گرسنگی خطری برای جهانیان

«جیم یونگ» رئیس بانک جهانی به تازگی گزارشی منتشر کرده که نشان می دهد مواد غذایی در جنوب صحرای آفریقا و یمن تا سطح کشنده ای کاهش پیدا کرده است. وی خاطر نشان می کند که سازمان برای نجات جان میلیون ها یمنی که در معرض خطر گرسنگی و سوء تغذیه قرار دارند، دایره فعالیت های خود را در این مناطق گسترده تر ساخته، اما برای کمک رسانی به کشورهایی مانند اتیوپی، کنیا، نیجریه، سومالی، سودان جنوبی و یمن به نیروهای بیشتری نیاز است.

طبق این گزارش وظیفه اصلی و اولیه بانک جهانی ارسال نمایندگان خود به کشورهای فقیر است تا اطمینان حاصل کند که خانواده‌ها به غذای کافی و آب آشامیدنی سالم دسترسی دارند. جیم یونگ اضافه کرد: «ما در راستای حمایت اجتماعی خود از کشورهایی که محتاج کمک هستند، به تهیه سبد کالا به ارزش 6/1 میلیارد دلار پرداخته‌ایم. این اندوخته می‌تواند کشورها را برای مقابله با شرایط بحرانی آماده‌ سازد و آنها را در راه خدمت‌رسانی بهتر به نیازمندان کمک کند. سازمان همچنین بسته کمکی بالغ بر 870 میلیون دلار به کشورهای محروم اختصاص داده است».

وی همچنین تأکید نمود که سعی دارد با مدیران اجرایی بانک جهانی جلسه‌ گذاشته و موافقت آنها را برای طرح و برنامه جدیدی که نیازمند سرمایه 770 میلیون دلاری است به دست آورد. البته اکثر مبالغ مورد نیاز از طریق مؤسسه بین‌المللی توسعه و مبارزه با بحران‌ها تأمین خواهد شد.

در ادامه گزارش آمده است: گرچه به نظر می رسد که بانک جهانی برای تأمین مایحتاج حال حاضر جوامع محروم، سعی و تلاش خود را به کار گرفته است، ولی همه ما می‌دانیم که گرسنگی و سوء تغذیه چه آثار درازمدت نامطلوبی بر ساکنین این مناطق، توان آموزشی و نیز شغل و درآمد آنها خواهد گذاشت. لذا برای افزایش قدرت مردم در مبارزه با شرایط بحرانی، به آنان آموزش داده و برای بازیابی کسب و کارشان نیز، با سازمان‌های منطقه‌ای، همکاری‌های لازم را خواهیم داشت.

ما همچنین برای به ثمر نشستن تلاش های خود با سازمان ملل و ارگان‌ها و سازمان‌های ذیربط آن در ارتباط هستیم؛ زیرا به خوبی می‌دانیم که به تنهایی نمی توان کاری از پیش برد و تا فعالان عرصه اقتصادی و سازمان های حقوق بشری دست به دست یکدیگر ندهند، این بحران حل نخواهد شد. ما کشورهای جهان را به پاسخ‌گویی به فراخوان سازمان ملل تشویق می‌کنیم؛ این فراخوان از همه کشورها خواسته است که برای مبارزه با گرسنگی و سوء تغذیه با تمام قوا وارد میدان شوند، تا از وقوع بحرانی بزرگ در آینده جلوگیری کنند.

ما باید امروزه برای درمان پوکی استخوان و رفع ضعف و ناتوانی مردم فقیر و گرسنه سرمایه‌گذاری کنیم. همچنین باید به کشورهای محروم برای بنیانگذاری مؤسساتی که بتوانند با بحران های گوناگون همچون قحطی مبارزه کنند کمک کنیم.

پس زمینه عمومی

منظور از گرسنگی در این گزارش ناتوانی تعداد زیادی از مردم در تهیه ما یحتاج اولیه غذایی خویش می باشد که در نتیجه آن به سوء تغذیه حاد مبتلا می گردند. امروزه مرگ ناشی از گرسنگی و سوء تغذیه، به میزان زیادی افزایش یافته و به آمار بی‌سابقه‌ای رسیده است. کودکان زیر 5 سال زودتر و بیشتر از دیگران در معرض خطر هستند و متأسفانه این گرسنگی‌ها و سوء تغذیه‌ها ممکن است که یک نسل را به‌طور کامل تحت تأثیر قرار دهد.

