرسید آیا می تواند برای این نمایندگان و خانواده هاشان ویزای ترانزیت بگیرد؟ چند روز بعد، آن دیپلمات پاسخ داد که چون پناهجویان نماینده پارلمان هستند ایران حاضر به همکاری است و اجازه ورود می دهد

تقلا برای رسیدن به مرز

خانم هندرسون با چند وکیل صحبت کرد که آیا ترانزیت این نمایندگان از ایران می تواند بعدا انها را با مشکل مواجه کند یا نه. پس از آن خان از یک دوست سوئدی که با ایران روابط دیپلماتیک دارد، خواست یک هواپیما از مشهد کرایه کند

یکی از کشورهایی که پیشتر با پذیرش پناهجویان افغان موافقت کرده بود، بدلیل تنش در روابط با ایران از پذیرش مسافران امتناع کرد. پس خان به همسر نخست وزیر یونان پیام فرستاد و با توجه به سابقه آشنایی که با او داشت، یونان موافقت کرد پذیرای پناهجویان شود

به این ترتیب نمایندگان و خانواده هاشان برخی زمینی و برخی هوایی (نقاب پوش و با نام هایی جعلی) خود را به هرات رساندند. انها فکر می کردند که طالبان بر مرز زمینی نظارت کمتری دارند و این پیش بینی هم درست بود. مرزبانان طالبان تمبر خروج را روی ویزای ایران زدند و به این ترتیب نمایندگان وارد ایران شدند.

*منبع: واشنگتن پست

مترجم: فاطمه رادمهر

نظر شما