twitter share facebook share ۱۳۹۸ مهر ۰۱ 1365

این دو کشور به دنبال جای پای بیشتری در اروپا و امریکا هستند و بدین منظور، مراکز آموزشی و پژوهشی غرب را هدف قرار داده اند. از سال 2000 کشورهای عضو شواری همکاری خلیج فارس بودجه ای را برای دانشگاههای غرب اختصاص داده اند و پرداخت کمک های مالی به مراکزی همچون موزه ها و اعطای بورسیه و کمک هزینه های تحصیلی به دانشجویان را به شکل مستمر افزایش داده اند.

به گفته آنتونی گلیز استاد علوم سیاسی دانشگاه باکینگهام: مبالغی که عربستان سعودی تا سال 2008 به مراکز آموزش عالی بریتانیا کمک کرده است، مجموعا بیش از 189 میلیون پوند می باشد که از آن میان 21 میلیون پوند سهم دانشگاه اکسفورد، 8 میلیون سهم دانشگاه ادینبورگ، 8 میلیون سهم دانشگاه کمبریج، 1 میلیون سهم مرکز مطالعات خاورمیانه کالج آنتونی و مبالغ بسیاری نیز سهم مرکز مطالعات اسلامی آکسفورد بوده است. سایر دانشگاههای انگلستان همچون دورهام و مدرسه اقتصاد و علوم سیاسی لندن نیز کمک های قابل توجهی دریافت کرده اند.

در همین حال بر اساس گزارش فایننشیال تایمز، دانشگاههای آمریکا نیز از آغاز سال 2012 بیش از 2 میلیارد دلار از کشورهای حوزه خلیج فارس کمک دریافت کرده اند؛ برای مثال دانشگاه ام آی تی مبالغ هنگفتی از سعودی دریافت کرده که از جمله آن کمک 25 میلیون دلاری آرامکو به این دانشگاه در ماه مارس سال 2018 برای تحقیق در زمینه انرژی های تجدیدپذیر و هوش مصنوعی بوده است. علاوه بر این، دانشگاه هدایایی را از طرف برخی از میلیاردرهای سعودی دریافت کرده که مبلغ این هدایا به 43 میلیون دلار می رسد. دانشگاههای هاروارد، ییل، نورث وسترن، استنفورد و انستیتو تکنولوژی کالیفرنیا از دیگر مراکزی هستند که از عربستان کمک مالی دریافت کرده اند.

اما بیشتر سرمایه گذاری های کشورهای عرب، بر روی مراکز مطالعاتی خاورمیانه در غرب تمرکز یافته است و کمک مالی اعراب خلیج فارس را تقریبا در همه دپارتمان های خاورمیانه در غرب می توان دید. بنیادها و مؤسسات دولتی در کشورهای عربی از جمله مراکزی هستند که بودجه مراکز علمی را در غرب تأمین کرده و در امور تحقیقاتی سرمایه گذاری می کنند. برای نمونه سازمان خیریه ولید در عربستان از جمله سازمان هایی است که کمک های قابل توجهی به چندین مرکز علمی و دانشگاهی می کند؛ همچنین است سازمان خیریه امارات که رابطه تنگاتنگی با دانشگاههایی همچون مدرسه اقتصاد لندن دارد و از همکاری های آکادمیک و علمی بین این دانشگاه با دانشگاههای عرب پشتیبانی می کند.

در بریتانیا، کاهش بودجه دولت و خسارت های احتمالی ناشی از برگزیت، ناامیدی دانشگاهها را از دستیابی به منابع جدید مالی افزایش داده و بر وابستگی آنها به اعراب خلیج فارس دامن زده است. اگر برگزیت به نتیجه برسد، از شمار دانشجویان اتحادیه اروپا در انگلیس هفت درصد کاسته خواهد شد و این امر موجب می شود دانشگاههای انگلیس 16% از بودجه تحقیقاتی خود را از دست بدهند. به گفته دکتر گلیز بودجه دولت در سال تحصیلی جدید تا 120 میلیون پوند کاهش می یابد و به این ترتیب در سال جدید، احتمالا دانشگاهها به منابع مالی خارجی وابستگی بیشتری پیدا می کنند.

سرمایه گذاری امارات و عربستان علاوه بر اینکه منافعی را برای هر دو طرف دارد، روابط غرب و کشورهای حوزه خلیج فارس را نیز به یکدیگر نزدیکتر می کند. هرقدر وابستگی دانشگاههای غرب به حمایت سعودی و امارات بیشتر شود، این امکان برای این دولتها فراهم می شود تا روایت های خود را از یک موضوع جا بیندازند، به راحتی واقعیت های موجود را قلب کنند و به عبارت دیگر روایت های علمی که از یک رویداد و وضعیت وجود دارد را مطابق با خواست، اهداف و ارزش های خود تغییر دهند.

به گفته اندریاس کریگ استادیار دانشگاه کینگ کالج لندن: امارات نه تنها در دانشگاهها که در اتاق های فکر نیز از این استراتژی استفاده می کند. این کشور به اهمیت مراکز آکادمیک و متخصصان دانشگاهی در نشان دادن حقانیت و اعتبار بخشی به روایات خود پی برده است. تامین بودجه اتاق های فکر موجب می شود که متخصصان و کارشناسان این اتاق ها، یا مستقیما به حمایت از سرمایه گذاران خود بپردازند و یا با حذف داده هایی که درستی روایات این دولتها را زیر سوال می برد، در خدمت سرمایه گذاران خود در آیند و به عبارتی با زیر پا گذاشتن عقاید و نظرات واقعی خویش، خود را بفروشند. اینجاست که استقلال محققان به معامله گذاشته می شود؛ ضمن اینکه محققان این اتاق ها بر اساس میزان سازش پذیری و سازگاری شان با خواست و سیاست سرمایه گذارها انتخاب می شوند.