آمارهایی که در 20 فوریه توسط کشور سودان منتشر شد، نشان می‌داد که حدود یکصد هزار نفر در این کشور به سوء تغذیه مبتلا شده‌اند. همچنین خطری واقعی، یمن، شمال شرق نیجریه و دیگر کشورها را تهدید می‌کند. کشمکش‌ها و درگیری‌های داخلی نیز باعث می‌شود که امنیت غذایی میلیون‌ها انسان تهدید شده و تهیه ما یحتاج غذایی برای آنان مشکل گردد. این امر همچنین به مهاجرت‌های اجباری و فرار از کشورهای بحران زده انجامیده است؛ مثلاً به خطر افتادن امنیت غذایی در سومالی و گرسنگی در سودان جنوبی، باعث شده که مهاجرت به اتیوپی و اوگاندا افزایش یابد. پیش‌بینی‌های سازمان ملل نشان می‌دهد که حدود 20 میلیون نفر در کشورهایی چون نیجریه، سودان جنوبی، سومالی و یمن در آستانه سقوط در پرتگاه گرسنگی و سوء تغذیه هستند. به تازگی خشکسالی و قحطی به بخش هایی از اوگاندا و تانزانیا نیز یورش برده است. این در حالی است که گزارش‌های منتشر شده در سال 2011م از کشور سومالی نشان می‌دهد که 260 هزار نفر در این کشور بر اثر گرسنگی جان باخته‌اند.

همکاری برای ذخیره غذای نسل‌های آینده

از بین هر 9 نفر در جهان یک نفر از گرسنگی شدید رنج می برد و بیش از یک میلیارد انسان به سوء تغذیه مبتلا هستند؛ همچنین آمار نشان می دهد که هر ساله 1/3 میلیون کودک بر اثر گرسنگی و سوء تغذیه جان خود را از دست می‌دهند. این آمار، نابودی توسعه و رشد بشری را یادآور می‌شود چراکه اگر افراد به سوء تغذیه و گرسنگی دچار شوند، دیگر توانایی بهبود بخشیدن اوضاع و شرایط زندگی خویش را ندارند و نمی‌توانند از خانواده‌های خود به خوبی حمایت کنند. آنها امکان بهره مندی از یک زندگی کامل و سالم را از دست خواهند داد و بیرون آمدن از مرداب فقر و تهی‌دستی برای آنان غیرممکن خواهد بود.

ناگفته نماند که با رشد جمعیت جهان این بحران روز به روز گسترده‌تر خواهد شد. علاوه بر این، تغییرات آب و هوایی نیز بر کیفیت محصولات غذایی تأثیر منفی داشته و تولید طبیعی مواد غذایی به میزان چشمگیری کاهش یافته است. در سال 2014م جامعه جهانی نتوانست آن‌گونه که شایسته است مواد غذایی مورد نیاز مردم را فراهم کند، حال با توجه به اینکه کارشناسان تعداد افراد بشر را در سال 2050م 9 میلیارد تخمین می زنند، چگونه موفق خواهد شد محصولات غذایی بهتری در اختیار نسل‌های آینده قرار دهد.

در گزارش رئیس بانک جهانی آمده است: ما در جلساتی که با رهبران و سیاستمداران کشورها، بخش‌های خصوصی، دانشگاهیان و فعالان جامعه مدنی داشتیم، از آنان خواستیم که در تأمین غذای نسل‌های آینده ما را یاری کنند. اکثر آنها نیز بر ضرورت تجدیدنظر در سیستم نگهداری و توزیع مواد غذایی برای ماندگاری بیشتر اشاره داشتند و موفقیت در رسیدن به اهداف بانک جهانی را در گرو بهره مندی کشورها از برنامه ای جامع و کامل دانستند. ما در بانک جهانی بر این باوریم که باید همه دست به دست هم دهیم و تلاش کنیم تا بتوانیم در مقابل بحران کمبود مواد غذایی بایستیم.

این مسئله تنها به مدیریت منابع پایدار، افزایش توانایی‌های سیستم ذخیره‌سازی و حمل و نقل و یا حتی تولید مواد غذایی بیشتر محدود نمی‌شود. تأمین امنیت غذایی علاوه بر این موارد به امور دیگری نیز وابسته است؛ به عبارت دیگر تغذیه جهانی مسئله بسیار مهم و پیچیده‌ ای است که یک کشور نمی تواند به تنهایی آن را حل کند و نیاز به یاری  و هم فکری دیگران دارد.