البته نقض حقوق بشر توسط امارات و عربستان موجب شده است که سرمایه گذاری های ان دو، تحت موشکافی و بررسی بیشتری قرار گیرد. ولید بن طلال یکی از سرمایه گذاران بحث برانگیز این عرصه بوده است و بنیاد وی تامین کننده بودجه مالی مرکز مطالعات اسلامی ادینبورگ است. تاکنون درخواست های زیادی مبنی بر تحریم کمک های مالی وی صورت گرفته است و این درحالی است که ولید در خاندان حاکم سعودی شخصیت نسبتا لیبرالی دارد. درخواست تحریم کمک های مالی وی، به ویژه پس از ان صورت گرفت که او 100 اتومبیل به خلبانان سعودی بابت نقش شان در بمباران یمن اهدا کرد.

با رشد آگاهی مردم در خصوص نقض حقوق بشر و سرکوب آزادی در سعودی و امارات، آن دسته از دانشگاههای آمریکا و انگلیس نیز که بخشی از ردیف بودجه خود را از طریق این دو کشور تامین می کنند تحت انتقادهای گسترده قرار گرفته اند. سیاست های داخلی سعودی و امارات از جمله نقض حقوق زنان و دگرباشان جنسی و سرکوب و فشاری که حتی در حوزه های علمی و اکادمیک وجود دارد همچون عدم آزادی بیان و آزادی مطبوعات در کنار نقض حقوق منتقدان دولت، نگرانی ها را افزایش داده است.

انتقاد به دانشگاهها و مراکز علمی غرب به ویژه زمانی رو به فزونی گذاشت که سال گذشته مقامات امارات اقدام به دستگیری یک دانشجوی دکترای بریتانیایی به نام متیو هجز کردند. وی که در حال تحقیق به روی پایان نامه خود بود، متهم شد که برای دولت بریتانیا جاسوسی می کرده است. آقای هجز که شش ماه در سلول انفرادی نگهداری شد، با شکنجه های روانی مواجه بود و در نوامبر 2018 پس از آنکه مجبور شد اعتراف نامه ای را که به زبان عربی بود و او هیچ چیز از آن نمی فهمید امضا کند، به حبس ابد محکوم شد. سرانجام با فشار رسانه های بین المللی و وزارت خارجه انگلیس، او آزاد شد.

این حادثه که در پی قتل جمال خاشقچی ستون نویس روزنامه واشنگتن پست در استانبول به دستور مقامات سعودی روی داد، موجب شد که چندین دانشگاه از جمله دورهام، اکستر و بیرمنگهام طی دوران دستگیری آقای هجز ارتباطات خود را با امارات به حالت تعلیق درآورند و دانشگاه هاروراد نیز به رابطه خود با بنیاد میسک متعلق به محمد بن سلمان پایان داد. اما بسیاری از دانشگاهها در روابط خود با این دو کشور تجدیدنظر نکردند، ضمن انکه پس از آزادی آقای هجز دانشگاههایی که همکاری خود را با امارات معلق کرده بودند، روابط خود را به حالت سابق بازگردانده و مجدداً اقدام به پذیرش کمک های مالی از آن کشور نمودند. اندریاس کریگ اضافه می کند که قطر نقش کوچکی در تامین بودجه موسسات دانشگاهی ایفا می کند «وقتی سال 2017 قطر وارد میدان سرمایه گذاری در دانشگاهها و اتاق های فکر واشنگتن شد، امارات گوی سبقت را ربوده و گزینه های اندکی را برای سرمایه گذاری قطری ها باقی گذاشته بود».

آنتونی گلیز هم نگران است که بودجه کشورهای خلیج فارس بر روی روایت های علمی تاثیر گذاشته و مانع از انتقادات به جا و مشروع از کشورهایی شود که تامین مالی دانشگاهها را عهده دار شده اند. «بعد از بهار عربی، دانشگاههای غربی به مسائل نقض حقوق بشر و دموکراسی در خاورمیانه و شمال آفریقا توجه بیشتری معطوف داشتند؛ با این حال تحقیقات نشان می دهد ان دسته از مؤسسات علمی و دانشگاهی که بودجه شان توسط کشورهای حوزه خلیج فارس تأمین می شد، علاقه کمتری به طرح این مباحث داشتند». به گفته دکتر مداوی الرشید استاد مدرسه اقتصاد و سیاست لندن: عربستان انتظار دارد که در ازای کمک های مالی خود به مراکز علمی و دانشگاهی، این مراکز از او حمایت کنند. گرچه مؤسسات اکادمیک غربی مدعی هستند که از موجودیت خود دفاع کرده و علی رغم این کمک ها، بی طرفی خود را حفظ کرده اند؛ اما حقیقت این است که امکان بی طرفی وجود ندارد، زیرا عربستان به محض اینکه فعالیت این مراکز را خصمانه و انتقادی تلقی نماید، بودجه تعیین شده را قطع می کند.

مترجم: فاطمه رادمهر

https://lobelog.com/saudi-arabia-and-the-uae-fund-academia-with-strings-attached/

نظر شما