روش‌های بانک جهانی در مبارزه با گرسنگی

رئیس بانک جهانی می‌گوید: ما کشاورزی هوشمند را مناسب با نوع آب و هوای هر منطقه گسترش داده ایم. اساس این شیوه از کشاورزی که می‌تواند الگویی در تأمین محصولات غذایی برای همه کشورها به حساب آید، بر تولید بیشترین محصول در کوچک ترین مساحت از زمین استوار است. همچنین در این روش بر استقامت محصولات در مقابل شرایط سخت توجه شده است و از جمله این شرایط سخت، تغییرات آب و هوایی است که 25% از محصولات کشاورزی را در خطر نابودی قرار داده است. کشاورزی هوشمند، آلودگی‌های محیطی را به کمترین میزان کاهش داده و از تولید گازهای گلخانه‌ای در حد امکان جلوگیری می‌کند و گزاف نیست اگر کاهش گازهای گلخانه ای را مهم ترین نتیجه شیوه نوین کشاورزی بدانیم؛ چراکه تغییرات آب و هوایی، محصولات کشاورزی را تهدید می‌کند و در عین حال خود یک بحران اساسی به شمار می‌آید. تحقیقات نشان می‌دهد که کشاورزی در کنار از بین بردن جنگل‌ها به منظور تغییر کاربری اراضی، افزایش حدود 30% گازهای گلخانه‌ای را به همراه داشته که این امر در افزایش دمای زمین بسیار مؤثر است.

ما در زمینه‌های مختلفی به کشورها کمک می‌کنیم، از جمله: بهبود روش‌های مدیریت منابع طبیعی (که تولید محصولات غذایی بر آنها استوارند)، اصلاح زمین‌های از بین رفته، مدیریت مستمر جنگل‌ها و حوض‌های آبی و پرورش ماهی.

به تازگی روش های خاص کشاورزی در شهرهای صحرایی و ساحلی اتخاذ شده است که به میزان زیادی مثمر ثمر بوده و اکو سیستم منطقه را نیز از آسیب های زیست محیطی حفظ کرده است. این روش‌ها که بر شیوه آبیاری، جلوگیری از فرسایش خاک، لقاح مصنوعی و افزایش کیفیت خاک استوار می باشد، در مقابل تغییرات آب و هوایی مقاوم‌تر است و در درازمدت به افزایش تولید محصولات غذایی و افزایش درآمد خواهد انجامید. در این روش که بر دانش و تکنولوژی‌های جدید استوار است، به صید ماهی از دریاها و رودخانه‌ها اهمیت بسیاری داده می شود، چراکه ماهی به عنوان منبع اساسی در تأمین پروتئین مورد نیاز یک میلیارد انسان به‌شمار می‌آید.

در تلاشی دیگر بانک جهانی توجه و پشتیبانی خود را از تولیدکنندگان محصولات غذایی غنی شده با مواد معدنی، مغذی و انرژی‌زا گسترده تر ساخته است. حمایت و کمک بانک جهانی تنها به فعالان و سرمایه گذاران عرصه تولید محدود نمی شود، بلکه بخش های مختلفی را در بر می گیرد، که عبارتند از: کشاورزی، آموزش، حفاظت اجتماعی، منابع آبی و فاضلاب‌ها. از آنجا که تولید و مصرف مواد غذایی، وابسته به کشاورزی است، تمام پروژه‌ها و فعالیت های مربوط به آن، مورد حمایت ویژه بانک جهانی قرار گرفته؛ ضمن اینکه بانک جهانی خود نیز در این عرصه وارد عمل شده و اقدام به سرمایه گذاری کرده است.

تحقیقات بانک جهانی که به هدف مبارزه با کمبود مواد غذایی صورت گرفته است نشان می‌دهد که یک سوم محصولات غذایی هدر رفته و دور ریخته می‌شود و معمولاً این هدر رفت در مراحل حمل و نقل و نگهداری از این محصولات صورت می‌گیرد. از‌این‌رو این بانک کشورها را با روش‌های جدید انبارداری و توزیع مواد غذایی آشنا نموده و پروسه انتقال مواد غذایی و محصولات کشاورزی از زمین های زراعی تا مصرف‌کننده را بهبود می‌بخشد.

به گفته رییس بانک: حذف گرسنگی عامل اساسی در از بین بردن فقر به‌شمار می‌آید و ما سعی داریم که مواد غذایی مقوی بیشتری را در سبد کالای اقشار فقیر و محروم جهان قرار دهیم.

نویسنده: إيهاب علي النواب

مترجم: محمد منوری